36

kurier kulturalny

19 grudnia 2017­15 stycznia 2018 nr 23­24 (291­292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Agatha Christie zamordowana!

I to calkowicie bezkarnie, w dodatku na oczach milionów świad-

ków! Zbrodnia miala miejsce w ojczyźnie królowej kryminalu, a do-

konana zostala przez zorganizowaną grupę przestępczą, obejmu-

jącą, niestety, także najbliższych krewnych Agathy Christie...

tacji, niepasujące do calości sceny

sekwentnemu obrzydzaniu wiary.

JERZY LUBACH

­ czyżby królowa kryminalu nie byla

Postaci glupkowatych i prostackich

tak doskonala, jaką ją zapamięta-

(w oryginale u Agathy ­ poczciwych

Mowa o dwóch cyklach tele-

lem z mlodzieńczych lektur?... Cóż,

i dobrotliwych) duchownych prote-

wizyjnych adaptacji powieści z

pamięć bywa zawodna, ale na nie-

stanckich są tylko ośmieszane, ale

najslynniejszymi postaciami detek-

szczęście dla twórców obu seriali

gdy tylko pojawiają się katolickie

tywów stworzonych przez wielką

mam w domu spory zbiór powieści

zakonnice... Tak, zgadli Państwo:

pisarkę ­ Miss Marple i Herkulesa

Agathy Christie, więc postanowilem

ponownie z szafy wypada trup zdu-

Poirot, które od kilku lat goszczą

sobie odświeżyć ulubione niegdyś

mionej Autorki.

nieustannie na różnych polskoję-

lektury. I tu natknąlem się na trupa.

W adaptacji jednej z najlep-

zycznych kanalach.

Nie, nie żadnego z tych, których

szych powieści z udzialem Miss

Jako wielbiciel ,,kryminalów",

śmierć wyjaśniali tak blyskotliwie

Marple, ,,Nemesis", sprawczynią

zwlaszcza w owym wyrafinowanym

Poirot czy Miss Marple ­ na trupa

okrutnej zbrodni na mlodej dziew-

angielskim stylu, którego ukoronowa-

wielkiej Autorki!

czynie ukrywającej się (nie wia-

niem jest wszak wlaśnie twórczość

Najpierw wypadl z szafy, gdy

domo przed czym) w katolickim

Agathy Christie, z entuzjazmem za-

skonfrontowalem oryginal powieści

klasztorze okazuje się ­ zakonnica

siadlem do ich oglądania. Początko-

,,Rendes-vous ze śmiercią" z ada-

lesbijka! Tu już nie mialem żadnych

wo czerpalem z nich niemalą satys-

ptacją. Pomijam, że glówny wątek

wątpliwości, pamiętając doskonale

sadystycznej pseudo-matki zostal

oryginal, ale dla porządku prze-

zagmatwany i zepsuty, ale moje

czytalem go ponownie. I doznalem

zdumienie wzbudzil wątek inny, pol-

kolejnego naiwnego zdumienia: jak

skiej zakonnicy, która wprawdzie nie

tak można?! Oczywiście, nie zabila

zamordowala, lecz okazala się...

zakonnica, z tego prostego powodu,

dostawczynią ,,żywego towaru" do

że ani jej, ani żadnego klasztoru, ani

bliskowschodnich burdeli. Wątek

lesbijstwa w tej powieści po prostu

poprowadzony z dużym naciskiem i

nie ma! Ale z rosnącym zdumieniem

staraniem: siostra Agnieszka nawet

odkrylem rzecz jeszcze straszniej-

po polsku się modli. Tyle, że nic on

szą: w tym odcinku poza Miss Mar-

nie wnosi do akcji, co się u Aghaty

ple wszystkie dzialające postacie i

Christie nie zdarza. No i się nie zda-

ich motywacje zostaly zmienione,

Agatha Christie

rzylo, bo po przeczytaniu powieści

zastąpione przez inne, wyssane z

gólności. Agatha Christie byla nie-

ste, lecz wynikające z ,,liberalnego"

,,na świeżo" z naiwnym zdumieniem

brudnego palucha przez bezczel-

wątpliwie osobą glęboko wierzącą, o

uksztaltowania światopoglądu idio-

stwierdzilem, że takiego wątku w

nych ,,adaptatorów".

czym świadczą wlaśnie jej powieści,

synkrazje spowodowaly wyzwolenie

ogóle w niej nie ma!

Ująlem ich w cudzyslów z pel-

w calości oparte na moralności i ­ co

się automatycznego już u tego typu

Naiwność mego zdumienia stala

nym prawem, bowiem hulali oni po

ważniejsze ­ duchowości chrześci-

osobników ciągu pojęciowego: kato-

się dla mnie jasna, gdy po uważnym

twórczości bezsilnej teraz Autorki

fakcję, zwlaszcza z serialu ,,Poirot",

jańskiej. Ideą dzialalności zarówno

licyzm-antysemityzm-niegodziwość-

kolejnym obejrzeniu brytyjskich ada-

bez żadnych skrupulów, popelniając

w którym odtwórca tytulowej roli ­

Miss Marple, jak i Herkulesa Poirot,

polskość... A może się mylę? I tu

ptacji przygód Poirota, a zwlaszcza

wszystkie możliwe wszak przy ada-

David Suchet - wspiąl się na wyżyny

jest konieczność odslonięcia Praw-

pojawil się żal wobec znakomitego

Miss Marple, stwierdzilem, że sytu-

ptacjach blędy zupelnie świadomie.

kunsztu aktorskiego, tworząc arche-

Trudno to nazwać inaczej niż hucpą.

typową wręcz postać ,,malego Belga"

Bo o co w tym wszystkim chodzi? O

i bijąc na glowę dotychczasowych jej

dwie rzeczy: pieniądze i ,,dekonstruk-

wykonawców, też przecie nie byle

cję".

jakich speców w tym fachu ­ Petera

Pieniądze, bo wszak twórczość

Ustinova i Alberta Finneya.

mistrzyni kryminalu nadal jest popu-

Mistrzostwo wcielenia się w tę

larna na calym świecie, więc można

skomplikowaną wbrew pozorom po-

zarobić niezly grosz, mając pew-

stać nie zdziwilo zresztą nikogo, kto

ność, że oparte na jej twórczości se-

pamięta sprzed lat genialną kreację

riale też się na calym świecie sprze-

Davida Suchet jako groteskowo-de-

dadzą. Byla to wprawdzie paskudna

monicznego Berii ­ prawej ręki Sta-

konserwatystka, ale tu wchodzi dru-

lina ­ w zapomnianym, a znakomi-

ga inspiracja: no to ją poprawimy,

tym brytyjskim filmie ,,Red Monarch"

czyli ,,zdekonstruujemy"!

(znanym w Polsce jako ,,Czerwony

W internecie natknąlem się na

car") z 1983 roku.

mnóstwo glosów zdegustowanych

W licznych wywiadach, których

podobnie jak ja, wielbicieli pisarki,

udzielal Suchet po sukcesie kilku

którzy zwrócili mnie ­ naiwniakowi

pierwszych odcinków, twierdzil on,

­ uwagę na zasadniczy rys owej ,,de-

że wczytal się glęboko w dziela Aga-

konstrukcji". Gdziekolwiek u Agathy

thy Christie, starając się przeniknąć

dy, uzyskanie Sprawiedliwości i w

odtwórcy roli wielkiego detektywa:

acja z wprowadzaniem nieistnieją-

Christie pojawia się para przyjaciól

ich sens i tak prowadzić odgrywaną

ten sposób przezwyciężenie Zla.

czy David Suchet, który tak się wczul

cych w oryginalach postaci, wątków

lub przyjaciólek, ,,adaptatorzy" za-

postać, by w niczym nie uchybić in-

W serialu z Herkulesem Poirot

w ducha powieści Agathy Christie nie

i interpretacji zdarzeń jest wręcz

wsze z żelazną konsekwencją ,,doci-

tencjom znamienitej autorki. I moż-

nie dalo się tych podstaw jego oso-

dopatrzyl się niczego niestosownego

regulą, a nie przypadkowym potknię-

skają" (nomen omen) pedal, czyniąc

na by rzec, że swoje zadanie wyko-

bowości pominąć, pozostalo więc

w chamskim wprowadzeniu obcego

ciem. I że owe bezczelne interwen-

z nich bez żenady pary homosek-

nal bezblędnie, aczkolwiek... ale o

,,twórcom" ograniczyć się do bezsen-

jej z gruntu wątku? Wszak będąc już

cje w tkankę powieści rządzą się

sualne, choćby to przeczylo logice

tym później.

sownych nienawistnych wtrętów, jak

gwiazdą serialu mógl zapewne sku-

konkretnymi zasadami. Jedne są dla

rozwoju akcji. Ale co komu po logice

Póki adaptatorzy zajmowali się

wspomniany wątek katolickiej zakon-

tecznie zaprotestować wobec takich

mnie zrozumiale, inne postaram się

w epoce ,,dekonstrukcji"? Chodzi o

opowiadaniami o belgijskim detekty-

nicy, zajmującej się najpodlejszym

praktyk...

wydedukować na wzór pary wielkich

przekonanie publiczności znającej

wie, wszystko bylo w porządku, ale

zajęciem świata ­ zmuszaniem kobiet

Zupelnie podobna historia ma

detektywów.

twórczość Agathy tylko ze slyszenia,

gdy doszlo do powieści, zacząlem

do prostytucji. Ale dlaczego na dobit-

miejsce w adaptacjach powieści z

Pierwsza zasada, to niezbyt

że wcale nie byla glupio konserwa-

mieć wątpliwości co do niektórych

kę scenarzysta uczynil z tej kreatury

Miss Marple ­ tam też wprowadzane

skrzętnie skrywana niechęć do chrze-

tywna, a wręcz przeciwnie ­ ,,toleran-

wątków, które dziwnie zgrzytaly.

Polkę? Cóż, dedukuję, iż jego osobi-

wątki ,,chrześcijańskie" slużą kon-

ścijaństwa, a już katolicyzmu w szcze-

cyjna", czyli prawie-postępowa, czyli

Jakieś nielogiczności w argumen-