30
Okruchy historii
19 grudnia 201715 stycznia 2018 nr 2324 (291292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Dawne kościoly i klasztory
przedwojennego dekanatu kąkolnickiego (część IV)
W protokole arcybiskupa Jana
MARIAN SKOWYRA
Kościól filialny w Zagórzu
Skarbka 1722 roku pojawia się infor-
Kąkolnickim
Kościól opuszczony popada w
macja, że murowany kościól w Ką-
Kościól parafialny
calkowitą ruinę.
kolnikach pod wezwaniem św. Jana
pw. św. Marii Magdaleny
Murowana świątynia o silnie mo-
Ewangelisty, św. Marii Magdaleny i
w Kąkolnikach
Świątynia stoi opuszczona. Ko-
dernistycznych formach w Zagórzu
Czterdziestu Męczenników byl odbu-
ściól w ostatnich latach poprzez brak
Kąkolnickim zostala wzniesiona tuż
dowany z jego wlasnych środków.
dachu ulegl znacznemu uszkodze-
przed II wojną światową, gdyż o ist-
W 1727 roku arcybiskup Skarbek
niu. Freski silnie uszkodzone. Cale
nieniu tegoż kościola nie wspomina
powolal komisję, która uznala za cu-
wyposażenie zostalo spalone okolo
schematyzm archidiecezji lwowskiej
downy wizerunek Chrystusa Ukrzy-
1962 roku.
z 1936 roku, który stanowi pelny spis
żowanego, znajdujący się na zamku
Parafia w Kąkolnikach zosta-
obiektów sakralnych do czasów II
kąkolnickim i nakazal przenieść go
la ufundowana 27 maja 1421 roku
wojny światowej. Prawdopodobnie
do oltarza glównego miejscowego
przez arcybiskupa lwowskiego Jana
kościól nigdy nie zostal wykończony
kościola parafialnego. Tenże arcybi-
Rzeszowskiego. Pierwszy kościól w
i nie byl poświęcony. Po wojnie slu-
skup wyznaczyl kąkolnicki kościól w
żyl jako sklad, a obecnie pozostaje
opuszczony i z każdym rokiem popa-
da w większą ruinę.
Stary kościól parafialny
pw. Świetej Trójcy
Kościól filialny w Zagórzu Kąkolnickim
w Mariampolu
Kościól nie zachowany, ulegl
W późniejszych wiekach, a szcze-
O miejscowej ludności początku
zniszczeniu w czasie wladzy sowiec-
gólnie wiek XVII to częste najazdy
XX wieku tak pisano w 1904 roku z
kiej. Cudowny obraz Matki Bożej Ma-
i napady kozaków, Turków i Tatarów,
okazji odbytych misji parafialnych:
riampolskiej znajduje się w kościele
z których miasto i zamek nie zawsze
,,Cala parafia sklada się z dawnej
Najświętszej Maryi Panny na Piasku
wychodzilo obronną ręką. Zamek z
szlachty polskiej dziś majątkowo
we Wroclawiu. Tamże znajduje się
czasem stracil swoje znaczenie, bi-
podupadli, tylko im dawna duma zo-
relikwiarz św. Wiktora.
skupi przenieśli się do Dunajowa, a
stala: gniewają się np. bardzo, gdyby
Wedlug przekazów, nazwa Ma-
następnie do Obroszyna kolo Lwowa.
glosząc którego zapowiedzi przed-
riampol powstala w XVII w. w okre-
sie licznych napadów tatarskich na
te ziemie. Podczas jednego z nich,
hetman (prawdopodobnie) Stanislaw
Jan Jablonowski, uciekając na koniu
Kościól w Kąkolnikach
z okrążenia przed Tatarami, rzucil się
w wody Dniestru. Udalo mu się doply-
testamencie jako miejsce pochówku
Kąkolnikach powstal z pewnością w
nąć do przeciwleglego brzegu, ale koń
XV wieku. Z relacji arcybiskupa Jana
swojego serca.
nie mógl wyjść na brzeg. Hetmanowi
Andrzeja Próchnickiego wynika, że
13 października 1782 roku arcybi-
zagrażala śmierć albo niewola. Wtedy
kościól zostal w 1623 roku spalony w
skup Ferdynand Onufry Kicki dokonal
z rozpaczy krzyknąl ,,Jezus, Maryja,
wyniku najazdów turecko-tatarskich.
konsekracji świątyni, w której znajdo-
ratujcie mnie" i koń wyskoczyl z wody
Ponowne zniszczenie świątyni przy-
walo się siedem oltarzy. Ściany i skle-
na brzeg. Hetman w podzięce za oca-
padlo na rok 1676, a na jej miejscu
pienia kościola okolo 1772 roku po-
Zniszczone wnętrze kościola w Zagórzu Kąkolnickim
lenie życia, zmienil nazwę wsi Czesy-
ówczesny proboszcz ks. Marcin Or-
kryto malowidlami, prawdopodobnie
ślubne kaplan opuścil szlachetnie
biesy na prawym brzegu Dniestru na
dyński wybudowal malą kaplicę.
autorstwa Stanislawa Stroińskiego.
Kościól filialny
urodzony".
,,Jezupol", a na wzgórzu po lewej stro-
pw. Najświętszego Serca
Kościól zostal opuszczony w
nie Dniestru u podnóża wsi Wolczków
Maryi w Byble
1945 roku. W latach 19451955
Kościól nie zachowany. W
na terenie osady Czortków rozpocząl
pozostawal pusty, później do okolo
szczątkach także zachowal się daw-
budowę zamku obronnego wraz z za-
1960 roku pelnil funkcję cerkwi pra-
ny rzymskokatolicki cmentarz.
budową calego wzgórza i nadal temu
woslawnej. W 1962 roku zamieniono
Wieś Byblo terytorialnie wcho-
miasteczku nazwę ,,Mariampol".
go na magazyn nawozów sztucznych
dzila w sklad rzymskokatolickiej
W 1691 roku Stanislaw Jablo-
i wówczas spalono cale wyposaże-
parafii w Kąkolnikach. W 1905 roku
nowski (16341702), kasztelan kra-
nie, a także zniszczono wieżyczkę
staraniem i ze środków finansowych
kowski i hetman wielki koronny zalo-
na sygnaturkę. Od początku lat dzie-
abpa Józefa Bilczewskiego zosta-
żyl miasteczko Mariampol z czworo-
więćdziesiątych XX wieku budowla
la wzniesiona świątynia filialna.
bocznym rynkiem i zbudowal w nim
jest opuszczona.
Palac arcybiskupów
lwowskich w Kąkolnikach
Palac-zamek nie zachowany.
Znajdowal się w pobliżu dawnej
plebanii, wzniesionej w charakterze
dworku. Przy plebanii zachowaly się
ślady fundamentów i umocnień zam-
ku arcybiskupów lwowskich. Calość
otacza fragmentarycznie zachowany
mur.
Wieś Kąkolniki stanowila najstar-
sze uposażenie arcybiskupów halic-
kich, a następnie lwowskich, nadane
przez Wladyslawa Opolczyka w 1386
roku. Już w 1390 roku byla rezyden-
Stary kościól parafialny w Mariampolu
cją arcybiskupa, a z czasem stala się
ośrodkiem jednego z najrozleglejszych
Arcybiskup Bilczewski ze swoich
zamek jako fortecę obronną. Cala
kluczy arcybiskupich dóbr stolowych.
też kosztów zakupil plac pod świą-
budowla zabezpieczona byla walem
W 1430 roku Wladyslaw Jagiello nadal
tynię, gdzie wzniesiono świątynię
z glęboką fosą ( część walów zacho-
Kąkolnikom prawo magdeburskie.
na planie prostokąta z pólokrąglym
wala się do dnia dzisiejszego).
Znajdowal się tu zamek, odrestauro-
prezbiterium. W świątyni znajdowaly
Po śmierci hetmana, syn jego
wany przez abpa Grzegorza z Sano-
się dwa oltarze i inne wyposażenie
Jan, wojewoda-general Ziem Ruskich,
ka, który zmarl tam w 1479 roku.
liturgiczne.
objąwszy Mariampol w 1703 roku, w
Kościól w Kąkolnikach, wnętrze
