28
Z pamiętnika podróżnika
29 września16 października 2017 nr 18 (286) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Znane polskie rody Wschodu
Rzeczypospolitej: Wiśniowieccy (cz. IV)
Kończąc cykl materialów o rodzie Wiśniowieckich, przeniesiemy się
na Polesie, do niewielkiego miasteczka Lubieszów, które w okresie
ich panowania przeżywalo okres rozwoju...
warszawskiej politechniki, przestala
DMYTRO ANTONIUK
istnieć 17 lipca 1969 roku, kiedy to
tekst i zdjęcia
z rozkazu wladz kościól zostal wy-
W Lubieszowie, przy samej
sadzony w powietrze. Ewakuowano
granicy z Bialorusią, zachowala się
wówczas wszystkich mieszkańców
wspaniala brama wielkiej rezydencji
miasteczka w promieniu 100 m od
Michala Serwacego Wiśniowieckiego
kościola. Po pierwszym wybuchu wy-
(o nim dokladnie pisalem w rozdzia-
lecialy szyby w okolicznych domach,
le o Wiśniowieckich w Tarnopolu).
a świątynia stala. Dopiero, gdy spro-
Wzniesiono ją w pierwszej polowie
wadzono specjalistów-pirotechników
XVIII wieku na miejscu dawnego
z kopalni z Nowowolyńska, ci dali
zamku Dolskich. Sam książę, chociaż
radę zabytkowi, ale do dziś na tym
Tablica, upamiętniająca Ta-
tu nie mieszkal, często w Lubieszo-
miejscu nic nie wybudowano.
deusza Kościuszkę
wie gościl, wydając z tej okazji hucz-
Klasztor, którego komuniści nie
blica pamiątkowa nad wejściem: ,,Tu
ne przyjęcia dla okolicznej szlachty.
zniszczyli, mial pierwotnie otwartą
ksztalcil swą wznioslą duszę i umysl
Palac zostal rozebrany w XIX wieku,
galerię na piętrze. Niestety, zostala
Tadeusz Kościuszko 1753-1759".
a rodzina Czarneckich, która przejęla
zabudowana w latach późniejszych.
Nauczanie w kolegium trwalo 6
miasto, jedną z oficyn przeksztalcila
Zabudowania klasztorne i zamek
lat, ale przyszly bohater nie ukoń-
w pomieszczenia mieszkalne. Do na-
Czarneckich-Wiśniowieckich lączyly
czyl go z powodu śmierci ojca. Ko-
szych dni doszla wspomniana brama
dwa podziemne przejścia.
Brama palacu Wiśniowieckich
z resztkami herbu wlaściciela nad
wejściem, a także niewielki fragment
dżumy), oraz dwoje dzieci z drugie-
ściele bylo kilka czczonych obrazów
muru. Wokól rośnie stary park, na-
go ślubu. Spoczęli tu również bar-
świętych. W jeden z nich Matki Bo-
przeciwko którego znajduje się byly
dziej wybitni zakonnicy pijarscy.
skiej Częstochowskiej w 1840 roku
klasztor kapucynów z 1768 roku.
Dolski zmarl w 1695 roku, jako
uderzyl piorun. Obraz nie ucierpial,
Najcenniejszym zabytkiem Lu-
marszalek wielkiego księstwa litew-
stluklo się jedynie szklo, oslaniające
bieszowa, któremu zawdzięcza swoją
skiego. Na wieść o jego śmierci Jan
malowidlo. Oprócz tych licznych ikon
slawę, jest klasztor i kolegium pijarów,
III Sobieski, który mu bardzo sympa-
byl tu też wielki srebrny krzyż z pozla-
gdzie w swoim czasie studiowaly wy-
tyzowal, rzekl ze smutkiem: ,,Obo-
caną monstrancją i herbem Wiśnio-
bitne osobistości. Klasztor ufundowa-
wiązkiem marszalka jest iść przed
wieckich. Udekorowane to wszystko
ny zostal w 1686 roku przez nadwor-
królem" i wkrótce sam przeniósl się
bylo 208 klejnotami. Wiadomo, że
nego marszalka litewskiego Jana Ka-
do lepszego świata.
w kościele w XIX wieku wybudowa-
rola Dolskiego, a po 10 latach otwarto
Pomieszczenie klasztorne upięk-
no 12-glosowe organy, które ,,nie
szalo 93 obrazy, z których wiele nale-
Dawny klasztor pijarski w Lubieszowie
żalo do pędzla tegoż Lukasza Hübo-
la. Byly wśród nich portrety rektorów
kolegium i pejzaże okolic Lubieszo-
wa. Kronika klasztorna podaje, że w
1754 roku artysta ,,zacząl tracić roz-
sądek", ale pomoglo mu przyklada-
nie glowy do obrazu św. Józefa. Tu,
w lubieszowskim klasztorze dokonal
w 1793 roku żywota tknięty apoplek-
sją. Zachowal się jego portret z na-
pisem: ,,Bratu Lukaszowi, Karolowi
Boromeuszowi Hüblowi pijarowi,
wybitnemu zakonnikowi i znakomi-
temu malarzowi od Nowodolskie-
Klasztor oo. kapucynów w Lubieszowie
go kolegium, jako wdzięczność za
przy nim kolegium. Wspanialy baro-
ustępowaly najbardziej dźwięcznym
wspaniale dekoracje naszego ko-
Wnętrze dawnego klasztoru pijarskiego w Lubieszowie
kowy kościól, budowany byl przez
organom krakowskim". W kryptach
ściola". Nowym Dolskiem nazywano
ściuszko nie czul się w Lubieszowie
W ciągu prawie 130 letniej historii
prawie 20 lat w polowie XVIII wieku
świątyni spoczęli fundatorzy Jan
wówczas Lubieszów, ale nazwa nie
osamotniony, bowiem wspólnie z nim
dzialalności kolegium, studiowalo tu
przez Janusza Antoniego i Michala
Dolski i jego pierwsza żona Elżbieta
przyjęla się.
ksztalcil się tu jego starszy o trzy lata
wiele wybitnych osobistości. Najbar-
Serwacego Wiśniowieckich. Konse-
Ostrogska, a także ich ,,siedmioro
Ta unikalna budowla, którą po sil-
brat Józef. Pośród wychowanków ko-
dziej znanym absolwentem byl Tade-
krowal go biskup Jan Kaczkowski w
dzieci zmarlych w ciągu 4 tygodni"
nych zniszczeniach podczas I wojny
legium byl botanik i profesor Akade-
usz Kościuszko, o czym świadczy ta-
1786 roku, prawdopodobnie wraz ze
(prawdopodobnie podczas epidemii
światowej, odbudowali fachowcy z
mii Wiedeńskiej Stanislaw Jundźwill.
świątynią kapucynów. Watykan byl
Znanym pijarem, który w wieku 15
na tyle zainteresowany w dzialalno-
lat wstąpil do klasztoru, byl Dominik
ści tego kolegium, że przez 20 lat w
(Maciej) Dogiel przyszly badacz
Lubieszowie mieścila się rezydencja
źródel historii Polski.
nuncjusza papieskiego!
Kolegium przestalo dzialać w
Kościól pijarów pw. św. Jana
1834 roku z powodu represji popo-
Ewangelisty posiadal jedno z najbo-
wstaniowych. Wcześniej skasowano
gaciej zdobionych wnętrz na Polesiu.
klasztory pijarów i kapucynów. Ko-
Między innymi wnętrze zdobily freski
ściól św. Jana Ewangelisty stal się
autorstwa pijara Lukasza Hübola, któ-
świątynią parafialną i taką pozosta-
ry upiększal kościól freskami techniką
wal do 1945 roku.
grisaille przez trzy lata. Świątynia przy-
Dziś w zabudowaniach klasz-
legala do klasztoru i kolegium, lącząc
tornych mieszczą się liczne firmy
się z nimi sklepionym korytarzem. Do
prywatne, a z dawnej świetności po-
pelnego wykończenia świątyni brako-
zostaly jedynie sklepione korytarze
walo jedynie wież na frontonie. Osta-
i komnaty.
tecznie nie zostaly wystawione. W ko-
Dawny klasztor pijarski w Lubieszowie
