20

Z pamiętnika podróżnika

19 grudnia 2017­15 stycznia 2018 nr 23­24 (291­292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Zadbano o palac w Rozdole

Kontynuując naszą opowieść o rodzie Rzewuskich, publiku-

jemy material o palacu w Rozdole. I co też jest bardzo ważne ­

z dobrymi wieściami powiązanymi z tym zabytkiem.

niedawna staly one w parku, okala-

DMYTRO ANTONIUK

jącym palac. Nikt ich nie chronil, bo-

tekst

wiem uważane byly za kopie. Byly to

HANNA HAWRYLIW

jednak oryginalne posągi boga woj-

zdjęcia

ny ­ Marsa, mlodzieńca z książką i

Ze Lwowa do Rozdolu droga

kobiety z naczyniem ofiarnym. Po

prowadzi przez Mikolajów wzdluż

określeniu ich autentyczności zo-

Dniestru. W tym starym mieście

staly zabrane do Palacu Potockich

synagoga z XIX wieku sąsiaduje

we Lwowie. A już prawie detektywi-

z klasztorem karmelitów. Kościól

styczna historia dotyczy spiżowego

parafialny w tym mieście zaczęto

posągu putty z delfinem. W 2001

budować jeszcze w 1610 roku, ale

roku zostala zabrana z punktu zlo-

przez częste najazdy Tatarów, pu-

mu, gdzie to dzielo ucznia samego

stoszące miasto, prace wstrzymano

mistrza Leonardo da Vinci Andrea

na dlugi czas. W 1646 roku Stani-

del Verrocchio sprzedano za... 24

slaw i Anna Rzewuscy zaprosili do

hrywnie! Dziś ta rzeźba jest ozdobą

Rozdolu oo. karmelitów, którym

Palacu Potockich we Lwowie. Wia-

przekazano nieukończoną świąty-

domo też, że część dawnej biblioteki

nię. Zakonowi udalo się dokończyć

palacowej i archiwum przechowuje

budowę przed samym najazdem

miejska biblioteka w Rozdole.

Chmielnickiego w 1648 roku. Cza-

Ostatnią przedwojenną wlaści-

sy byly niepewne, wobec tego ko-

cielką palacu byla Karolina Lanc-

ściól wybudowano jako obronny, ze

korońska, profesor historii sztuki

strzelnicami wokól, które widoczne

Uniwersytetu Lwowskiego. Podczas

Dawny karmelitański klasztor w Rozdole

są do dziś. Wówczas wniesiono do

II wojny światowej dzialala w podzie-

Klasztor byl prawdopodobnie

kościola kopię cudownego obrazu

rezydencji, naśladujący styl francu-

Celem jej bylo poszukiwanie i bada-

miu w AK. Zostala aresztowana przez

budowany przez Bernarda Merety-

MB Częstochowskiej. Z czasem

skiego neorenesansu najlepszych

nia sztuki starożytnej Grecji. Czlon-

Gestapo i byla więźniem obozu w

na. Zachowal się jedynie barokowy

ilość relikwii powiększyla się o ob-

palaców Doliny Loary. Ale nie byl to

kiem ekspedycji byl Jacek Malczew-

Ravensbruck. Po wojnie zamieszkala

fronton z wazonami. Jednak i ten

razy Matki Bożej z Dzieciątkiem i

koniec zmian ­ w 1904 roku francuz

ski. Odpowiedzialny byl za rysunko-

w Rzymie i Londynie, gdzie zalożyla

nie uniknąl sowieckich przeróbek. W

Matki Bożej Pocieszycielki Wier-

Boke, przebudowal palac, lącząc go

wą kronikę ekspedycji. Oprócz jego

Fundację Lanckorońskich, wspiera-

1991 roku katolikom zwrócono jedy-

nych, które byly darem Franciszka i

z dawna oficyną piętrową pólokrąglą

prac w Rozdole zachowaly się liczne

jącą polskich artystów i naukowców.

nie górne ,,piętro" kościola. Wówczas

Katarzyny Boryslawskich.

galerią. Po czterech latach dobudo-

szkice Malczewskiego, również jego

W 1994 roku przekazala do zamków

wniesiono tu unikatową rzeźbę Chry-

W polowie XVIII wieku świąty-

wano kolejne nowe wschodnie skrzy-

portrety rodziny Lanckorońskich.

królewskich na Wawelu i w Warsza-

stusa Nazareńskiego, stojącą przed

nia pw. Matki Boskiej Szkaplerznej

dlo.

Obecne badania wykazują, że z Azji

wie spadek swego brata, Karola An-

wojną w kaplicy Rzewuskich. Jest to

otrzymala niewielką kaplicę Rzewu-

Zabytek jest bogato ozdobiony.

Mniejszej do Rozdolu przywieziono

toniego Lanckorońskiego: obrazy, w

XVII-wieczny (?) manekin z drzewa

skich (przebudowano ją w stylu em-

Nad glównym wejściem umiesz-

wówczas kilka antycznych plasko-

tym kopię obrazu Rembrandta i 228

cedrowego i sosny, posiadający ru-

pirowym w 1822 roku). Na zewnątrz

czono ryzalit i wieżę ze szpicza-

rzeźb i posągów.

rysunków Malczewskiego. Zmarla

chome kończyny, na który wkladane

kaplicy ustawiono kolumnę z posta-

W palacu, oprócz cennych zbio-

Karolina Lanckorońska w wieku 104

są specjalne szaty, peruka i wieniec

cią Madonny. W kościele bylo sześć

rów z pierwszej rezydencji Rzewu-

lat w 2002 roku.

cierniowy. Podobna figura byla jedy-

barokowych oltarzy. Zakonnicy opie-

skich, zebrano olbrzymią, jedną z

Wladze sowieckie urządzily w

nie we lwowskim klasztorze ss. be-

kowali się również szkolą i szpitalem

największych na tamte czasy, biblio-

palacu sanatorium. W 2004 roku za

nedyktynek, ale nie zachowala się.

dla ubogich, dzialających w murach

tek, liczącą ponad 20 tys. woluminów.

460 tys. hrywien wykupil go kijow-

Warto poprosić o dostęp do obecnej

konwentu.

Niektóre inkunabuly sięgaly XIV wie-

ski biznesmen, i odsprzedal osobie

kotlowni, którą urządzono w dawnych

Karmelitom szczęśliwie udalo

ku. Bardzo cenne bylo też rodzinne

niewiadomej. Od tego czasu palac

kryptach. Zachowalo się tu interesu-

się uniknąć kasaty józefińskiej, ale

archiwum Lanckorońskich, które za-

byl zamknięty i jedynie bezdomni

jące epitafium Michala Rzewuskiego

w 1763 roku zmuszono ich przeka-

wieralo listy króla Stanislawa Augusta

od czasu do czasu wlamywali się

z 1770 roku.

zać swój klasztor siostrom szaryt-

i Tadeusza Kościuszki. Oprócz tego

do środka, grożąc pożarem calego

Na wschodnim przedmieściu

kom, które prowadzily tu przytulek

Karol Antoni byl pasjonatem i kolek-

zabytku.

miasta, otoczona wielkim par-

dla dziewcząt. Karmelitów wówczas

cjonerem sztuki epoki renesansu.

Wygląda jednak na to, że dla rezy-

kiem, stoi wspaniala rezydencja,

przeniesiono do znacznie mniej-

Posiadal 120 tys. fotografii, przedsta-

dencji Rzewuskich-Lanckorońskich

budowana w ciągu kilku stuleci.

szego, opuszczonego przez siostry

wiających najbardziej znane dziela

nadeszly lepsze czasy. Dzięki wy-

Pierwszy wielki palac powstal w

klasztoru (nie wiadomo, czy te zabu-

mistrzów tego okresu, wykonane w

silkom lwowskiej aktywistki z orga-

XVIII wieku, gdy Rozdól należal

dowania zachowaly się).

muzeach i prywatnych kolekcjach z

nizacji spolecznej ,,Wspólna misja" i

do Rzewuskich. Zgromadzono tu

Podczas II wojny światowej w

calego świata. W 1929 roku polowę

Rady miejskiej Rozdolu palac zostal

jedną z najokazalszych na owe

klasztorze byl ośrodek dla uchodźców

tej kolekcji Lanckoroński przekazal

zabezpieczony przed zimą. Od 28

czasy kolekcję malarstwa, liczącą

i dzialala tu komórka AK. Po zakoń-

Bibliotece Narodowej.

października do 7 grudnia wolon-

ponad sto obrazów. Oprócz portre-

czeniu wojny calość zostala przejęta

We wrześniu 1914 roku, zanim

tariusze przeprowadzili szereg ak-

tów rodzinnych, wodzów i dziala-

pod internat dla dziewcząt specjalnej

jeszcze front zbliżyl się do miasta,

cji, podczas których wywieziono

czy politycznych Rzeczypospolitej,

troski. Kościól zostal podzielony na

miejscowa ludność pod nieobecność

śmiecie, zabezpieczono specjalną

bylo tu wiele prac mistrzów holen-

kondygnacje. Na dole umieszczo-

wlaścicieli rozgrabila palac. Przepa-

folią uszkodzone fragmenty dachu,

derskich i wloskich. Między innymi

no laźnię, na górze ­ salę klubową.

dla duża część biblioteki i niektóre

zabito plytami pilśniowymi otwory

stare kopie obrazów, w tym Rafa-

Podczas tej modernizacji zniszczono

wartościowe zbiory. Jej resztki, jak

okienne na parterze, folią zaś na

Cudowna figura Chrystusa

ella ,,Papież Juliusz II" i obrazów

epitafia, XIX-wieczne freski, oltarze i

również inne dziela sztuki, Lancko-

piętrze. Ogólem wykonano prac na

stym dachem i masztem, na którym

Rembrandta. W palacu byl duża

kolumnę z Madonną. Na szczęście

rońscy wywieźli do Wiednia. Tam

okolo 12 tys. hrywien. Ale najlepsza

umieszczono rodowy proporzec

kolekcja chińskiej i zachodnioeu-

udalo się uratować dwa obrazy z

przepadly podczas II wojny świato-

wiadomość jest taka, że w zabu-

Lanckorońskich. Dach palacu jest

ropejskiej porcelany, broni, sreber

Matką Boską, które przeniesiono do

wej. Część zbiorów umieszczono

dowaniach z okresu sowieckiego

lamany i bardzo zlożony, a ściany

stolowych i cennych tkanin.

klasztoru oo. karmelitów do Krakowa.

we Lwowie. Dziś, co nie co ze zbio-

kolo palacu planowane jest otwar-

dekorowane są rustyką i niszami.

Z nieznanych przyczyn, kolejni

15 portretów rodziny Rzewuskich zna-

rów Lanckorońskich znajduje się w

cie centrum rehabilitacyjnego dla

Glówny trzon rezydencji dekorowa-

wlaściciele ­ Lanckorońscy, rozebrali

lazlo się w magazynach Lwowskiej

zbiorach Muzeum historycznego w

żolnierzy ATO. Wobec takich dzia-

ny jest medalionami z glowami an-

stary palac i na jego miejscu wybu-

Galerii Sztuki w Oleskim klasztorze

Drohobyczu, obrazy zaś ­ w maga-

lań calość zabytku ­ palac i park

tycznych bohaterów.

dowali nowy klasycystyczny z przy-

kapucynów, zaś dwie figury ­ Jana

zynach Lwowskiej Galerii Sztuki w

­ zostaly zwrócone w posiadanie

W 1884 roku Karol Antoni Lanc-

budówkami. Ten też nie postal dlugo

Chrzciciela i Jana Ewangelisty z bra-

Olesku.

Rady miasta Rozdolu i jest szansa

koroński zorganizowal i sfinansowal

i Karol Antoni Lanckoroński zamówil

my klasztornej ­ znajdują się obecnie

Niezmiernie interesujący jest los

na jego ponowne odrodzenie już w

wielką ekspedycję do Azji Mniejszej.

u Juliana Zachariewicza nowy projekt

w kościele w Medyniczach.

antycznych posągów. Jeszcze do

następnym roku.