13

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 sierpnia­11 września 2017 nr 16 (284)

Czarny Huzar

Nowa rozprawa naukowa

Repnina byla konfederacja barska.

Drobna, wydawalo się z początku,

awantura na peryferiach Polski do-

o Lwowie

prowadzila do tego, że stracil on sta-

nowisko i popadl w nielaskę.

W swej najnowszej książce udalo się Leszkowi Bialemu umiejęt-

W dniu 22 czerwca w Studium Europy Wschod-

nie polączyć w jedno: awanturniczą powieść historyczną, traktat

Pamflet

niej Uniwersytetu Warszawskiego odbyla się pro-

dyplomatyczny oraz pamflet na kulturę oświecenia. Warstwa

Autor nie znosi oświeceniowej

mocja książki dr. Michala Piekarskiego Przerwany

fabularna utworu rozgrywa się w XVIII-wiecznej Polsce, w tym

kultury i chętnie daje temu wyraz.

W aspekcie politycznym tejże, przy-

w dużej mierze ­ na Kresach.

kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej

woluje tezę, że oto za rozbiorami

muzykologii we Lwowie 1912-1944.

Rzeczypospolitej ­ mimo wszystkie

Powieść historyczna

Jest w Kronice Wincentego zwa-

nasze wady ustrojowe ­ odpowia-

dala określona, antyrepublikańska

nego Kadlubkiem piękna fraza, którą

ideologia, spajająca Austrię, Rosję i

przytacza w I tomie swych ,,Dziejów

Prusy. Przypomina tym samym, że

Polski" Andrzej Nowak:

zbrodnia jest zawsze zbrodnią, na-

,,[...] obawiam się, żebyśmy wię-

wet jeśli ofiara byla ,,nieostrożna".

cej, niż to jest sluszne, nie starali

Na poziomie filozoficznym prze-

się podobać sobie samym. Boję się,

ciwstawia się Leszek Bialy odzieraniu

byśmy nazbyt wzajem sobie nie po-

kolejnych dziedzin życia z plaszcza

takiwali[...] Albowiem przymilnością

sacrum, ponieważ prowadzi to do ich

wykarmimy glupotę, a mówieniem na

znikczemnienia. Na tej fali chloszcze

przekór ­ roztropność; ganiący jednak

obleśne utwory w rodzaju ,,Sztuki

niech będzie przyjazny i mądry; to blę-

pierdzenia" albo ,,Malego faceta z

dy z milością poprawi, to lając przypo-

wielkim ch..." jako plody chorego in-

mni; niech pochopnie nie obszczekuje

telektu, redukujące czlowieczeństwo

[...]; niech raczej pamięta zarówno o

do zwierzęcości. Czyni to przy tym w

swoim, jak i o naszym czlowieczeń-

kapitalny, satyryczny sposób.

stwie, i o tym, że w ludzkim rozezna-

Pilsudskiego mial wówczas powie-

Ofiarą erudycji powieściopisarza

niu nie ma nic doskonalego".

Książka jest jednocześnie roz-

licyjskiego (Polskiego) Towarzystwa

dzieć: ,,dlatego, że w kawalerii mogę

pada również prostytuujący się in-

Te slowa przyszly mi na myśl, kie-

prawą doktorską autora, obronioną

Muzycznego oraz świata akademic-

robić czasem glupstwa, ale nigdy

telektualnie François-Marie Arouet,

dy skończylem czytać solidną, ponad

w 2016 roku w Instytucie Historii

kiego ze środowiskiem muzycznym

świństw. W dyplomacji mogę robić

zwany Wolterem oraz jego doraźny

600-stronicową powieść Leszka Bia-

Nauki Polskiej Akademii Nauk.

Lwowa.

czasem świństwa, ale nigdy glupstw".

mecenas Fryderyk II ­ pruski król, po-

lego, autora, który ze względu na ko-

Przygotowanie tej pracy zajęlo au-

Spotkanie z autorem poprowa-

Nie traktując tej antynomii zbyt

zujący na Tytusa, Trajana, względnie

incydencję imienia i nazwiska móglby

torowi pięć lat, obejmując badania

dzila dr hab. Joanna Schiller-Walicka,

serio, musimy stwierdzić, że obraz

Marka Aureliusza (sam nie mógl się

być wspólczesnym mistrza Wincente-

w archiwach we Lwowie, Krakowie,

prof. PAN z Instytutu Historii Nauki.

dyplomatycznej kuchni, pozosta-

zdecydować), który jeszcze jako na-

go, ale ze względu na metrykę wspól-

Poznaniu i Warszawie. Opisuje

Wśród gości znaleźli się licznie repre-

wiony na kartach powieści ,,Czarny

stępca tronu z pasją potępial filozofię

czesny jest czasom dzisiejszym.

dzieje muzykologii jako dyscypliny

zentowani pracownicy Instytutu Mu-

Huzar" nie zostawia wiele zludzeń.

polityczną Makiawela, prowadzącą

Nie chodzi tutaj o glupi kalambur,

zykologii UW, a także Instytutu Histo-

Większość poslów to kobieciarze

jego zdaniem do rozlewu niewinnej

ale o jeden z owych kluczy interpre-

rii Nauki PAN. Na sali byli też obecni

i cwaniacy, traktujący swe placówki

krwi, by później ­ już jako wladca ­

tacyjnych, które każą nam spojrzeć

przedstawiciele instytucji i urzędów

przede wszystkim, jako źródlo docho-

wywolać najbardziej krwawy konflikt

na ,,Czarnego Huzara", jak na histo-

pracujący niegdyś we Lwowie m.in.

dów. Taką wlaśnie kreaturą jest jedna

wieku XVIII, tzn. wojnę siedmioletnią

ryczną powieść napisaną z rozma-

Anna Sobolewska, wiceburmistrz

z najbardziej wyrazistych postaci tej

(1756­63).

chem i nie bez poczucia humoru, ale

warszawskiej dzielnicy Śródmieście

książki ­ sekretarz ambasady pruskiej

Jeszcze gorzej rzecz wygląda

przede wszystkim z niegasnącym

w Warszawie, a następnie pelnopraw-

w Rosji, w przypadku której oświe-

nigdy uczuciem do Polski, nawet w

oraz zastępca ambasadora RP w Ki-

ny ambasador ­ Gédéon Benoît (tak,

ceniowa deprawacja nalożyla się na

tych smętnych jej czasach, gdy rze-

jowie Jacek Żur.

tak, Francuz z pochodzenia), bawiący

mongolskie barbarzyństwo. I chociaż

czywiście mogla się wydawać po-

W recenzji książki prof. dr hab.

w stolicy Polski blisko 30 lat!

sama Katarzyna II nie występuje w

śmiewiskiem narodów.

Bożena Muszkalska z Uniwersytetu

Owszem, trafila się i w tej kloace

powieści inaczej, niż za pośrednic-

Zasadniczo akcja tej powieści to-

Wroclawskiego podkreślila: ,,Dzieje

przyzwoitsza postać, ale zdecydo-

twem swych listów i rozkazów ­ jak

czy się w latach 1759­1773. Od ma-

lwowskiej muzykologii zostaly zapre-

wanie na prawach wyjątku. Chodzi

gdyby Leszek Bialy w odruchu sa-

jącego miejsce na Podolu profetycz-

zentowane w szerokim kontekście

o Inflantczyka Hermanna Karla von

moobrony nie chcial zbliżać się do

nego wystąpienia żydowskiego here-

kulturowo-historycznym, z uwzględ-

Kayserlinga, dyplomatę w slużbie

conradowskiego jądra ciemności ­ to

zjarchy Jakuba Franka po haniebne

nieniem wydarzeń, które mialy miej-

Rosji, który nie tylko jako jedyny po-

jej postępki jawią się na tych kartach,

zatwierdzenie I rozbioru Polski, ale i

sce w innych placówkach muzykolo-

trafi rzetelnie rozprawiać o kulturze,

jako rzeczywiście szatańskie.

jednoczesny wyjazd Franka z Polski,

gicznych, dzialających w tym czasie

chociażby na temat ,,Wariacji Gold-

Wylom w krytyce wieku światel

co dodatkowo podnosi wartość kom-

uniwersyteckiej. Szczególna uwaga

w Polsce i w Europie, oraz spoleczno-

bergowskich" ­ tu antywzorem jest

stanowi w ,,Czarnym Huzarze" przy-

pozycyjną utworu.

poświęcona zostala Zakladowi Mu-

politycznej sytuacji kraju, zwlaszcza

wlaśnie pan Benoît ­ ale również

padek polski i to ­ jak się wydaje ­

Tyle, jeśli chodzi o ramy. To, co

zykologii Uniwersytetu Lwowskiego

Galicji. Tak rozlegle i wnikliwe potrak-

darzy tonących Polaków sympatią,

nie ze względu na narodową trom-

je wypelnia, zasluguje na uznanie

oraz muzykologom dzialającym w

towanie tematu wyróżnia tę monogra-

co w odniesieniu do tamtych czasów

tadrację ­ ale w obliczu tej prostej

szczególne, ponieważ wycyzelowane

międzywojennej Polsce. Muzyko-

fię spośród innych prac, dotyczących

wydaje się niemalże papierkiem lak-

okoliczności, że za nasze Oświece-

zostalo rzeczywiście cieniutkim pę-

logię, czyli dyscyplinę naukową,

środowiska muzykologicznego w

musowym duchowej przyzwoitości.

nie w dużym stopniu odpowiedzialni

dzelkiem. To nie jest literacka papka.

której przedmiotem badawczym jest

przedwojennym Lwowie". Ponadto,

Kultura osobista i uczciwość ma-

byli ludzie Kościola.

Mamy tu do czynienia ze wspanialą

muzyka, wprowadzil w 1912 r. na

zamierzeniem autora bylo jak naj-

terialna to jedno, ale koniec końców

Na przyklad bracia Józef i Andrzej

mozaiką wydarzeń i postaci historycz-

Uniwersytet Lwowski Adolf Chybiń-

szersze przedstawienie omawianej

przedstawiciel danego kraju przede

Zaluscy. Twórcy slynnej Biblioteki

nych, z których w zasadzie każda od-

ski (ur. 1880 w Krakowie, zm. 1952

epoki, opisal także życie osobiste

wszystkim wykonuje polecenia mo-

Zaluskich, jednej z najwspanialszych

malowana jest na tyle barwnie, że jawi

w Poznaniu), tworząc z czasem tzw.

i towarzyskie lwowskich muzyków

codawców ­ bo do tego zostal po-

placówek tego typu w ówczesnej

nam się przed oczami, jako żywa.

,,lwowską szkolę muzykologiczną",

i muzykologów. Stąd liczne odwo-

wolany (,,dyplomata pozostaje dyplo-

Europie. I jakkolwiek biskupi kijowski

I cóż to są za postaci! Z jednej

matą w każdych okolicznościach").

i krakowski na kartach powieści nie

strony widzimy hulakę i rozpustnika

dobrze znaną w międzywojennej

lania do miejsc i budynków w Kra-

Tymczasem okazuje się, że z tym

występują, to dzięki Leszkowi Biale-

Marcina Lubomirskiego, z drugiej

Polsce obok chociażby ,,lwowsko-

kowie i we Lwowie, w których bywal

też są klopoty. I to nie w czasach tra-

mu, mamy możność obcowania ze

pruskiego króla Fryderyka II, z trzeciej

gicznych wyborów, jakie byly udzia-

stworzoną przez nich świątynią wie-

ambasadora rosyjskiego w Polsce w

lem Krystyny Skarbek, czy Ryszarda

dzy. Kto nie boi się dluższych opisów

latach 1763­1769 Nikolaja Repnina.

Kuklińskiego, ale w XVIII-wiecznym

literackich, niech koniecznie zwróci

A wydarzenia? Też pierwszorzędne!

ciepelku urzędniczej posady. I tak

uwagę na ten niezwykle barwny i su-

Wojna siedmioletnia, wybór Stanisla-

oto slużba Prusom w niczym nie

gestywny fragment.

wa Antoniego na króla Polski, konfe-

przeszkadza panu Benoît, by za pie-

deracja radomska oraz barska, kolisz-

niądze, a czasem za darmo, zawsze

czyzna...

Podsumowanie

jednak pod pseudonimem ,,Gallus",

Gdyby zaś czytelnik byl tego ro-

Czy w tej kompozycyjnej goni-

przekazywać newralgiczne informa-

dzaju, że nie lubi, aby niepokoić go

twie istnieje jakiś porządek, jakieś

warszawskiej szkoly filozoficznej".

Adolf Chybiński i jego uczniowie.

cje rosyjskiej ambasadzie.

jakimiś rozbiorami, krytyką oświece-

wewnętrzne metrum? Istnieje. Przy

Prezentowana książka ukazala się

Książka dostępna jest w księ-

Jeszcze coś. Dzięki ,,Czarnemu

nia, czy też odorem dyplomatycznej

zalożeniu, że odczyta się calość

dokladnie w stulecie pierwszej pol-

garniach akademickich oraz w księ-

Huzarowi", kreślonemu sprawnym

kuchni, niech sięgnie po ,,Czarnego

jako fugę ­ np. jedną z tych skompo-

skiej profesury z muzykologii, którą

garniach internetowych.

piórem Leszka Bialego przypomina-

Huzara" tym bardziej. Pocieszy go

nowanych przez niejakiego ,,Jana,

Michal Piekarski, Przerwany kon-

Adolf Chybiński uzyskal w 1917 r.

my sobie, że nawet najbardziej ofiar-

myśl, że nie warto się tym wszyst-

czy też Józefa Sebastiana Bacha".

trapunkt. Adolf Chybiński i początki

Dzięki powstalej monografii przybli-

na slużba dyplomatyczna nie zda się

kim ,,za bardzo przejmować, bo

polskiej muzykologii we Lwowie 1912-

żony zostal nieznany dotąd szerzej

na nic, kiedy dokonają się wypadki,

czlowiek jest tylko maszyną, a w

Traktat dyplomatyczny

1944, Instytut Historii Nauki PAN, Ofi-

aspekt dzialalności Uniwersytetu

nazwijmy je ,,ekstraordynaryjnymi".

calym wszechświecie istnieje tylko

Zapytano kiedyś Boleslawa Wie-

Jana Kazimierza we Lwowie, jak

cyna Wydawnicza Aspra, Warszawa

W 1768 takim gromem z nieba dla

jedna substancja, występująca co

niawę-Dlugoszowskiego, dlaczego

również kwestia dotycząca powią-

2017, ss. 462.

czlowieka, który już widzial się fawo-

prawda w różnych postaciach".

woli być kawalerzystą, niż reprezen-

zań uczelni z Konserwatorium Ga-

Inf. wlasna

rytem Katarzyny II ­ tzn. dla Nikolaja

tować Polskę w obcym kraju. Adiutant

Telesfor