img
45
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 19 grudnia 2017­15 stycznia 2018 nr 23­24 (291­292)
Tajemnica góry świętojurskiej
Lwowska ,,Księgarnia Є" przy prospekcie Swobody od lat ma renomę swoistego klubu
milośników książki i kultury. W sali na piętrze odbywają się spotkania autorskie, a tak-
że dyskusje dotyczące nowych książek, nowych nurtów w literaturze i kulturze.
ka przyciąga jednak nie ta wymy-
mieszka we Lwowie. Dla czytelników
JURIJ SMIRNOW
ślona przez autora tajemnica, ale
Kuriera Galicyjskiego powiedziala:
tekst i zdjęcia
atmosfera Lwowa tego czasu, losy
- Mój brat zbieral materialy i pisal
jego mieszkańców, ich mentalność,
tę książkę ponad 30 lat. Jeszcze w
Można przypomnieć na przyklad
stosunki między narodowościami
dzieciństwie fascynowala nas ogrom-
spotkanie z arcybiskupem Mieczy-
zamieszkującymi to miasto, również
na bryla katedry św. Jura i zespolu
slawem Mokrzyckim i prezentację
ich stosunek do okupacji rosyjskiej i
klasztornego dokola. To byl wspanialy
jego wspomnień o Ojcu Świętym Ja-
zachowania rosyjskich oficerów, któ-
widok z okien naszego mieszkania.
nie Pawle II, czy dyskusję z udzialem
rzy wkroczyli na obszar często obcej
Matka nasza byla bardzo religijną
Adama Michnika. W tych ścianach
dla nich kultury i życia spoleczne-
osobą, stale chodzila na nabożeń-
odbywają się prezentacje nowych
go. Obok calkowicie wymyślonych
stwa do tej katedry, choć bylo to w
książek znanych ukraińskich autorów
przez autora bohaterów spotykamy
latach 50-60. i bardzo niebezpieczne
Jurija Andruchowycza, Jurija Wyn-
w powieści realne postacie znanych
dla kariery ojca. Już jako inżynier
nyczuka, Oksany Zabużko, Andrija
osób, generalów, gubernatorów,
pracujący na rurociągu ,,Drużba"
Kurkowa. Wielkie zainteresowanie
polityków, biskupów, przebywają-
(,,Przyjaźń") brat odwiedzil wiele
czytelników wzbudzilo kilka spotkań
cych i dzialających w tym czasie we
miejsc dokola Lwowa, gdzie mialy
z historykiem sztuki profesorem Ju-
Lwowie. Z dokumentalną wiarygod-
miejsce walki podczas I wojny świa-
rijem Biriulowym, który opowiadal
nością, w oparciu o zachowane do-
towej, rozmawial z ludźmi, zbieral ma-
o lwowskiej rzeźbie i architekturze
kumenty archiwalne, autor opisuje
terialy. Później, kiedy to stalo się moż-
XIX ­ początku XX wieku. W pamięci
wizytę we Lwowie cara Mikolaja II,
liwe, bardzo intensywnie pracowal w
lwowian pozostaly też spotkania ze
czy cesarza Niemiec Wilhelma II,
archiwach lwowskich, moskiewskich,
znanymi historykami, politologami,
stosunek metropolity Andreja Szep-
kijowskich, polskich. Jeździl do Pol-
np. prof. Leonidem Zaszkilniakiem
tyckiego do wydarzeń politycznych,
ski, Niemiec, Węgier. Ta powieść nie
czy prof. Jaroslawem Hrycakiem.
dzialalność rosyjskiego gubernatora
jest powieścią dokumentalną, ale ja
Bardzo ciekawą byla też jedna
hrabiego Bobryńskiego.
rozpoznalam w niej sylwetki naszych
z ostatnich w 2017 roku prezentacji
Bardzo kolorowo autor opisuje
sąsiadów, ludzi z naszej ulicy. Pa-
powieści Aleksandra Bogdanowicza
mieszkańców Lwowa ­ Polaków,
miętam górę świętojurską, kiedy na
pod tytulem ,,Tajemnica góry świę-
Ukraińców, Żydów, ludzi różnych
niej byly jeszcze różne podziemne
tojurskiej". Książka zostala wydana
politycznych i narodowych poglą-
przejścia i nawet jaskinia, w której
we lwowskim wydawnictwie ,,PAIS"
dów i różnych warstw spolecznych
wedlug przekazów mieszkal kniaź
i jest uzupelnioną i ponownie zreda-
­ od prostytutek i zlodziei miejskich
Wasylko, brat Danily Halickiego,
gowaną przez autora ukraińskoję-
do szefa rosyjskiej okupacyjnej poli-
który zalożyl klasztor ojców bazylia-
zyczną wersją poprzedniego wydania
cji i generalów.
nów na tej górze.
z 2014 roku w języku rosyjskim. Dla
Trzeba zauważyć, że ten okres,
Lwowski dziennikarz Mark Sim-
czytelników jest interesująca nie tyl-
ta pierwsza okupacja Lwowa jest
kin, prywatnie dawny znajomy i przy-
ko treść powieści, ale też osoba sa-
Igor Paslawski
malo znaną stroną historii naszego
jaciel autora powieści, mówil o tym, że
mego autora. Niestety nie mógl być
miasta. Na ten temat do dziś dnia nie
znaczna część ludzi poznaje historię
pochodzenia, świadomi swojej przy-
w dalekich Stanach Zjednoczonych.
obecny na tej prezentacji, bo już od
ma większych opracowań historycz-
nie z podręczników, ale z literatury
należności do narodu polskiego.
Ten przedwojenny Lwów żyje też na
lat mieszka daleko od Lwowa, w Los
nych, a nawet powieści fabularnych.
pięknej, poprzez losy ludzi, bohate-
Aleksander Bogdanowicz, autor
stronach jego powieści.
Angeles w Stanach Zjednoczonych.
Można też z pewnością stwierdzić,
rów tych opowieści. Nic dziwnego,
powieści ,,Tajemnica góry świętojur-
Nową książkę zebranym na pre-
Dwa lata temu rozmawialem z nim
że jednym z bohaterów powieści (a
że wspólcześni ideologowie ,,ruskie-
skiej", pochodzi z rodziny o bialorusko-
zentacji lwowskim krajoznawcom,
w sprawie ukraińskiego wydania
może nawet najglówniejszym) jest
go mira" w Moskwie zrozumieli
ukraińskich korzeniach. Jego ojciec
dziennikarzom, milośnikom literatury
książki, kiedy też powstala kwestia
wlaśnie Lwów, nasze miasto ze swo-
książkę jako zagrożenie dla swoich
jako radziecki urzędnik przyjechal do
przedstawil Igor Paslawski, dyrektor
wydania jej w języku polskim, którą
im kolorytem, niezwyklą historią, a
teorii i nakazalizniszczyć, wycofać
Lwowa w 1951 roku i rozpocząl pracę
wydawnictwa ,,PAIS".
autor byl bardzo zainteresowany.
co najważniejsze ­ ze swoimi miesz-
ze sprzedaży w Rosji. W powieści
w dyrekcji kolei żelaznych przy daw-
- Już od 25 lat nasze wydaw-
Wtedy też omówiliśmy nieslychane
kańcami, ich kulturą, ich sposobem
rosyjska armia w 1914 roku opisana
nej ulicy Zygmuntowskiej 1. Rodzina
nictwo wydaje literaturę naukową, a
­ jak na nasze czasy ­ wydarzenie,
bycia. I jest to jednym z glównych
jest jako armia okupantów, a Lwów
zamieszkala obok w mieszkaniu w
także interesującą literaturę piękną
mianowicie zniszczenie w Moskwie
atutów powieści. Autor z wielką mi-
jako miasto, które nie zaakceptowalo
solidnej kamienicy kolejowej. Dzieciń-
­ powiedzial Igor Paslawski. ­ Z pod-
calego nakladu tej książki na rozkaz
okupantów, choć im na tym bardzo
ręczników, wydanych przez naszą re-
oficjalnych wladz rosyjskich. Chodzi
zależalo. Rosyjska wladza okupa-
dakcję, studiują studenci we wszyst-
o to, że powieść ,,Tajemnica góry
cyjna zamknęla wszystkie ukraińskie
kich prawie uniwersytetach Ukrainy.
świętojurskiej" równolegle z edycją
czasopisma, wycofala ze sprzedaży
Interesuje nas wydawanie dobrej,
we Lwowie ukazala się też pod ty-
utwory Tarasa Szewczenki, Iwana
treściowej literatury kulturologicznej.
tulem ,,Galicja. Tajemnica świętego
Franki, prowadzila propagandę ,,je-
Dlatego zwróciliśmy uwagę na po-
Jura" w jednym z wydawnictw mo-
dynego narodu rosyjskiego" od Oce-
wieść Aleksandra Bogdanowicza. Z
skiewskich. Od razu przyciągnęla
anu Spokojnego do Karpat, jedynego
jednej strony jest to jego pierwsze
uwagę czytelników i miala bardzo
języka rosyjskiego, wprowadzala
dzielo literackie, dzielo autora, który
negatywną opinię szowinistycznie
moskiewskie prawoslawie. Dla lwow-
robi swoje pierwsze kroki w literatu-
nastawionych krytyków rosyjskich.
skich Polaków, Ukraińców, Żydów
rze, który nie jest zawodowym litera-
Po ogloszeniu takich recenzji zostala
moskale pozostawali narodem ob-
tem czy dziennikarzem. Pan Bogda-
wycofana ze sprzedaży, a caly naklad
cym, dalekim od liberalnych wartości
nowicz jest absolwentem Politechniki
zostal zniszczony.
europejskich. W powieści jest jeszcze
Lwowskiej, inżynierem, specjalistą
O czym jest ta powieść histo-
jeden wątek, mianowicie opis ludzi,
od ropy naftowej i gazu. Ale w tej po-
ryczno-przygodowa?  Wydarzenia
lością i sentymentem opisuje to, już
chętnie podejmujących się slużenia
stwo i mlodość przyszlego autora po-
wieści występuje przed czytelnikami
odbywają się we Lwowie w latach
nieistniejące, miasto (bo miasto ­ to
każdej wladzy, ludzi bez zasad moral-
wieści minęly w tej okolicy, gdzie naj-
jako dojrzaly pisarz i wnikliwy badacz
1914-1915, w czasach okupacji ro-
w pierwszej kolejności ludzie, którzy
nych. Takich nie zabraklo we Lwowie
ważniejszymi obiektami byly katedra
obyczajów i uczuć ludzkich. Również
syjskiej podczas I wojny światowej.
w nim mieszkają). Autor z sympatią
podczas I wojny światowej, nie zabra-
św. Jura i Park Kościuszki. Wlaśnie te
jako czlowiek dobrze obeznany z hi-
W tle intensywnego życia spolecz-
opisuje przedstawicieli różnych naro-
klo ich w czasach radzieckich i teraz,
miejsca niejednokrotnie zostaly opi-
storią tego czasu i tego miejsca, czyli
nego i kulturalnego wielonarodo-
dowości mieszkających we Lwowie,
niestety, też nie brakuje.
sane na stronach powieści. W tejże
Lwowa, Galicji z czasów I wojny świa-
wościowej stolicy Galicji rozwijają
nie skupia się na konfliktach. Bardzo
Igor Paslawski oznajmil obecnym,
dzielnicy Aleksander Bogdanowicz
towej. Tylko 12% książek wydanych
się wydarzenia związane z walką
przemawia też fakt, że większość ofi-
że autor już prawie skończyl pracę
uczęszczal do szkoly, później zostal
we Lwowieczytane poza grani-
rosyjskiego kontrwywiadu z agen-
cerów tak rosyjskich, jak i austriackich
nad swoją nową książką, która będzie
studentem Politechniki Lwowskiej.
cami naszego obwodu. Zaś powieść
tami wywiadu austriackiego. Pod-
Polakami lub Ukraińcami. Oby-
kontynuacją ,,Tajemnicy góry święto-
Na dziecko i później mlodego czlo-
Aleksandra Bogdanowicza już zdo-
czas tych zdarzeń każda ze stron
dwaj glówni bohaterowie ­ kapitan
jurskiej". Dzialają w niej ci sami glówni
wieka, który dorastal w latach 50-60.
byla uznanie poza granicami Ukrainy.
zbliża się do niezwyklej tajemnicy,
rosyjskiego kontrwywiadu Bieliński i
bohaterowie, ale już w calkiem innym
XX wieku, Lwów, jego historia, jego
Na prezentacji powieści ,,Tajem-
którą przez wieki zachowywali ojco-
szef austriackiej agentury we Lwowie
krajobrazie ­ we Lwowie w dniach
przeszlość wywarly ogromne wraże-
nica góry świętojurskiej" byla obec-
wie bazylianie z klasztoru na górze
Wladyslaw Langert ­ są Polakami z
tragicznego września 1939 roku.
nie, które żyje w nim po dziś dzień
na też siostra autora, która nadal
świętojurskiej. Ciekawość czytelni-