img
44
Z pamiętnika podróżnika
19 grudnia 2017­15 stycznia 2018 nr 23­24 (291­292) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Znane polskie rody
na wschodzie Rzeczypospolitej: Dzieduszyccy
Szlachecki ród Dzieduszyckich od początku powiązany byl z Galicją Wschodnią. Wlaśnie dla-
tegoszanowani tu do dziś. Dzieduszyccy swoją historię wywodzą od rodu bojarów ruskich
Diduszyców, zamieszkujących w XV wieku wioskę o podobnej nazwie w okolicach Stryja.
Pierwsza wzmianka kronikarska o rodzie datowana jest 1411 rokiem. Swój stan majątkowy
ostatecznie osiągnęli w XVIII wieku i w drugiej polowie wieku XIX. Dziś ich potomkowie miesz-
kają na Ukrainie i w Polsce, ale też we Francji, Hiszpanii, Anglii, USA, Brazylii i Kanadzie. Daw-
ne rezydencje rodowe rozrzucone są w obwodach lwowskim, iwano-frankowskim (stanisla-
wowskim) i tarnopolskim, również we Lwowie.
kowie wlaściciela przywieźli z bitwy
DMYTRO ANTONIUK
pod Wiedniem. Nie brakowalo też
tekst i zdjęcia
cennej porcelany.
Z architektonicznego i histo-
Podczas rosyjskiego natarcia w
rycznego serca Lwowa wyruszmy
1914 roku palac zostal obrabowany
w kierunku Wysokiego Zamku na ul.
i spalony, jednak wcześniej udalo
Lysenki (dawn. Kurkowa). Pod nr.15
się ukryć kilka cennych przedmiotów
i 17 mieści się kompleks palacowy
i bibliotekę. Po wojnie rezydencję
z końca XIX wieku, wybudowany
odbudowano, ale już bez bocznych
przez rodzinę Dzieduszyckich, zna-
skrzydel. Wydobyte dziela sztuki
nych mecenasów sztuki i kolekcjo-
odrestaurowano. Dziś z zewnętrz-
nerów. Tu umieścili swoją wielką
nych dekoracji palacu pozostal jedy-
bibliotekę i zbiory sztuki, które udo-
nie niewielki joniczny portyk i klatka
stępniali chętnym. Autorem palacu
schodowa wewnątrz.
w stylu francuskiego renesansu byl
Ostatnim wlaścicielem Jezupola
Wlodzimierz Podhorodecki.
byl Wladyslaw Dzieduszycki, który
Na ul. Piekarskiej naprzeciwko
zginąl we lwowskim więzieniu w 1940
kościola zmartwychwstańców widzi-
roku, zamordowany przez sowietów.
my palacyk Turkullów. Zostal wybu-
Niektóre dziela z kolekcji Wojciecha
dowany przez hrabinę Dzieduszycką,
Dzieduszyckiegoobecnie w rę-
z wykorzystaniem elementów archi-
kach prywatnych w Krakowie.
tektonicznych Palacu Dożów w We-
Pomiędzy Trembowlą a Ko-
Majątek Wojciecha Dzieduszyckiego w Jezupolu
necji. Od strony ulicy palacyk wygląda
pyczyńcami na trasie z Tarnopola
Tadeusz. W 1891 roku dobudowa-
wieku przez Jakuba Potockiego,
zloceń. W tej sali umieścil dziela
niepokaźnie, ale od strony dawnych
do Zaleszczyk leży miejscowość
no jedno piętro, ale palac, niestety,
hetmana wielkiego koronnego. Jej
sztuki, które nabyl na wyprzedaży
ogrodów mamy wspanialy widok na
Jablonów. Tutaj też w dawnym pa-
utracil symetrię ­ pozostala jedynie
pozostalością są dziś jedynie waly.
kolekcji któregoś z Esterhazych. W
fasadę z dekoracyjnymi wieżyczkami,
lacu Dzieduszyckich umieszczono
prawa otwarta galeria, lącząca palac
Obok nich jest dziś internat dla dzieci
taki sposób w Jezupolu pojawily się
ostrymi lukowatymi oknami i strze-
dziecięce  sanatorium  gruźlicze.
z kaplicą, przykryta pólokrąglą banią.
ze schorzeniami psychicznymi. Pier-
dziela Sandro Botticelli (lub któregoś
listym dachem. Jest tu też niewielki
Pierwsze, co rzuca się w oczy, to
Tadeusz Dzieduszycki walczyl w po-
wotnie byl to palac Dzieduszyckich.
z jego uczniów), obrazy szkoly van
taras, wsparty na kolumnach. Fasada
wspanialy staw ze sztuczną okrąglą
wstaniu styczniowym i przechowywal
Wybudowal go w 1840 roku znany
Dyka i Andrea Mantegni. Jednak
dekorowana jest herbami zalożycieli.
wysepką pośrodku, na której rosną
w schowku pod klatką schodową
hodowca koni Kajetan Jan Dzie-
większość kolekcji stanowily dziela
Ostatnim wlaścicielem palacyku byl
wysokie drzewa. W glębi parku stoi
broń dla powstańców.
duszycki, a pod koniec XIX wieku
polskich artystów. Tak, na przyklad,
lwowski prawnik Batycki, którego cór-
piętrowy eklektyczny palac z dru-
Z ozdób wewnętrznych w palacu
rozbudowal palac jego krewny Woj-
Juliusz Kossak zostawil Dzieduszyc-
ka Zofia byla pierwszą ,,Miss Polski".
giej polowy XIX wieku. Ma on dość
byl chyba do niedawna marmurowy
ciech Dzieduszycki. To wlaśnie on
kiemu album z 150 rysunkami, akwa-
Wnętrza, niestety, zostaly calkowicie
skromny wygląd ­ jedyną jego ozdo-
kominek i kilka niezbyt wartościo-
byl chyba najbardziej znanym przed-
relami i karykaturami. Byl tu obraz
przebudowane po tym, jak obiekt
jest drewniany rzeźbiony ganek i
wych mebli, ale dziś nawet i tego
stawicielem rodu, bo oprócz udanej
Jana Styki ,,Chrystus na skale", na
przejęla Lwowska Akademia Wete-
wnętrza. Można tu zobaczyć orygi-
już nie ma. W czasach sowieckich
kariery politycznej i literackiej byl
którym pod postacią Matki Boskiej
rynarii i urządzila tu sale wykladowe.
nalną drewnianą klatkę schodową
zabytek kompletnie przebudowano
przyjacielem wielu europejskich arty-
artysta sportretowal żonę wlaścicie-
Byla to chyba jedyna lwowska rezy-
z pięknymi balaskami. Na jednej
stów i naukowców. To dzięki niemu w
la, Ewę Dzieduszycką, jako św. Józef
ze ścian widnieje tablica z informa-
jezupolskim palacu zostala zebrana
wystąpil sam hrabia Wojciech, a pa-
cją, że w 1884 roku gościl tu Iwan
wielka kolekcja malarstwa i biblioteka
stuszkami byly ich dzieci. W kolekcji
Franko. Obok palacu ­ sadzawka z
na 15 tys. woluminów. Aby stworzyć
Dzieduszyckiego znajdowaly się też
niewielka fontanną. Na terenie par-
odpowiednie tlo dla obrazów i ikon
dziela Artura Grottgera. Oprócz ma-
ku są resztki starego zamczyska,
nakazal jedną z sal udekorować w
larstwa w kolekcja palacu zawierala
którego podziemne korytarze pro-
stylu ,,bizantyjskim" z wielką ilością
stare wschodnie kilimy, które przod-
wadzą podobno do palacu.
Palac Andrzeja Dzieduszyckiego w Niesluchowie
dencja rodu, posiadająca rozlegly
wewnątrz. Na zewnątrz, na szczę-
park, częściowo zachowany do dziś.
ście, budowla zachowala wygląd jak
Kolejna rezydencja Dzieduszyc-
w 1891 roku. Obok stoi wielki piętro-
kich leży w miejscowości Niesluchów,
wy budynek, ozdobiony ryzalitami
odleglej od Lwowa o 30 km po trasie
­pochodzi prawdopodobnie jeszcze
kijowskiej. Na wjeździe do wsi w sta-
z majątku Gromnickich. Dziś otwar-
rym parku i dawnym palacu Dziedu-
to tu hotel.
szyckich mieści się obecnie liceum
Jadąc ze Lwowa, 19 km przed
rolnicze. Na początku XIX wieku hra-
Stanislawowem, mamy skręt w lewo
bia Andrzej Dzieduszycki wystawil
na Jezupol. W dawnych czasach stal
palacyk w miejscu dawnego dworu
tu drewniany zamek Zborowskich,
obronnego Gromnickich. Jego syn,
na miejscu którego mamy obecnie
Kazimierz, który walczyl w powstaniu
klasztor dominikanów, a obok ory-
listopadowym w 1831 roku, znacz-
ginalny ratusz z końca XVIII wieku.
nie rozbudowal palac. Kontynuowal
Byla tu też potężna murowana for-
rozbudowę również wnuk Andrzeja,
teca, wystawiona na początku XVII
Palac Dzieduszyckich w Jablonowie