45

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278)

Ormiański Lwów Surena Wardaniana

cioleciach opuszczenia świątynię

ratusza w Kamieńcu studnię ormiań-

zwrócono Ormiańskiemu Kościolowi

ską z XVIII wieku, przy której obecnie

Apostolskiemu, który prowadzi tu

mieści się centrum informacji tury-

Fotogramy resztek ornamentów, zatarte napisy na plytach nagrobnych, tajemnicze

prace remontowe.

stycznej.

podwórka ulicy Ormiańskiej we Lwowie, ale także przyklady grafiki ormiańskiej

Nieopodal Kamieńca nad brze-

i kaligrafii ­ wszystko to można zobaczyć na wystawie ,,Ormiański Lwów".

giem Dniestru leży miasteczko Żwa-

Stanislawów

Pierwsza, drewniana, świąty-

niec, znane z bitwy Jana Kazimierza

KONSTANTY CZAWAGA

nia ormiańska w nowym mieście na

z Kozakami i z ruin zamku. Przebiega

Pokuciu zostala ufundowana przez

tędy droga na Bukowinę, przy której

3 maja br. w Palacu Sztuki we

Jędrzeja Potockiego w 1663 roku.

stoi kościól Niepokalanego Poczę-

Lwowie przy ul. Kopernika 17 Suren

Pisarz wspólnoty ormiańskiej, który

cia NMP z 1740 roku, ufundowany

Wardanian przedstawil wystawę ,,Or-

byl prawie niewidomy, doznawszy

przez Wawrzyńca Lanckorońskiego

miański Lwów", którą opracowal w

wskutek modlitw przed obrazem

i konsekrowany przez biskupa or-

oparciu o badania kultury ormiańskiej

miasta w ramach projektu artystycz-

nego ,,Ormiańskie Lwy".

Ormiańskie ozdoby na fasadach

budynków, zniszczone napisy i sym-

bole przypominające dawne czasy,

gdy Ormianie byli fundamentem kul-

tury miasta. Epoka ta, niestety, ciągle

zanika, zaciera się, przerywa się

ciąglość pokoleń. Okna z tworzyw

sztucznych i zagipsowane dawne

Suren Wardanian

ornamenty, szklo i metal na miejscu

konstrukcji drewnianych ­ niszczą

we Lwowie. Wystawa lączy zdjęcia,

Farze w Rzeszowie, poświęconą

wyjątkowość tego unikalnego euro-

grafiki i kompozycje na plótnie,

Ormianom, a odsloniętą w 2005 r.

pejskiego miasta.

powstale przez użycie ormiańskiej

Sam autor uważa projekt ,,Or-

kaligrafii.

miański Lwów" za nieukończony i sta-

Suren Wardanian ­ artysta, któ-

ra się nadal zglębiać lwowskie zabytki

Żwaniec

rego życie i praca są nierozerwalnie

ormiańskie, studiuje ich kulturę i stara

związane z Armenią, Ukrainą i Pol-

się uchronić od zapomnienia i znisz-

miańskiego Jakuba Tumanowicza.

Matki Bożej (kopii cudownego ob-

ską. Artysta urodzil się i wychowal

czenia pozostalości po tej wielkiej kul-

Znajdowal się tu cudowny obraz św.

razu z Częstochowy) cudownego

w Armenii w Kirowakanie. Studiowal

turze w dziejach naszego miasta.

Kajetana z Zamościa, a na fasadzie ­

uzdrowienia, przekazal obraz do

ekonomię w Erewaniu. Następnie

spiżowa figura Matki Boskiej, odlana

kościola. W 1742 roku na tym ob-

przeniósl się do Lwowa do Instytutu

w Gdańsku. W czasach sowieckich

razie ,,pojawily się prawdziwe lzy"

Poligrafii. W 1992 roku los zaprowa-

świątynię zamknięto, fasadowe zaś

i kolejny wlaściciel Stanislawowa,

dzil go do Polski, gdzie mieszka do

wieże prawie calkowicie zrujnowano.

Józef Potocki, postanowil ufundo-

dzisiaj i jest aktywnie zaangażowany

W 1994 roku kościól zwrócono rzy-

wać murowany kościól. Budowa

w dzialalność artystyczną. Zajmuje

mokatolikom. Na portalu zachowalo

trwala 20 lat (zobowiązano żydow-

się rysunkiem i ilustracją książkową.

się wyobrażenie Baranka Bożego i

skich mieszkańców miasta wplacać

Wspólpracuje z krakowskim Wydaw-

herb wspólnoty ormiańskiej.

co roku na jego budowę po 1000

nictwem ,,SKRZAT" oraz Wydawnic-

Drugim wedlug znaczenia ośrod-

zlotych) i nowy kościól konsekrowal

Projekt artystyczny ,,Ormiańskie

twem Diecezjalnym w Sandomierzu.

kiem życia Ormian na Podolu byl

bp Jakub Augustynowicz. Rzeźby

Lwy" narodzil się w wyobraźni arty-

Zaprojektowal graficznie tablicę na

Jazlowiec kolo Buczacza. Biskup

wykonal Mateusz Polejowski, zaś

sty podczas jego studiów we Lwo-

ormiański mial tu swoją rezydencję,

freskami ozdobil kościól Jan Solec-

wie, gdzie autor, jako student, mógl

rzemieślnicy wytwarzali broń i kilimy,

ki. Mensę oltarza wyrzeźbiono w

dokladnie zapoznać się z bogatą

kupcy budowali liczne kramy. Glówną

ksztalcie dawnego chaczkara.

historią i tradycją lwowskich Ormian,

świątynie ormiańską wzniesiono tu w

Kościól pod wezwaniem Niepo-

żyjących i dzialających tu od wieków.

1551 roku (inne źródla podają począ-

kalanego Poczęcia NMP byl perlą

Ważnym aspektem, który inspirowal

tek XVII wieku) w stylu renesanso-

stanislawowskiego baroku. ,,Mar-

Surena Wardaniana do stworzenia

wym. Do dziś zachowal się rzeźbiony

moladowy" pożar z 1868 roku zadal

projektu, bylo również 400-lecie

portal z inskrypcją w języku ormiań-

świątyni znacznych szkód, podobnie

druku ormiańskich ksiąg na Ukra-

skim. Od 1809 roku, gdy Ormianie

jak I wojna światowa. W 1937 roku

inie i dzialalność slynnego ormiań-

stopniowo opuścili miasto, świątynię

odbyla się uroczysta koronacja cu-

skiego drukarza Owanesa Karma-

przekazano grekokatolikom, któ-

downego obrazu MB, której dokonal

tenianca, który mieszkal i tworzyl

rzy nadali jej tytul św. Mikolaja. Po

prymas Polski kardynal Hlond.

zniszczeniach okresu sowieckiego i

Po wojnie komuniści oddali

II wojny światowej, świątynia dziala

świątynię na kilka lat prawoslawnym,

Telewizja kuriera galicyjskiego zaprasza!

ponownie.

a następnie umieścili tu pracownie

Kolejnym ośrodkiem ormiańskiej

artystyczne i muzeum ateizmu. Od

Codziennie nowe materialy

religii, kultury i handlu byly Brzeżany.

1990 roku jest to cerkiew pw. Opieki

filmowe ze Lwowa, Ukrainy Za-

Do dziś zachowal się uroczy baroko-

MB należąca do ukraińskiej Cerkwi

wy kościólek Narodzenia NMP z 1764

autokefalicznej. Na fasadzie, jak daw-

chodniej i nie tylko!

roku, konsekrowany przez biskupa

niej, lśni zlocona kopia cudownego

Zawsze obiektywne, zawsze

Jakuba Tumanowicza. Wewnątrz za-

obrazu, który uzdrawial wierzących,

prawdziwe, zawsze na czasie!

chowaly się freski i unikatowe figury

oryginal zaś od maja 1946 roku znaj-

Subskrybujcie kanal Kurier Gali-

świętych Mikolaja, Dominika, Józefa,

duje się w kościele św. Piotra i Pawla

cyjski TV na YouTube:

Stanislawa i Franciszka. Po dziesię-

w Gdańsku.

www.youtube.com/user/

KurierGalicyjski

i pierwsi dowiadujcie się

Bądźcie z nami i nie przegapcie żadnych materialów ,,Kurier Galicyjski TV".

o nowych filmach.

Zapraszamy: www.kuriergalicyjski.com

Roczniki kuriera galicyjskiego i Polaka Malego są do nabycia w naszej redakcji

Zawiadamiamy, że w redakcji

są do nabycia kompletne oprawione

roczniki Kuriera Galicyjskiego z lat

2007-2015, a również roczniki Po-

laka Malego z lat 2012-2015. Cena

roczników na Ukrainie po 300 UAH

za jeden, a z wysylką do Polski ­

100 PLN za jeden.

Osoby zainteresowane prosimy

o kontakt: Natalia Kostyk,

tel.: +38 /0342/ 54 34 61

e-mail: nataliakostyk@wp.pl

Studnia ormiańska w Kamieńcu