34
kurier kulturalny
19 grudnia 201715 stycznia 2018 nr 2324 (291292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Maria Modzelewska muza Mariana Hemara
Przed dwudziestu laty, w 1997 roku, w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie zmarla jedna z najwy-
bitniejszych aktorek teatru międzywojennego, aktorka niemego i dźwiękowego kina, Maria Modzelewska. Prywatnie byla
żoną Mariana Hemara, z którym widziala się po raz ostatni we wrześniu 1939 roku, wyjeżdżając do Rumunii. Unieważ-
nienie malżeństwa z Hemarem Modzelewska przeprowadzila dopiero w Nowym Jorku w 1956 roku.
dzieci. Potem żalowala tego, gdy
W 1940 roku Maria Modzelew-
JAN JAREMKO
zrozumiala, że nie można żyć tylko
ska przyplynęla do USA. Początki w
Znany polski poeta, dramaturg,
sceną i rolami. Ale zrozumiala to za
obcym kraju zawsze są trudne, wo-
prozaik Marian Hemar (wlaściwie
późno.
bec tego ,,gwiazda kina" zaczęla pra-
Jan Marian Herscheles, 1901-1972),
Najważniejsze bylo to, że Janek
cować wspólnie z innymi przedwo-
urodzil się we Lwowie i byl ciotecz-
pomagal robić jej karierę. Najlepsze
jennymi ,,slawami" na fermie kurzej.
nym bratem Stanislawa Lema oraz
szlagiery pisal tylko dla niej. Jej przy-
Ale jej nazwisko pamiętala Polonia
siostrzeńcem Henryka Herschelesa,
jaciólki zielenialy ze zlości, że Ma-
w Stanach. Zaczęto zapraszać ją na
redaktora naczelnego żydowskiej ga-
rysia tańczy, kręcone są z nią filmy
występy w polskich teatrach. Jakiś
zety codziennej ,,Chwila". W mlodości
i śpiewa na bis. Przez wiele lat wyko-
czas grala role w teatrze wędrownym,
studiowal medycynę i filozofię na Uni-
nywala takie piosenki, jak ,,Wspomnij
byla prymą w polskim repertuarze,
wersytecie Lwowskim i tu rozpocząl
mnie", ,,Nikt, tylko ty", ,,Kiedy znów
między innymi w ,,Panu Tadeuszu"
swą dzialalność literacką. W 1925
zakwitną biale bzy". Jej przyjaciólka
zagrala Telimenę. Z tym teatrem
roku przeniósl się do Warszawy by
Mira Zimińska, miala nawet do He-
odwiedzala największe skupiska
objąć kierownictwo kabaretu ,,Qui Pro
mara pretensje, że pisze tylko dla
Polaków na świecie. Przyjechala na
Quo" i stać się slynnym autorem wielu
Marysi o ,,milości, kwiatach i snach",
występy do Londynu, gdzie spotkala
popularnych tekstów piosenek okresu
gdy ona musi śpiewać nieciekawe
się z Jankiem. Byl na jej spektaklach
międzywojennego tzw. szlagierów,
teksty. Dla swojej Marii Hemar prze-
i pozostal dżentelmenem pisal do-
które popularne są i dziś: ,,Kiedy znów
robil nawet operetkę Offenbacha
bre recenzje z jej występów. Rozma-
zakwitną biale bzy", ,,Tyle jest miast".
,,Piękna Helena", w której wykonala
wiali ze sobą, ale już oficjalnie, bo on
Za parodyjną satyryczną piosenkę
rolę tytulową. Dla niej przelożyl też
mial żonę, dla której już pisal o bzie
,,Ten wąsik" w wykonaniu Sempoliń-
znaną wówczas komedię ,,Jim i Jill".
i o Lwowie ,,Chlib Kulikowski". Ona
skiego, znalazl się na czarnej liście
Hemar napisal wiele scenariuszy fil-
też nie byla sama za oceanem wy-
Gestapo. Na szczęście udalo mu się
mowych z glówną rolą specjalnie dla
szla po raz czwarty lub piąty za mąż.
opuścić Polskę po wybuchu II wojny
niej. Nic w tym dziwnego, że tę parę
Ale, jak pisal Janek ,,czas robi
światowej we wrześniu 1939 roku.
nazywano ,,Hermarią".
swoje..." coraz mniej występowa-
Przez Rumunię trafil na Bliski
Byl dla niej zawsze dobry, spo-
la, coraz rzadziej śpiewala. Musiala
Wschód i walczyl w slynnej Karpac-
kojny, cierpliwy, w dobrym humorze,
podjąć stalą pracę, byla sekretarką,
kiej Brygadzie, dla której napisal
a ona jak wszystkie aktorki mie-
organizatorka występów musiala
hymn. Po wojnie osiadl w Londynie,
wala zmienne nastroje. Może dlatego
zarobić sobie na emeryturę, tym bar-
nie wraca do komunistycznej Polski.
znów zakochala się i stracila glowę.
dziej, że zostala sama. Czula się do-
Maria Modzelewska
Tu kieruje teatrem ,,Orzel Bialy", pi-
Janek bardzo to przeżywal. Widać to
brze, dopóki nie zachorowala. Dość
o tym, bo, goszcząc u Kazimierza
Naturalnie, od razu pojechalam do
sze wspomnienia o Lwowie, który byl
po jego poezji, która stala się minoro-
dlugo leczyla się, trudno jej bylo już
Górskiego, który również mieszkal
Warszawy, bo to i stolica, i lepsze te-
dla niego symbolem utraconego raju.
wa, smutna. Pisal: ,,Ciebie nie moż-
mieszkać samej, wymagala pomocy
przy Madalińskiego, przeszedlbym
atry, no i sam Szyfman.
Aktywnie wspólpracuje z prasą na
na bylo nie kochać, a mnie można
i opieki. Nigdzie nie wychodzila, a nie
się pod domem, gdzie Hemar pisal
Kiedy i jak spotkala Hemara już
emigracji, za co jest zakazany przez
bylo".
chciala być pod opieką ludzi cudzych,
swoje najbardziej znane utwory.
nie pamiętala. Bylo to zapewne w
prasę w kraju do lat 90.XX wieku. Po
Gdy 1 września wybuchla wojna,
przestraszyla się samotności ko-
Wtedy, przed wojną, byli mlodzi,
jakiejś kawiarni, którą odwiedzali,
tym okresie ,,przemilczania" powraca
już nie byli razem i opuszczali oku-
ledzy i przyjaciele prawie wszyscy
popularni, chętnie ich goszczono. Ich
może na przyjęciu u rodziny ministra
swymi felietonami, poezją i drama-
powany przez Niemców kraj każde z
zmarli. W Warszawie miala rodzinę,
autografy byly cenne dla kolekcjone-
Becka. Innymi slowy gdzieś w ich
turgią. Popularny byl w swoim czasie
osobna. Hemar początkowo przyjeż-
z którą utrzymywala kontakt. Zlikwi-
rów. Np. jedną Modzelewską wymie-
wspólnym świecie. Imię Marian, Ma-
spektakl ,,Hemar", wyreżyserowany
dża do Lwowa, aby pożegnać się z
dowala swoje sprawy w Stanach i w
niano na dwie Pogorzelskie, czy dwa
niek czy Maniuś nie podobalo jej się,
w teatrze ,,Ateneum" przez Wojcie-
rodziną i stąd razem z Wierzyńskim
czerwcu 1994 roku w wieku ponad
Tuwimy lub jednego Bodo. Dzieci
więc zwracala się do niego Janek.
cha Mlynarskiego, a także cykl wspo-
wyjechać do Rumunii. Ona wyjeż-
90 lat przyleciala do Warszawy.
nie mieli. Maria żyla sceną i dbala o
Zresztą bylo to jego pierwsze imię,
mnień o nim Jerzego Janickiego.
dżala za granicę razem z przyjaciól-
Zamieszkala w Skolimowie w
figurę byl to jej atut. Oprócz tego
ale wszyscy dlaczegoś nazywali go
Jakoś rzadko nazwisko Hemara
mi ministrem Józefem Beckiem,
Domu Artystów Weteranów Scen Pol-
Szyfman, który ją angażowal, mial
drugim Marian. Trochę czasu minę-
lączono z Marią Modzelewską, jego
jego żoną i córką w towarzystwie
skich, gdzie regularnie odwiedzala ją
tylko jedną prośbę żeby nie miala
lo, zanim pobrali się. Ona już byla za-
prawdziwą muzą, dla której stworzyl
calej świty ministerialnej.
rodzina, zabierano ją do Warszawy.
mężna jej mężem byl malarz Stefan
wiele swoich najpopularniejszych
Początkowo miala pewne trudności,
Norblin. Byl nawet jej drugim mężem,
utworów. Stalo się tak, że już w pierw-
bo przywykla rozmawiać po angiel-
bo pierwszym byl przemyslowiec
szych miesiącach wojny ich drogi ro-
sku języku niezrozumialym dla per-
Aleksander Lipiński. Hemar oszalal
zeszly się on poszedl do wojska, a
sonelu Domu. Jednak szybko powró-
na jej punkcie: nosil ją doslownie na
ona wyjechala do USA. Do Polski
cil do niej język polski, tylko trochę
rękach, teksty piosenek pisal tylko
Maria powrócila dopiero po 55 latach.
jak sama mówila ,,zardzewialy".
dla niej, aż wreszcie rozwiódl ją z
Wtedy znów przypomniano sobie, że
Przez kilka lat żyla szczęśliwie w
malarzem. I rzecz najważniejsza
byla kiedyś żoną Hemara. Wspomnia-
dobrych warunkach, dokola Domu
dla niej przeszedl na wiarę katolicką.
no jej role: Ewy w ,,Dziejach grzechu",
byl park, miala stalą opiekę medycz-
Pochodzil z tradycyjnej lwowskiej
Klary w ,,Ślubach panieńskich", Polly
ną i towarzystwo, które wiedzialo,
rodziny żydowskiej, ale czul się Pola-
w ,,Operze za trzy grosze" czy Heleny
kim byla Maria Modzelewska.
kiem i takim chcial być. Ich ślub odbyl
w operetce Offenbacha. Po powrocie
Nie rozstawala się z wierszami
się w 1936 roku.
do kraju w 1994 roku zamieszkala
Janka. Miala je przy sobie, czytala
O teksty Hemara walczyly naj-
w Domu Artystów Weteranów Scen
je, wspominając wspólną przeszlość.
lepsze kabarety, teatry. Dobrze za
Polskich pod Warszawą. Swój poko-
Rozumiala, że jest już w takim wieku,
nie placono. Ona też stale śpiewala,
ik upiększyla starymi pamiątkami
że niedlugo się z nim spotka tam w
występowala na scenie, kręcono z
grafikami Kanarka, Czermańskiego,
innym świecie.
nią filmy. Oboje dobrze zarabiali i żyli
Topolskiego. W jej biblioteczce byly
- Boże! Jak będzie wesolo, gdy
jak w bajce, chociaż to zrozumiala do-
wydania z autografami autorów: Le-
się spotkamy, ale będzie zabawa!
piero później. ,,... mieli willę, ogródek
chonia, Wierzyńskiego, Tuwima.
Ciekawe, co on powie?
i psa..." jak pisal Marian w jednej
Maria Modzelewska przyszla na
Bo jak to pisal Janek:
- Wspomnij mnie,
ze swych piosenek. Między innymi
świat w Krakowie 15 kwietnia 1903
Może zadrży serce twe,
willa przy ul Madalińskiego stoi do
roku. Tu w 1920 roku zadebiuto-
Może zadrży w sercu żal,
dziś, odbudowana po Powstaniu war-
wala na scenie teatralnej, ale już
Więcej nie chcę nic...
szawskim. Gdy w latach 70. Maria po
po czterech latach przenosi się do
raz pierwszy po wojnie przyleciala do
Warszawy, dokąd zaprosil ją Arnold
Warszawy, wówczas mieszkańcy willi,
Odeszla 25 września 1997 roku,
Szyfman. Ktoś opowiedzial mu o kra-
ludzie serdeczni, wpuścili ją do środ-
przeżywszy na tym świecie 94 lata.
kowskiej mlodej utalentowanej ak-
ka, aby przeszla się po piętrach, po
Ciekawe, jakie bylo to ponowne
torce. Szyfman zaprosil mnie, ani
Marian Hemar żegna wyjeżdżających aktorów Marię Mo-
pokojach, które zapamiętaly zapach
spotkanie po latach Janka i Marysi
razu mnie nie widzial na oczy i nie
dzelewską i Stefana Jaracza (widoczni w pierwszym od
jej perfum. Szkoda, że nie wiedzialem
w zaświatach?
slyszal wspominala Modzelewska.
prawej strony oknie wagonu)
