img
31
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 19 grudnia 2017­15 stycznia 2018 nr 23­24 (291­292)
Profesor Tadeusz Wilczyński (1888­1981) ­
szczególny sposób zatroszczyl się o
miasto Maryi. Wzniósl nowy kościól
po wezwaniem Świętej Trójcy i wy-
lwowianin z wyboru
staral się o stalą obslugę kaplańską.
Za pozwoleniem wladz kościelnych
zostal w 1721 roku intronizowany do
Pośród wielu osób związanych ze Lwowem, które zaslugują na wspomnienie, jest również urodzony
tej świątyni slawny, obozowy obraz
w 1888 roku w Chotowej pod Dębicą Tadeusz Wilczyński. Byl postacią niezwyklą, choć odkrywaną
Matki Bożej, który z hetmanem Jablo-
nowskim dlugi czas wędrowal z woj-
dopiero po śmierci, przez co wpisuje się też w panteon tych, którym slawa nie przypadla za życia, choć
skiem polskim po polach bitew.
z pewnością na nią zaslugiwali. A dorobek ten, to nie tylko nauka, której poświęcil się od mlodych lat
Po zakończeniu wojny pólnocnej
(pokój nysztacki w 1721 roku) wo-
(studia w Uniwersytecie Lwowskim), która zaowocowala zlożonym w 1915 roku, a obronionym w 1926
jewoda Jan Jablonowski mógl bez
roku doktoratem w Uniwersytecie Jana Kazimierza, ale też i obszerne zbiory botaniczne i archiwalne.
przeszkód wypelnić swoje dawne
zamierzenia. W 1726 roku przeniósl
siedzibę parafii z Dalejowa do Ma-
Roślin Lekarskich, przechowując
nowiącego zaplecze do badań dla
KRZYSZTOF DUDA
riampola oraz należycieuposażyl.
tam osoby, które byly poszukiwane
Katedry Farmacji UJK.
tekst
Mówi o tym dekret arcybiskupa lwow-
przez wladze obu okupantów Lwo-
Wilczyński pozostawil po sobie
archiwum autora
skiego Jana Skarbka z 10.IV.1736 r.
wa. Po drugiej wojnie nie wyjechal
też ogromne archiwum piśmien-
zdjęcia
Ta zmiana przyczynila się do
do Polski i nadal pracowal w Pań-
nicze, oraz zbiór fotografii. Więk-
wzrostu znaczenia miasta, przede
stwowym Instytucie Medycznym,
Tadeusz Wilczyński byl uczniem
szość jego zdjęć to obrazy Karpat
wszystkim ożywil się bardzo kult ob-
aż do przejścia na emeryturę,
wybitnego przyrodnika ­ profesora
Wschodnich. Unikatową pozycję
razu Matki Bożej Hetmańskiej, do któ-
czyli do roku 1963. Wilczyński po-
Mariana Raciborskiego, który roz-
zbioru karpackiego stanowią zdjęcia
rego zaczęly przybywać pielgrzymki z
zostal w ukochanym Lwowie sa-
slawial lwowską botanikę. A zatem
Stanislawa Vincenza i rodziny Vin-
okolicznych miejscowości.
motny i opuszczony aż do śmierci,
i praca naukowa Wilczyńskiego to
cenzów z Burkutu. Niestety, akurat
Niezachowany kościól pod we-
która nastąpila w 1981 roku. Jego
przede wszystkim badania botanicz-
te pozytywy nie dają nam możliwo-
zwaniem Św. Trójcy (drewniany) zo-
smutne losy wspomina w paryskiej
ne, spośród których największe zna-
ści określenia, w którym roku zostaly
stal przez Kajetana Jablonowskiego
,,Kulturze" Dora Kacnelson. Dzięki
czenie miala dlugotrwala praca ba-
wykonane. Niemniej jednak, dzięki
w latach 1738-1746 rozebrany i wy-
jej interwencji los opuszczonego
dawcza na Poloninie Pożyżewskiej
zapiskom Wilczyńskiego, dowiadu-
budowany nowy z cegly. Żona jego
profesora się nieco poprawil. Zbiory
oraz odbudowa Stacji Botanicznej,
jemy się, kto poza rodziną Vincenza
Tadeusz Wilczyński, Lwów
Teresa Wilhorska sprawila dla wize-
po Wilczyńskim ulegly podzialowi.
będącej Czarnohorskim oddzia-
zostal na nich uwieczniony.
1940 r.
runku Matki Bożej Rycerskiej jako wo-
lem Stacji Botaniczno-Rolniczej we
tum wdzięczności za odebrane laski
nym Muzeum Dzieduszyckich we
Lwowie. Niewątpliwie o znaczeniu
srebrne korony i sukienki. W aktach
Lwowie. Tadeusz Wilczyński oddaje
prac badawczych Wilczyńskiego
kościelnych z 1733istnieje notatka,
się też pracy dydaktycznej w Wyż-
świadczyl fakt, że zostal czlonkiem
że obraz ów oblewal się lzami. Komisja
szej Szkole Rolniczej w Dublanach,
Komisji Fizjograficznej Polskiej Aka-
kościelna po zbadaniu sprawy i wobec
Uniwersytecie Jana Kazimierza i
demii Umiejętności w Krakowie, a
licznych uzdrowień uznala w 1737 r.
Politechnice Lwowskiej. Należy też
także wielu towarzystw naukowych.
obraz za cudowny. Potwierdzeniem
tego jest fakt, że 13 marca 1766 r. o
godz. 10 wieczorem ojcowie kapucyni
z klasztoru widzieli jak parafialny ko-
ściól byl oświetlony nieziemskim świa-
tlem i slyszeli glos dzwonów. Zjawisko
potwierdza również pewna poważna
niewiasta Katarzyna Modzeniowska.
W latach 1752­1788 proboszczem
parafii byl ks. Wojciech Biliński, który
znacznie przyczynil się do świetności
Józef Teszka (od lewej) i Tadeusz Wilczyński. Polonina
Mariampola. W 1825 r. za czasów ks.
Czywczyńska 1934 r.
Walentego Biernackiego zostal kon-
sekrowany kościól Św. Trójcy. W 1905
Zaslugą Wilczyńskiegoprze-
Cześć kolekcji botanicznej pozosta-
r. ks. Henryk Anger powiększyl znacz-
chowane fotografie Lwowa i Karpat
la we Lwowie w Uniwersytecie Pań-
nie świątynię od wejścia, wybudowal
Wschodnich w dwudziestoleciu mię-
stwowym im. Iwana Franki, cześć
wieżę i przedsionek, zewnętrznie
dzywojennym, wykonane przez Józe-
trafila do Polskiej Akademii Nauk w
calą odnowil, a wewnątrz pomalowal.
fa Treszkę ­ jego ucznia i przyjaciela.
Krakowie. Plakiety, medaliony i ob-
Wchodzących do wnętrza kościola
To wlaśnie dzięki zdjęciom Treszki,
razy także pozostaly we Lwowie ­
Matijko Zelenczuk (od lewej) i Stanislaw Vincenz
uderzaly historyczne malowidla. Na
który uczestniczyl z nim w wypra-
znajdują się obecnie we Lwowskiej
sklepieniu: ,,Obrona Częstochowy" z
wach, możemy zobaczyć Tadeusza
Byl zalożycielem m.in. Polskiego
w tym miejscu wspomnieć wielkie
Narodowej Galerii Sztuki im. Borysa
1655 r. Na ścianie po lewej stronie:
Wilczyńskiego uwiecznionego w trak-
Towarzystwa
Dendrologicznego,
dzielo Tadeusza Wilczyńskiego,
Woźnickiego.
,,Napad Tatarów na Mariampol". Na-
cie badań terenowych i wycieczek.
czy też czlonkiem Lwowskiego To-
którym byl zalożony w 1929 roku
W Polsce prof. Wilczyńskiego
przeciw po drugiej stronie: ,,Uroczysta
Po wybuchu wojny i w czasie
warzystwa Ogrodniczego. Nie bez
we Lwowie, przy ul. Piekarskiej ­ na
wspominali m.in.: prof. Wladyslaw
procesja Eucharystyczna" ­ wedlug
okupacji Wilczyński nadal pracuje
znaczenia byla jego dlugoletnia
dzialce o powierzchni 5,5 hektara
Szafer, prof. Andrzej Środoń, prof.
zdania starszych osób ­ z racji zwy-
w zalożonym przez siebie Ogrodzie
praca kustosza w dziale botanicz-
­ Ogród Roślin Leczniczych, sta-
Józef Mądalski. We Lwowie Tadeusz
cięstwa pod Wiedniem w 1683 r.
Wilczyński do dzisiaj zostal w pamię-
Odnowiona świątynia w czasie
ci uczniów i wspólpracowników. Jego
wizyty duszpasterskiej poświęcona
pamięć przywolują: nestor ukraiń-
zostala przez biskupa Józefa We-
skiej botaniki ­ prof. Stepan Stojko,
bera, sufragana ze Lwowa. Na fasa-
kierownik katedry Lwowskiego Uni-
dzie jej widnial dużymi literami napis:
wersytetu Narodowego im. Iwana
,,WITAJ MARYJO" dla zaznaczenia,
Franki ­ prof. Lidia Tasienkewicz
że jest w niej cudowny obraz Matki
oraz doc. Rostyslaw Gulko ­ dyrek-
Bożej. Byl też mniejszymi literami po
tor zalożonego przez Wilczyńskiego
lacinie napis: ,,TEMPLUM SANCTAE
Ogrodu Roślin Leczniczych na ulicy
TRINITATIS" (kościól Świętej Trójcy).
Piekarskiej ­ obecnie Ogrodu Bota-
Kościól Św. Trójcy znajdowal się
nicznego Lwowskiego Narodowego
po prawej stronie drogi w kierunku
Uniwersytetu Medycznego im. Da-
Góry Zamkowej, obok szkoly (obec-
niela Halickiego. Tadeusz Wilczyński
nie boisko szkolne). Ulegl spaleniu w
byl ­ jak wspomina prof. Stefan Stoj-
1938 r. 16 kwietnia 1939 r. ponownie
ko ­ osobą, która lączyla i zachęcala
splonęla zakrystia kościola z calym
do pracy nad sobą. Zdaje się więc, że
wyposażeniem. Akcja ratunkowa
może on być postacią, której pamięć
spowodowala szkody w kościele
będzie miala znaczenie tak dla Pola-
uniemożliwiające odprawianie nabo-
ków, jak i Ukraińców. Miejmy nadzie-
żeństw. Prowizoryczną kaplicę urzą-
ję, że przyszly rok, w którym będzie-
dzono w jednym z pomieszczeń zam-
my obchodzić 130. rocznicę urodzin
ku. Planowano, że w 1939 r. zostanie
Tadeusza Wilczyńskiego, pozwoli na
Prof. Tadeusz Wilczyński w otoczeniu studentów Państwowego Instytutu Medycznego,
ukończony nowy kościól.
wspólne jego upamiętnienie.
1952 r.