24
Okruchy historii
19 grudnia 201715 stycznia 2018 nr 2324 (291292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Paryskim szlakiem Symona Petlury
Symon Wasylowycz Petlura, polityk, publicysta, prezydent Ukraińskiej Republiki
Ludowej w latach 19191926 i naczelny ataman jej sil zbrojnych, urodzil się w 1879
roku w Poltawie. Cale swe życie poświęcil walce o niepodleglą, demokratyczną Ukra-
inę. Sojusznik marszalka Józefa Pilsudskiego i symbol wspólnej walki o wolność
obu narodów opartą na europejskich wartościach. Najprawdopodobniej z tych to
powodów zginąl w Paryżu w 1926 roku z ręki zamachowca, reprezentanta sil, którym
Ataman mógl stanąć na przeszkodzie w realizacji dalekosiężnych planów politycz-
nych wobec Europy wschodniej. Wędrówka ulicami Paryża przywola miejsca zwią-
zane z ostatnim okresem jego pelnego zawodów i tragicznie zakończonego życia.
Maubert Mutualité), gdzie zajmowali
na IV piętrze skromne dwupokojowe
mieszkanie bez kuchni (w jednym
pokoju mieścilo się biuro Atamana,
drugi slużyl rodzinie (koszt wynajęcia
pokrywala wspólnota ukraińska). Bu-
dynek ten, pochodzący jeszcze z XIX
stulecia, a dziś wewnątrz calkowicie
przebudowany (zachowane jedynie
ściany nośne i okna), mieści ,,Hôtel
du Collčge de France", zaś uprzejmy
personel informuje o dawnym slaw-
nym lokatorze i chętnie wskazuje
dwa okna (od ulicy Thénard) pokoju
nr 42, w którym mieszkala rodzina
Petlurów.
Symon Petlura, kontynuator
dzialalności niepodleglościowej na
Rue Racine przy Boulevard Saint-Michel miejsce za-
wychodźstwie i uważany za grani-
machu
cą za prezydenta wolnej Ukrainy,
byl bez wątpienia poddany obser-
tam sklep papierniczy), podszedl do
Saints-Pčres 51 (metro nr 4, stacja
wacji ze strony slużb sowieckich
niego Szolem-Szmuel Szwarcbard
St Germain de Prés), gdzie nieba-
zainstalowanych w stolicy Francji.
(Schwartzbard), żydowski emigrant,
wem Ataman zakończyl życie. Dziś
Inwigilacja ta wzmogla się w roku
poeta i publicysta, z przekonań
w budynku szpitala mieści się Ukra-
1925, gdy miejscowa prasa sze-
anarchista, wtenczas agent OGPU
ińska Katedra pw. św. Wlodzimierza
rzej przedstawila pobyt Atamana w
Wielkiego, zaś w kruchcie dawnej
w Paryżu (prowadzony przez Mi-
Paryżu. Nasilenie zaś jej nastąpilo
przyszpitalnej kaplicy znajdują się
chaila Wolodina, szefa tych slużb
w maju roku następnego, gdy w
dwie naścienne marmurowe plyty,
we Francji). Z późniejszych zapi-
Polsce przejąl wladzę jego dawny
upamiętniające w językach francu-
sów i zeznań wiadomo, że zapytal
sojusznik Józef Pilsudski przewi-
skim i ukraińskim postać i śmierć
wpierw po ukraińsku, a następnie,
dywano, że sojusz Polski z Ukrainą
Symona Petlury. A we wnętrzu, na
nie otrzymawszy odpowiedzi, po
Mieszkanie Petlury w Dzielnicy Lacińskiej rue Thénard 7
może się odrodzić, i to nie tylko for-
ścianie, przy której stalo lóżko z
francusku, ,,czy to pan Petlura?" Po
mie politycznej, ale i militarnej. Wy-
umierającym Atamanem, umiesz-
kolejnym braku reakcji, a jedynie
zmuszony opuścić Polskę, udając się
JAN SKLODOWSKI
wiad OGPU szukal tedy okazji do
czono krzyż. Wiele wskazuje też
próbie odepchnięcia przez niego na-
na emigrację do Wiednia, a następnie
tekst i zdjęcia
osobistej, ostatecznej konfrontacji.
do Budapesztu, Berna, Genewy i Pa-
Po zawarciu traktatu ryskiego,
Tym latwiejszej, że Ataman nieste-
ryża. W tym ostatnim mieście znalazl
który wymagal wycofania między-
ty z zasady poruszal się po mieście
się wiosną 1924 roku, wlączając się
narodowego uznania państwowości
bez osobistej ochrony.
czynnie w dzialalność niepodleglo-
Ukraińskiej Republiki Ludowej, Sy-
Sposobność taka niebawem się
ściową ukraińskiej diaspory m.in.
mon (a nie: Semen, jak niekiedy się
nadarzyla, bo 25 maja 1926 roku,
wydawal z towarzyszami tygodnik
podaje) Petlura zamieszkal w 1921
niespelna dwa tygodnie po zama-
,,Tryzub". Początkowo przebywal w
roku w Polsce. Na jej terenie, gdy
chu majowym w Warszawie. Petlu-
Paryżu sam, później dolączyla do nie-
wladze sowieckie zażądaly jego wy-
rowie, ze względu na brak w miesz-
go żona z córką. Zamieszkali wtedy
dalenia, ukrywal się u przyjaciól-pil-
kaniu pomieszczenia kuchennego,
w hotelu ,,At Home" przy rue Thénard
sudczyków. Okres ten nie trwal zbyt
stolowali się poza domem, zwykle
7 (narożnik z rue de Latran) w Dziel-
dlugo, gdyż z końcem 1923 roku byl
w jego bliskości, w Dzielnicy La-
nicy Lacińskiej (metro nr 10, stacja
cińskiej. Jednak tego dnia na obiad
wybral się Ataman wyjątkowo sam
do nieodleglej restauracji ,,Camille
Chartier" przy rue Racine 3, nieopo-
Dawny l Hôpital de la Charité rue des Saints-Pčres 51
dal narożnika z Boulevard Saint-Mi-
miejsce śmierci Petlury
chel (metro nr 10, stacja Cluny-La
na to, że Szwarcbard byl specjalnie
Sorbonne). Tu można wspomnieć,
tręta, krzyknąl, dla odwrócenia uwa-
skierowany tego dnia do wykonania
że lokal ten zostal zalożony na po-
gi od politycznego motywu zamachu
zamachu na Petlurze przez swych
czątku XX wieku, a w latach 20.
i skierowania jej na rzekomy, nigdzie
mocodawców, którzy śledzili jego
posiadal elegancki wystrój w stylu
nieudokumentowany antysemityzm
kroki żona zamachowca zeznala,
,,art nouveau" (mimo obecnie nowej
Atamana i zemstę osobistą: ,,Za-
że podczas spokojnie spożywanego
aranżacji wnętrza zachowal dawny
bójco. To za masakry. Za pogromy".
obiadu odebral on telefon, po którym
szyld, fasada i portal wejściowy oraz
Wtedy siedmiokrotnie wypalil z re-
spiesznie opuścil dom. Można dodać,
wiele elementów swego wystroju z
wolweru piąty strzal ugodzil Pe-
że zabójca po budzącym wiele kon-
tamtych lat). Petlura wyszedl z re-
tlurę w serce, dwa kolejne trafily w
trowersji procesie wyszedl na wol-
stauracji ok. godz. 13 i skierowal
chodnik. Przechodnie i policja ujęli
ność już jesienią tego roku. Zręczne-
się ku Boulevard St Michel. Po
natychmiast zabójcę, jego śmier-
mu bowiem obrońcy udalo się z ofiary
przejściu kilkunastu kroków, przy
telnie ranną ofiarę przewieziono do
uczynić oskarżonego o zbrodniczy
wystawie księgarni mieszczącej się
pobliskiego l Hôpital de la Charité
antysemityzm, a ze sprawcy zabój-
przy rue Racine 1 (dziś znajduje się
(Szpital Milosierdzia) przy rue des
Restauracja Camille Chartier rue Racine 3
