img
20
Rozmowy kuriera
13­29 czerwca 2017 nr 11 (279) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
W sprawach polsko-ukraińskich
politykom brakuje odwagi
Kluczowy dla zrozumienia przyczyn pogarszających się relacji polsko-ukraińskich jest brak odwagi ze stro-
ny elit politycznych, tak w Polsce jak i na Ukrainie, by zmierzyć się z trudnymi wyzwaniami. Takimi jak py-
tania o groby ukraińskie w Polsce i pytania o dziesięciokroć, jeśli nie stokroć liczniejsze groby polskie po
stronie ukraińskiej, o prawdę o ludobójstwie na Wolyniu, ale i prawdę o odwecie polskim na Chelmszczyź-
nie i Podkarpaciu, czy o istotę Akcji Wisla. To są wielkie wyzwania i one politykom spędzają sen z powiek
nie tylko dlatego, że zmuszają do stanięcia w prawdzie, co nie zawsze jest przyjemne, ale też do poniesie-
nia politycznego ryzyka związanego z utratą poparcia części elektoratu. Bo prawda o relacjach polsko-
ukraińskich nie jest czarno-biala. My nie jesteśmy tylko aniolami, oni nie zawsze byli tylko ludobójcami. Ale
taka postawa nie spodoba się elektoratowi żądającemu prostych i jednoznacznych odpowiedzi. Dotyczy to
zarówno Polaków jak i Ukraińców, w tym samym stopniu Przemyśla co i Lwowa. Ale bez tej odwagi nie ura-
tujemy polsko-ukraińskich relacji i nie zbudujemy przyszlości. Co gorsza, narazimy się na stalą ingerencję
Rosji, która z latwością wykorzysta wszystkie pola napięć dla wlasnego interesu.
być skuteczną zasloną przed silniej-
WOJCIECH JANKOWSKI
szym i zdecydowanym agresorem.
rozmawia z RAFALEM DZIĘ-
Takie przekonanie panujące wśród
CIOLOWSKIM,  czlonkiem
większości spoleczeństwa ukraiń-
rady Fundacji Wolność i De-
skiego powinno być zaczynem poli-
mokracja, a także Narodowej
tyki dwustronnej obu państw.
Rady Rozwoju przy Prezy-
dencie Rzeczypospolitej.
W rozmowach z Ukraiń-
cami bardzo często pojawia
Zacznijmy naszą rozmo-
się przekonanie, które w
wę od bardzo milego wyda-
Polsce nie jest powszechne,
rzenia.
że śmierć prezydenta Rze-
W sobotę, 20 maja w Żytomie-
czypospolitej w jakimś stop-
rzu, mieście polożonym na środkowej
niu byla zainicjowana przez
Ukrainie, które dla Polaków ma zna-
stronę rosyjską.
czenie kluczowe, bo jest zamiesz-
Kiedy nastąpil dramat smoleń-
kiwane przez największa liczbę na-
ski, pracowalem w Fundacji Pomoc
szych Rodaków, którą szacuje się na
Polakom na Wschodzie, mialem
10 tysięcy, a wraz z calym obwodem
częste kontakty z ludźmi z Litwy,
żytomierskim na okolo sto tysięcy,
Bialorusi, Ukrainy. I muszę powie-
nastąpilo odslonięcie tablicy upamięt-
dzieć, że uderzający byl ten kontrast
niającej śp. Prezydenta Lecha Ka-
między oficjalnym przekazem wladz
czyńskiego. Nadano również jednej z
polskich, które od początku mówily,
glównych ulic miasta Jego imię. Myślę,
że Rosja jest wspaniala, cudownie
że nie bez znaczenia jest to, że ulica
wspólpracuje i nie ma nic wspólnego
ta nosila dotychczas imię sowieckiego
z tym dramatem, a komentarzami,
generala Iwana Czerniachowskiego,
komunistycznej z czasów PRL bylo
wickiej, kiedy tępiono ich jako wrogów
skiego zrzeszonego w organizacji
które slyszalem ze Wschodu. Proszę
który dla Polaków jest postacią ponu-
jeszcze tak wielkie.
klasowych, potem poddano indoktry-
Zjednoczenie Szlachty Polskiej, kie-
mi wierzyć, nigdy nie uslyszalem od
rą ­ katem wileńskiej Armii Krajowej.
Z niejaką satysfakcją zobaczyli-
nacji próbując tworzyć sowieckich
rowanej przez Natalię i Wlodzimierza
przyjaciól ze Wschodu, że byla to
śmy, że po 10 latach to wlaśnie radni
Polaków w ramach polskiego autono-
Iszczuków, i spotkala się z przyja-
zwykla katastrofa.
To jest postać, o którą z
Pieniężna sami wystąpili z inicjatywą,
micznego obwodu ­ Marchlewszczy-
znym przyjęciem rady miasta oraz
Wszyscy mówili: Jak możecie
kolei my mamy pewne za-
żeby ten pomnik usunąć. Dzisiaj nie
zny. Gdy eksperyment zakończyl się
prezydenta.
uważać, że Rosjanie tego nie zrobi-
targi ze stroną rosyjską.
Tak, i mam nawet z tą postacią
ma już Czerniachowskiego w Pie-
fiaskiem, męską populację poddano
Wielkie podziękowania należą
li? Czy wasze wladze zwariowaly?
osobiste porachunki. W polowie lat
niężnie. Lata pracy nad świadomo-
masowej eksterminacji. Nieliczni, któ-
się panu Serhijowi Suchomlynowi,
Przecież wiecie, kim jest Putin, jaka
90 z grupą przyjaciól z Ligi Republi-
ścią historyczną Polaków nie zostaly
rym udalo się przeżyć, zostali zdzie-
prezydentowi Żytomierza, za to, że
jest Rosja, wiecie, jak bardzo nie-
kańskiej oraz ze znanym dzialaczem
zmarnowane. Z tym większą więc
siątkowani w ramach operacji polskiej
uznal potrzebę wsparcia inicjatywy
nawidzili Kaczyńskiego za akcję w
Solidarności ze stanu wojennego,
radością widzę, że podobny proces
NKWD w 1937 r., a reszta wywiezio-
środowiska polskiego i zabiegal o
Gruzji i za to, że chcial wyrwać kraje
Adamem Borowskim, pojechaliśmy
następuje na Ukrainie, że także tu
na do Kazachstanu. Ci którzy prze-
nią osobiście. To dobry znak, wska-
postsowieckie spod ich dominacji?
do Pieniężna, miasteczka w pólnoc-
dekomunizowaneulice. Nie ma
trwali na ziemi żytomierskiej noszą w
zujący na pozytywny potencjal, który
Dlaczego wasze wladze powtarzają
nej Polsce, gdzie stal wielki pomnik
już Czerniachowskiego w Żytomie-
sobie doświadczenie straszliwego so-
jest obecny w Żytomierzu w relacjach
te brednie o zwyczajnej katastrofie...
upamiętniający gen. Czerniachow-
rzu. Można powiedzieć, że drugi raz
wieckiego terroru. Tym bardziej jest
polsko-ukraińskich. Tym stosunkom
Czy naprawdę wierzycie, że Putin nie
skiego. To wlaśnie kolo tej miejsco-
z nim wygraliśmy.
godne podziwu, że udalo im się za-
od 20 maja będzie patronowal śp.
maczal w tym palców?
wości Czerniachowski zginąl w lutym
chować swoją tożsamość. Glównie
prezydent Lech Kaczyński. Mówiąc
Pamiętam glosy przyjaciól z Li-
Wracamy zatem do Żyto-
1945 roku w niemieckiej zasadzce.
za sprawą religii i więzi rodzinnych ­
może nieelegancko, ale oddając sed-
twy, z Ukrainy a nawet z Rosji ­ opo-
mierza. Jak wiemy, ukraiń-
Chcieliśmy usunąć jego pomnik, a
pamięci przekazywanej z pokolenia
no sprawy ­ najlepszy polityczny to-
zycjonistów rosyjskich; to byly glosy,
sko-polskie stosunki ostat-
także zwrócić miejscowej spolecz-
na pokolenie. To wlaśnie na Żyto-
war eksportowy, jaki możemy dziś na
które jednoznacznie wskazywaly na
nio się popsuly. Będziemy
ności uwagę na niestosowność upa-
mierszczyźnie jeszcze do niedawna
Wschodzie zaoferować. Czlowiek,
ogromne prawdopodobieństwo od-
rozmawiać o calej serii wy-
miętniania w Polsce czlowieka, który
spotykaliśmy staruszki modlące się
który za to, co zrobil w obronie Gru-
powiedzialności Putina za to, co się
darzeń związanych z pomni-
mial na rękach krew żolnierzy wi-
z XIX-wiecznych modlitewników,
zji, cieszy się na Ukrainie ogromnym
stalo. Wtedy ta jednoznaczna ocena
kami. Czy trudno bylo do-
leńskiej Armii Krajowej. Ponieśliśmy
pieczolowicie ukrywanych przez ich
szacunkiem i uznaniem. Jest doce-
ludzi znających Rosję byla dla mnie
prowadzić do odslonięcia
wtedy podwójną klęskę. Po pierwsze
prababki i babki. Polskość przetrwa-
niany za stanowczość i niezlomność
jedną z przeslanek, pod wplywem
tablicy?
okazalo się, że pomnik jest zbyt duży,
Żytomierz to centrum najliczniej-
la w przestrzeni religijno-rodzinnej.
wobec agresywnej, imperialnej po-
której postanowilem, jako dzienni-
by go ruszyć, po drugie, że miejscowi
szej na Ukrainie enklawy polskiej, któ-
Dzisiaj nowe pokolenie Polaków
stawy Rosji. Za przenikliwość w oce-
karz Gazety Polskiej, zająć się bliżej
wcale sobie tego nie życzyli. Obawia-
ra wciąż odzyskuje swoją tożsamość.
odbudowuje swoją tożsamość języ-
nie zagrożenia i gotowość stawienia
tematem katastrofy smoleńskiej. I
li się tego, że jesteśmy awangardą
Trzeba bowiem pamiętać, że to jest
kową i świadomość historyczną. I to
czola wyzwaniu. I dzisiaj, gdy Ukra-
między innymi z pomocy przyjaciól
akcji niemieckiej, która chce Pienięż-
obszar, który odpadl od Rzeczypo-
wlaśnie oni byli inicjatorami nadania
ińcy doświadczają rosyjskiej agresji
ze Wschodu korzystalem przy pozy-
no, przed wojną należące do Rzeszy,
spolitej już w wyniku pierwszego roz-
imienia Lecha Kaczyńskiego ulicy w
na wlasnej skórze, slowa i czyny
skiwaniu informacji do trzech filmów
przywrócić Niemcom. Uważali, że
bioru w 1772 roku. Od tego czasu lu-
Żytomierzu i ustanowienia tablicy.
Prezydenta Lecha Kaczyńskiego na-
Anity Gargas o katastrofie smoleń-
gwarancją polskości tego miasta jest
dzie ci żyją poza Polską. Historia byla
Fundacja Wolność i Demokracja oraz
bierają dodatkowego wymiaru. Stają
skiej. Dziś, kiedy odkrywamy krok
obecność sowieckiego generala na
dla mieszkających na tych terenach
Fundacja Niezależne Media z War-
się przeslaniem do budowania relacji
po kroku fakty dotyczące wydarzeń
pomniku. Proszę sobie wyobrazić, że
Polaków wyjątkowo okrutna i niczego
szawy jedynie spelnily zaszczytną
polsko-ukraińskich opartych na soli-
z 10 kwietnia 2010 roku, zdobywa-
w polowie lat dziewięćdziesiątych w
im nie oszczędzila. Przeszli absolutną
misję pomocy, natomiast inicjatywa
darności narodów regionu. Bo tylko
my wiedzę na temat sposobu pro-
Polsce, oddzialywanie propagandy
gehennę w okresie rewolucji bolsze-
wyszla ze strony środowiska pol-
solidarne, wzajemne wsparcie może
wadzenia śledztwa smoleńskiego,