22

Okruchy historii

29 września­16 października 2017 nr 18 (286) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. XIV)

Zapomniani polscy artyści-malarze

w Charkowie na przelomie XIX-XX wieku

Przedstawiona wcześniej postać najwybitniejszego malarza z Charkowa Henryka

Siemiradzkiego, calkowicie zaćmila innych przedstawicieli tej dziedziny, którzy dzia-

lali i tworzyli w Charkowie na przelomie XIX i XX wieku. Mimo to w tym okresie moż-

na jeszcze wyszczególnić przynajmniej siedmiu malarzy związanych z miastem Slo-

bodzkiego Kraju, którzy tu studiowali, pracowali, czy też przebywali na zeslaniu.

wie namalowal 175 obrazów, w tym

MARIAN SKOWYRA

szczególnie znany ,,Pożar teatru w

Pierwszym z nich byl niewątpli-

Charkowie" z 1869 roku.

wie Bonawentura Klembowski, który

W 1872 roku Śleńdziński zostal

w Charkowie mieszkal w latach 1839-

zwolniony z nadzoru policyjnego i

1844 i pracowal jako wykladowca

otrzymal zezwolenie wyjazdu na stu-

miejscowego uniwersytetu, gdyż po

dia zagraniczne. Jednak już w 1875

erygowaniu charkowskiej wyższej

roku ponownie zostal zeslany do

uczelni hrabia Potocki zapragnąl, aby

Charkowa. Przez ostatni okres zesla-

w Charkowie byl utworzony osob-

nia mieszkal w Sumach. W tych la-

ny wydzial malarstwa. Na początek

tach drugiego zeslania do 1882 roku

Marian Antoni Ruzamski,

mial to być zaledwie jeden z wykla-

namalowal ponownie 266 obrazów.

autoportret

danych przedmiotów, którego celem

Znane są fakty muzykowania Śleń-

zakladano podnoszenie kultury oso-

dzińskiego.

bistej studiujących na uniwersytecie.

W 1883 roku powrócil ostatecz-

Przybyly do Charkowa Klembowski

nie do Wilna, gdzie mieszkal do

zastąpil wcześniej tu pracujących

końca życia. Tutaj ożenil się i wiele

wykladowców z Niemiec. Byl pierw-

malowal. Także zajmowal się kon-

szym znanym polskim malarzem,

serwacją zabytkowych obrazów.

który wplynąl znacząco na rozwój

Zmarl 6 sierpnia 1909 roku i jak

kultury malarskiej w mieście.

podają jego biografowie: ,,pędzla nie

Bonawentura Klembowski uro-

wypuszczal aż do śmierci".

Potwierdzenie nadania przez

dzil się na terenie Wolynia. Po odby-

W czasie I wojny światowej karę

Mariana Ruzamskiego listu z

ciu studiów w Krzemieńcu, w Wilnie i

zeslania w Charkowie odbywal kolej-

Charkowa do matki

Paryżu rozpocząl w 1834 roku pracę

ny malarz ­ Marian Antoni Ruzamski.

jako wykladowca na uniwersytecie

dziela prawdziwej sztuki. Ogarnia-

w Kijowie. Następnie w latach 1839-

la go także tęsknota za rodzinnym

1844 pracowal w Charkowie, a ostat-

krajem. Marzyl o wlasnej pracowni

nie lata życia spędzil w Krzemieńcu.

i kontaktach ze światem kultury.

Bonawentura Klembowski. Salomea Bécu, matka Juliusza

Bonawentura Klembowski byl

Należąc do osób malo zarad-

Slowackiego

utalentowanym portrecistą, chociaż

nych, popadl w biedę i cierpial glód.

zaslynąl także ze świetnych kopii

Dla szybkiej sprzedaży malowal ob-

w ramach represji po powstaniu

u swojego ojca oraz w szkolach na

światowej klasy malarzy. Tak pod

razy na kawalkach tektury. Wszystkie

styczniowym, w którym walczyl jako

terenie Wileńszczyzny. Wiadomo

jego pędzlem powstaly portrety wielu

te okoliczności sprawily, że wystąpily

powstaniec, a następnie 1875-1882

także, że Moniuszko uczyl mlodego

wybitnych dzialaczy tego czasu, w

u Ruzamskiego objawy zalamania

po ponownym aresztowaniu, za przy-

Wincentego muzyki. ,,Dom Moniuszki

tym także matki Juliusza Slowackie-

psychicznego i depresji, które wystę-

padkowe przejście granicy austro-wę-

(w Wilnie) byl jednym z ognisk sku-

go ­ Salomei Bécu, z której domem

powaly nawet po powrocie do kraju.

gierskiej z Rosją w czasie wycieczki.

piających inteligencję, byl salonikiem

byl związany ciasnymi więzami przy-

Objawy te nasilily się pod wplywem

Należal do szlacheckiego roku

literackim, muzycznym i artystycz-

jaźni.

okropności i okrucieństwa, jakie mia-

Śleńdzińskich z Wileńszczyzny, któ-

nym" ­ pisal Aleksander Walicki.

Wincenty Leopold Śleńdziń-

Następnym malarzem polskiego

ly miejsce w czasie rewolucji, a sam

Po barwnym i beztroskim dzie-

ski, autoportret

pochodzenia w Charkowie w latach

malarz zdziwaczal. Korzystając z

ciństwie Śleńdziński w 1857 roku

Pochodzil z Lipnika kolo Bielska-Bia-

1866-1870 byl August von Miedwiej,

ogólnego zamieszania, powrócil do

zostal skierowany na studia do Mo-

lej, gdzie urodzil się 2 lutego 1889

pochodzący ze spolonizowanej nie-

Polski.

skwy, a w 1859 roku do Petersburga,

roku. Po ukończeniu krakowskiej

mieckiej rodziny osiadlej w XVIII

gdzie dal się poznać jako wytrawny

Akademii Sztuk Pięknych wyjechal

wieku w Galicji. Miedwiej rozpocząl

rysownik. Interesując się tematyką

do Paryża, gdzie zastal go wybuch

edukację we Lwowie na miejscowym

religijną, malowal obrazy, zama-

I wojny światowej. Postanowil po-

uniwersytecie, którą sfinalizowal w

wiane do kościolów Wilna, Moskwy

wrócić do Tarnobrzega. Wówczas na

Wiedniu. Przez cale życie wiele po-

i innych. Za prace byl wielokrotnie

odwrocie jednego z malowanych ob-

dróżowal i zmienial miejsce zamiesz-

nagradzany.

razów napisal takie slowa: ,,I bylaby

kania, co sprawilo, że miniaturzysta

Po ukończeniu studiów w 1861

skończona moja praca znojna, gdyby

obecnie jest niemal calkowicie zapo-

roku powrócil do rodzinnego Wil-

nie wybuchla europejska wojna". W

mniany. Pracowal kolejno w Buda-

na, gdzie zamieszkal w wynajętym

domu rodziców zostal aresztowany

peszcie, Lwowie, gdzie zalożyl rodzi-

mieszkaniu, aby mieć możliwość

August von Miedwiej, jedna

jako tzw. jeniec cywilny i skierowany

nę, aby w latach 1848-1850 praco-

swobodnego dalszego studiowania

z miniatur

do obozu w Charkowie.

wać w Paryżu, następnie w Odessie

rysunku.

W Charkowie spędzil dlugie

rzy w większości byli znani z twórczo-

i Petersburgu. Tutaj zostal przyjęty

Po dwóch latach za udzial w po-

cztery lata. Ten okres w życiu Ru-

ści artystycznej. Wincenty Leopold byl

na posadę nadwornego portrecisty.

staniu styczniowym zostal areszto-

zamskiego dość szczególowo znamy

drugim z ośmiorga dzieci Aleksandra

Jednak już po siedmiu latach za-

wany i zeslany w gląb Rosji. 10 mar-

Zofia Stankiewicz

dzięki zachowanym listom do matki.

Józefa i Karoliny Korgowdówny. Jego

mieszkal w Moskwie, gdzie otworzyl

ca 1867 roku otrzymal zezwolenie na

Zamieszkal pierwotnie w Domu Pol-

Pierwotnie zamieszkal w Krako-

ojciec też byl malarzem i muzykiem,

studio fotograficzne. Ostatnie wresz-

osiedlenie się w Charkowie i jeszcze

skim w Charkowie przy ul. Gogola, a

wie, a następnie w latach 1922-1928

a rodzina żyla w przyjaźni z Józefem

cie lata życia spędzil w Charkowie.

tego roku otrzymal tytul ,,wolnego ar-

następnie pod Charkowem na Jasnej

pracowal jako starszy asystent na

Ignacym Kraszewskim i Stanislawem

Mial slawę miniaturzysty, fotografa

tysty".

Polanie. Żyl ze skromnych pożyczek

Wydziale Architektury Politechniki

Moniuszką. Nic zatem dziwnego,

i poety, którego obecnie próbuje się

Po przybyciu do Charkowa ar-

od znajomych i ze sprzedaży obra-

Lwowskiej. Ostatnie lata spędzil w

że z takiej rodziny dzieci wyrosly na

odkryć ponownie.

tysta, aby zarobić na utrzymanie,

zów. Bardzo ubolewal, że najlepsze

Tarnobrzegu, gdzie żyl skromnie,

prawdziwych patriotów.

Wincenty Leopold Śleńdziński

dużo malowal, a swe obrazy sprze-

lata życia musial przeżywać tak bez-

utrzymując się z dochodu za wyna-

Wincenty Leopold urodzil się 1

nie myślal o mieszkaniu ani pracy w

dawal. Z zaoszczędzonych funduszy

użytecznie, oraz że miejscowi woleli

jem części domu rodzinnego. Rzad-

stycznia 1837 roku i pierwsze nauki

Charkowie, jednak byl tu dwukrotnie.

oplacal także studia swych braci. W

kupować kolorowe bohomazy niż

ko sprzedawal obrazy, traktując je

rysunku pobieral w domu rodzinnym

Pierwszy raz w latach 1867-1871

czasie pierwszego pobytu w Charko-