42
Z przedwojennej prasy
19 grudnia 201715 stycznia 2018 nr 2324 (291292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Świąteczne
przychodzi ją poprzeć kilkoma zloty-
on jak jakiś typowy Mojsze, Lejba,
mi prenumeraty, już katolików niema.
Baruch czy inny rebe z krzyżem i
Wolą kupować brukowce lub wogóle
infulą biskupią. Często też obarcza
nic nie czytają. A katolik dzisiejszy
go się pakunami niby zawodowego
bez katolickiej gazety to bardzo lichy,
tragarza dla dogodzenia glupocie
bo ciemny katolik!
ludzkiej. Powinien się na to znaleźć
Jedną ze stalych rubryk ,,Wia-
sposób, aby temu bezczeszczeniu
W okresie przedświątecznym przeglądnijmy ,,Lwowskie
domości" byly satyryczne felietony
św. Biskupa i czcigodnego zwycza-
wiadomości parafialne" z grudnia 1936 roku, redagowane
,,Wojtek Plotkarz gada...". W
ju zapobiec.
tym numerze porusza temat handlo-
Ale nietylko żydzi uwlaczają uczu-
przez ks. Ignacego Chwiruta. Numer ten ukazal się
wy, szczególnie w okresie przedświą-
ciom chrześcijańskim i chrześcijań-
w świątecznej szacie (niestety ilustracje nie nadają się do
tecznym.
skiemu zwyczajowi. Jedna niby chrze-
Niech będzie pochwalony Jezus
ścijańska firma w naszym Lwowie
reprodukcji) na 28 stronach (zazwyczaj na 20) i obok tra-
Chrystus! Wbrew swojemu zwycza-
(,,Foto-Abo-Rad" przy placu Marjac-
dycyjnych rubryk mieści również materialy świąteczne.
jowi za listy dziękuję tym razem za-
kim 9) z okazji św. Mikolaja urządzila,
raz na początku.
sobie taką reklamę: Na samochodzie
Te listy, jedne nie zawierające
osadzono dużą kuklę, wyobrażającą
opracowal
tematów ogólniejszej wagi, bo oso-
św. Mikolaja w liturgicznym stroju
KRZYSZTOF SZYMAŃSKI
biste, inne zaś bardzo ważne także
biskupim, a wewnątrz umieszczono
ogólnie, są mi bardzo mile; nie przy-
Numer rozpoczyna się życze-
aparat grający i śpiewający rozmaite
taczam z nich wyjątków, bo trudne
niami od redakcji z okazji świąt Bo-
glupstwa, piosenki kabaretowe i war-
są bowiem i takie, które nie licują...
żego Narodzenia:
jackie (na ten przyklad: ,,niech mnie
Z okazji, świąt Bożego Narodze-
z upodobaniami cenzury, ale spel-
pan nie kiwa, jestem fajna dziwa").
nia skladamy wszystkim naszym Pre-
niam, w miarę możliwości, życzenia,
Profanacją tą oburzeni byli widzowie,
numeratorom i Czytelnikom najlepsze
w listach wyrażone. Ach, żeby to
i slusznie na życzenie publiczności
życzenia, oby im Dziecię Jezus blo-
można przytoczyć i omówić, co się
policja zrobila porządek z tą reklamą
goslawilo we wszystkich pracach, i
z jednego zwlaszcza liściku ciśnie
oburzającą. Przecież to aż wstrętne
nad polepszeniem swej duszy i nad
pod pióro!...
poprostu chamstwo!
zdobyciem codziennego chleba, i
Chcialem już nieraz napiętno-
Mówię o tem, bo wiem, iż dzieją
aby im zsylalo niebiańską radość ku
wać szarganie naszych niektórych
się niestosowności także, co do tego
nacieszeniu w obecnych trudnych
świętości i zwyczajów. Ta okazja
a nie powinno tak być! Eh, nie myśl-
czasach.
trafia mi się w lączności z dniem św.
cie, żem zapomnial o Godnych Świę-
nam katolikom, to dlatego, że posia-
Mikolaja, specjalisty od podarunków
tach. Wiem, wiem. Ale dużo na temat
i drga na nutach kolend, ożywiając
REDAKCJA
damy liczne dzienniki katolickie, któ-
i prezentów (dn. 6 grudnia). Przy
tej radosnej solenności nijak mi się
nasze serca i je ulepszając, jest jak
rych naklad sięga 40, 50 i 60 tysięcy
sposobności tego ,,festu" sklepy roz-
Następnie mamy artykul redak-
tu rozgadywać. Tak, zatem ze serca
by cieplem wiosennem, które do lata
egzemplarzy. Wszystko natomiast
maite zarówno w miastach jak i po
cyjny, podpisany jedynie inicjalami
wszystkim Wam, Czytelnicy i Czytel-
rozbudza i rozgrzewa brylę świata.
można poczynać przeciw katolikom
wsiach dla przemyślniejszej rekla-
A.B., poruszający aktualną tematykę
niczki, skladam moje życzenia: Weso-
Powstaje więc w naszych sercach i
z pozostalej Francji, ponieważ nie
my swoich towarów, wystawiają w
spoleczną. Wiele z tych slów można
lych Świąt! Niech będzie pochwalony
duszach ten blogoslawiony wstrząs
mają oni swej prasy.
swoich oknach portrety i wizerunki
by odnieść do dnia dzisiejszego.
Bóg-Dziecina i niech wszystkim nam
i ożywienie, co nietylko dobrych roz-
i krajowi naszemu jak najszczodro-
czula rozpamiętywaniem wielkich
bliwiej blogoslawi. Wesolych Świąt!
tajemnic Bożych, co nietylko otuchą
Za gwiazdą betlejemską!
Uroczystość Chrystusowych uro-
Ostańcie z Panem Bogiem!
podnosi strapionych i przygnębio-
dzin rok rocznie, gdy się zbliża silą
nych, ale też w sercach obojętnością
Wasz WOJTEK PLOTKARZ
swego znaczenia wywoluje nastrój
kamieniejących i w myślach chlod-
radosnej zadumy i nadziei; wlewa
Artykul ,,Królowe-hafciar-
nych krzesze iskry nadziei i pogod-
w serca ludzkie dziecięcą wprost
ki" opowiada o wyrobach artystycz-
niejszych uczuć, rodzi nową odwagę
ufność, która poprzez pamiątkę Zba-
nych, których autorkami byly królowe
na drogę życia, wiodącą w przyszlość
wicielowego dziecięctwa splywa i topi
polskie, a które w latach 30. byly
bezpieczną.
we wrażliwości ludzkiej lody przyziem-
jeszcze zachowane. Czy przetrwaly
Na to zatem wszystko oslodę,
nego stępienia na sprawy Boskie...
do dziś?
radę i wyrównanie przynosi nam Boże
Kraków slynąl zawsze z dużego
Narodzenie. Nasza to zaś rzecz i od
rozwoju sztuki hafciarskiej. W komna-
nas zależy, by odnieść korzyść! Gdy
tach Kazimierza Wielkiego na zamku
te przeróżne uczucia i myśli sklębią
wawelskim, jak podają dawne kroniki,
się w sercach naszych przy oplatku,
aż lśnilo od ozdób na lóżkach, kota-
przy stole wigilijnym, jakkolwiek suto
rach, blawatnych okryciach haftowa-
czy ubogo, czy skromnie nakryty
nych zlotem i drogiemi kamieniami.
on będzie, pomnijmy o tem, iżeśmy
Widnialy na nich wyhaftowane orly
wszyscy dziećmi jednego Boga,
biale i herby różnych ziem królestwa
którego modlitewnie wzywamy: Oj-
polskiego wykonane niewątpliwie w
cze nasz,... Święć się imię Twoje!...
pracowniach krakowskich. W skarb-
chleba naszego powszedniego daj
cach kościola N. M. Panny i katedry
nam dzisiaj!... i zbaw nas ode zle-
wawelskiej przechowalo się do dziś
go... Pomnijmy też o tych, którym
dnia sporo pięknie haftowanych or-
gorzej się powodzi, niż nam... Jeśli
natów z 16-tego wieku, krajowego
uroczystość narodzin Chrystusa jest
wyrobu.
okresem odrodzenia wewnętrznego,
Jak podaje J. Kolaczkowski w
przetrząśnijmy tedy swoje sumienia,
swych wiadomościach o przemyśle
jako katolicy i jako Polacy. Idźmy w
i sztuce w dawnej Polsce w Krakowie
duchu za gwiazdą betlejemską do
O, jakże ten promienny powiew
kwitlo hafciarstwo szczególnie w 16-
żlóbka, ale pamiętajmy, iż wyzbyć się
radosnego olśnienia i rozgrzania, w
tym wieku, choć jak z rejestrów skar-
powinniśmy wszystkiego, co się nie
tych zwlaszcza tak ciężkich czasach,
bowych Jagielly wynika jeszcze przy
godzi z mianem wyznawcy Chrystu-
jest nam niezbędny! Ileż to utrapień
końcu 14-go wieku wyrabial propor-
sowego, katolika, albo też Polaka.
i smutków zmorami trapi i dlawi na-
ce niejaki Klemens ,,haftarz" a także
Wtedy bowiem napewno mel-
- Gdy zestarzeję się i niewiele
poczciwego św. biskupa-Mikolaja.
sze uczucia i lepsze, radośniejsze
o Janie i Jaśku haftarzu wspominają
dunek nasz przy Żlóbku milym Zba-
już będę mial sil, resztkę ich zużyję,
Jeśli czynią to sklepy chrześcijań-
wzloty i porywy umyslu i woli. Niema
owe rejestra. Kościól św. Krzyża w
wicielowi będzie; wtedy wyprosimy
by objechać calą Francję i wszędzie
skie i jeżeli dzieje się to w granicy
nigdy na świecie pelnego szczęścia
Krakowie posiada obraz haftowany
blogoslawieństwo Boże sobie, naj-
glosić tę oczywistą prawdę takie
przystojności nie uwlaczającej po-
i zadowolenia, ale szczególnie w cza-
zlotem przedstawiający N. M. Pannę
bliższym swoim i spoleczeństwu i
zdanie wyglosil na zjeździe katoli-
staci świętego Biskupa i jego czci,
sach dzisiejszych niema: bo rozliczne
z datą roku 1595 na ramach. Kościól
Ojczyźnie calej.
ków w Epinal X. biskup strassburski
to można to zrozumieć i usprawie-
przykrości i smutki, zmartwienia i nie-
N. M. P. w Krakowie posiada kapę
Karol Ruch. Prawdziwość jego slów
dliwić. A no, taki się przyjąl zwyczaj,
szczęścia, zalamania i doświadcze-
z 17 wieku pięknie haftowaną przez
Kolejny material ,,Czy pamię-
stwierdza historja nie tylko Francji,
poniekąd slawi to tem lepiej i żywiej
nia ciężkie ,,chodzą po ludziach" dziś
jakąś krakowiankę Annę Bajerową.
tam i co czynię?" poświęcony
lecz także Hiszpanji i Meksyku a po
ofiarną dobroć św. Mikolaja, niech
więcej niż dawniej, niż nawet lat po-
Ciekawym jest szczegól, że hafciar-
jest zadaniom prasy religijnej.
części i nasza. Kraje te mialy i mają
sobie więc będzie.
przednich. Te rozmaite ,,uciski" nękają
stwem trudnili się w wiekach średnich
Prasa jest jeszcze bardziej nie-
wśród mieszkańców większość kato-
Oto stwierdzilem, że nader
nasz spokój i mącą wszelką radość.
glównie mężczyźni i oni wykonywali
odzowną niż szkola, ona bowiem
licką, ale ta większość niema wply-
wiele sklepów żydowskich wysta-
Otóż ten potężny powiew boskiej
najglośniejsze dziela, lakiem byla
urabia opinję publiczną i jest szkolą
wu, bo nie ma prasy. U nas wiele się
wia wizerunek św. Mikolaja dla
radości, rodzącej ufność, który idzie z
suknia wyszywana perlami dla kró-
dla doroslych. Jeśli u nas w Alzacji
o prasie katolickiej mówi, gdy jednak
reklamy i przytem u nich wygląda
uroczystością urodzin Boga-Dzieciny
lowej Bony, dzielo Jana Holferdera,
nikt nic nie może począć przeciw
