14

Przegląd wydarzeń

16­29 stycznia 2018 nr 1 (293) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Fantastyczny lwowski profesor Rudolf Weigl

Na LXXIV Spotkanie Ossolińskie zawital do Lwowa Mariusz Urbanek, dziennikarz, publicysta, populary-

zator historii polskiej nauki i kultury, pracownik Zakladu Narodowego im. Ossolińskich we Wroclawiu.

wystawę do Nowego Jorku. Nie poje-

JURIJ SMIRNOW

chal ­ przeczuwal zbliżającą się woj-

tekst i zdjęcie

nę, chcial być w rodzinnym Lwowie,

Bylo to już ostatnie w 2017 roku

w swoim laboratorium.

spotkanie. Zebralo ono pelną salę,

We wrześniu 1939 roku skoń-

nie zważając na zimno ­ niestety w

czylo się pokojowe, szczęśliwe życie

Bibliotece im. W. Stefanyka sale nie

profesora Weigla (i nie tylko jego!).

są ogrzewane i sluchać wykladu sza-

Okazal  się  wszystkim  potrzeb-

nownego prelegenta można bylo tyl-

ny ­ sowietom, Niemcom. W lutym

ko siedząc w wierzchnim okryciu. Tę

1940 roku przyjechal do niego Nikita

niewygodę kompensowala niezwykle

Chruszczow, pierwszy sekretarz Partii

ciekawa i barwna opowieść Mariu-

Komunistycznej Ukrainy. Kusil wyso-

sza Urbanka na temat ,,Rudolf Weigl

kim stanowiskiem w ZSRR, obiecal

i jego Instytut Badań nad Tyfusem

czlonkostwo w Radzieckiej Akademii

Mariusz Urbanek

Plamistym w Lwowie". Imię Rudolfa

Nauk. Weigl odrzucil wszystkie propo-

Weigla i dzieje jego laboratorium nie

zycje. Nie zostal jednak aresztowany

nie dopuszczają do zgloszenia kan-

są we Lwowie zapomniane i zebrani

­ wladzom sowieckim potrzebna byla

dydatury Weigla do Nagrody Nobla.

byli dobrze przygotowani na to spo-

jego szczepionka. W czerwcu 1941

Tyle lat oczekiwania na tak zaslużone

tkanie, oczekując od prelegenta cie-

roku Lwów zostaje okupowany przez

wyróżnienie! I teraz na wszystkim po-

kawych szczególów i malo znanych

Niemców. Nowemu okupantowi też

stawiono krzyżyk. Zlośliwie wypomi-

informacji.

jest potrzebna szczepionka, bardzo

nają mu wszystko ­ nawet austriackie

Wasyl Fersztej, zastępca dyrek-

dużo szczepionki. General SS Fritz

pochodzenie.

tora Lwowskiej Narodowej Biblioteki

Katzmann kusil go wysokim stanowi-

W 1947 roku profesor Rudolf

Rudolf Weigl

Ukrainy im. W. Stefanyka, przedstawil

skiem w Berlinie, proponowal podpi-

Weigl przenosi się do Poznania. Tym-

Rudolf Weigl urodzil się w rodzi-

na stanowisko profesora zwyczaj-

zebranym prelegenta i podkreślil, że

sać Reichslistę. Odmówil. Powiedzial

czasem zostala zlikwidowana Polska

nie austriackiej w niewielkim mia-

nego na Katedrze Biologii Ogólnej

Spotkania Ossolińskie, organizowane

generalowi ­ ,,Ojczyznę wybiera się

Akademia Umiejętności. W 1951 roku

steczku na Morawach, gdzie ojciec

Wydzialu Lekarskiego. Od 1927 roku

przez dwie poważne instytucje, polską

tylko raz. Ja już wybralem". Ale byl

w nowej Polskiej Akademii Nauk dla

jego byl wlaścicielem malej fabryczki

publikuje pierwsze rezultaty badań.

i ukraińską, nabraly specjalnego zna-

zbyt potrzebny Niemcom. Produkcja

Weigla nie ma miejsca. Tyle niezaslu-

rowerów. Byl trzecim dzieckiem w

W laboratoriach pozyskuje dobrze

czenia i poziomu dzięki patronatowi

szczepionki wzrosla wielokrotnie. W

żonych upokorzeń i przykrości.

rodzinie. Ojciec zginąl w 1887 roku

wyhodowane wszy, i to na ciele czlo-

Konsulatu Generalnego RP we Lwo-

Instytucie Weigla zatrudniono do 6

Umiera 11 sierpnia 1957 roku w

w wypadku podczas testowania no-

wieka. W pierwszych latach metodę

wie. Szczególnie trzeba to podkre-

tysięcy karmicieli wszy. Często Weigl

Zakopanem. Zostal pochowany w

wego roweru. Matka z czasem wy-

karmienia wszy Weigl opracowal na

ślić teraz, w dniu wizyty prezydenta

sam wybieral tych ludzi wśród uczo-

Krakowie. Warto przytoczyć slowa

jechala do Wiednia, gdzie wyszla za

sobie i ochotnikach-asystentach. Kar-

Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainę

nych, przedstawicieli inteligencji, stu-

wnuczki naukowca Krystyny Weigl-

mąż za Polaka, z którym cala rodzi-

mienie wszy nie bylo sprawą przyjem-

i jego spotkania z prezydentem Ukra-

dentów. Ratowal Żydów z getta. Praca

Albert: ,,Musial przeżyć gorycz pomó-

na przeniosla się do Galicji. Najpierw

ną. Każdego dnia taki karmiciel karmil

iny Petrem Poroszenką w Charkowie.

w Instytucie Weigla ratuje im wszyst-

wień i oszczerstw ze strony dwóch

zamieszkali w Stryju, potem we Lwo-

50 sztuk w ciągu 45 minut. Rekordzi-

Polsko-ukraińskie stosunki trzeba nie

kim życie. Również utalentowanej

bylych wspólpracowników oskarża-

wie. W Stryju Rudolf Weigl ukończyl

sta wykarmil 32 tysięcy wszy w ciągu

komplikować, ale twórczo rozwijać i

mlodzieży polskiej. Obliczono, że w

jących go o kolaborację z Niemcami.

gimnazjum, we Lwowie uniwersytet.

miesiąca. W ciągu miesiąca karmiciel

Spotkania Ossolińskie są przykladem

powojennych latach okolo 500 daw-

Ten odważny badacz, który bez resz-

Byly to studia biologiczne, a przez

tracil do 1 litra krwi.

niezwykle pozytywnym takiego roz-

nych mlodych karmicieli wszy zdoby-

ty poświęcil się nauce, byl zupelnie

pewien czas także medyczne. W

W 1930 roku Weigl zostal po

woju wspólpracy polsko-ukraińskiej.

lo tytuly profesorskie. Otóż karmicieli

bezradny wobec intryg i malości

1913 roku uzyskal habilitację. Pod-

raz pierwszy nominowany do Na-

Wiktoria Malicka, pelnomocnik

wszy nie dobierano przypadkowo.

ludzi. Dzięki staraniom Jego bylych

wroclawskiego Zakladu Narodowego

uczniów, asystentów i wspólpracow-

im. Ossolińskich we Lwowie, przybli-

ników zostal mu pośmiertnie przy-

żyla obecnym życiorys prelegenta,

znany medal ,,Sprawiedliwy wśród

wymienila jego najważniejsze pu-

narodów świata" [...] Ale pocieszam

blikacje, również nagrody literackie.

się myślą, że będąc czlowiekiem pra-

Jego książka ,,Genialni. Lwowska

wym, Dziadek, nawet w najczarniej-

szkola matematyczna", wydana w

szych chwilach, gdzieś tam, w glębi

2014 roku w Warszawie, jest szeroko

serca wiedzial, że kiedyś nadejdzie

znana we Lwowie, zaś kilku uczest-

taka chwila, iż jego imię odzyska

ników spotkania przynieśli tę książkę

blask. Może to wlaśnie ta chwila?".

prosząc o autograf.

Za tak interesujący wyklad sala

Mariusz Urbanek oznajmil obec-

dlugo  dziękowala  prelegentowi

nym, że już od póltora roku pracuje

oklaskami. Czytelnikom zaintere-

nad kolejną książką biograficzną.

sowanym historią życia i naukowym

Będzie to opowieść o Rudolfie We-

dorobkiem bohaterskiego uczone-

iglu i jego slawnym Instytucie. Za rok

go polecamy dwie książki, które w

książka powinna już być ukończona

ostatnich czasach zostaly wydane

i wydana w Polsce. Historia nauko-

w języku polskim. Jest to ,,Kapryśna

wych osiągnięć profesora Rudolfa

gwiazda Rudolfa Weigla" autorstwa

Rudolf Weigl w otoczeniu wspólpracowników, widoczna m.in. żona profesora Weigla ­

Weigla jest imponująca, ale również

Ryszarda Wójcika, wydana w 2015

Zofia (w pierwszym rzędzie, pośrodku)

tragiczna. Sukces naukowy i uznanie

roku, i ,,Fantastyczne laboratorium

grody Nobla. Od tegoż roku zostal

czas I wojny światowej zostal zmo-

na skalę nie tylko krajową, ale i ogól-

doktora Weigla. Lwowscy uczeni,

Weigl mówil, że ci uratowani ludzie

czlonkiem Polskiej Akademii Umie-

bilizowany do armii austriackiej,

noświatową przyszly do niego dość

tyfus i walka z Niemcami" amery-

będą potrzebni Polsce po wojnie.

jętności. W latach 1930-1939 bę-

slużbę pelnil w szpitalu wojskowym

szybko i calkiem zaslużenie, ale też

kańskiego dziennikarza Arthura

Szczepionka jest wysylana po-

dzie nominowany jako kandydat do

twierdzy Przemyśl. Walczyl z cho-

mial on przeżyć trudne chwile w czasie

Allena, wydana w 2016 roku. Cze-

tajemnie też do getta, do oddzialów

Nagrody Nobla każdego roku. Staje

lerą, ale najbardziej intrygowaly go

okupacji sowieckiej i niemieckiej. Pro-

kamy również na książkę naszego

partyzantki AK. Niemcy o tym rów-

się coraz slawniejszy nie tylko we

zarazki tyfusu plamistego. Epidemie

dukowana przez jego Instytut szcze-

prelegenta Mariusza Urbanka.

nież wiedzieli ­ szpiegów w Instytucie

Lwowie i Polsce, ale i na calym świe-

tyfusu występowaly tam, gdzie byly

pionka przeciwtyfusowa byla potrzeb-

Czekamy też z niecierpliwością

bylo niemalo. Himmler przyjechal do

cie. Do niego zglaszają się naukow-

glód, brud, wojna, nędza. Zabijaly

na i sowietom, i hitlerowcom, uczony

na nowe Spotkania Ossolińskie. Na-

Lwowa na otwarcie nowego gmachu

cy z Niemiec, Francji, Wloch. W 1930

tysiące i setki tysięcy ludzi. Nikt nie

okazal się więc w zasięgu szczegól-

stępne spotkanie zaplanowane zo-

Instytutu przy ulicy Zielonej 12. Byl

wiedzial, jak chronić się przed tą cho-

roku zostaje odznaczony Krzyżem

nego zainteresowania NKWD, później

stalo niestety dopiero w marcu. Spo-

zaproszony też Weigl, ale demon-

robą. Wszy nie zarażają się same z

Komandorskim Orderu Odrodzenia

gestapo. W powojennej rzeczywi-

tkania Ossolińskie mają we Lwowie

stracyjne odmówil i nie przyszedl.

siebie, lecz tylko przez pośrednictwo

Polski. W 1934 roku papież Pius XI

stości PRL poddany zostal nagonce

już sporą grupę zainteresowanych i

W 1945 roku odrzucil kolejne pro-

czlowieka. I ta obserwacja podsunę-

odznaczyl Weigla komandorią Orde-

przez niektórych nieuczciwych kole-

wiernych uczestników. Wszyscy oni

pozycje Nikity Chruszczowa i wyje-

la genialny pomysl hodowli wszy w

ru Św. Grzegorza Wielkiego. Metoda

gów i wladze komunistycznej Polski

czekają na kontynuację tak cieka-

chal do Polski. Najpierw do Krakowa,

laboratoriach.

i szczepionka Weigla jest wykorzy-

za swoje pochodzenie i domniemaną

wego przedsięwzięcia prowadzone-

gdzie otrzymal katedrę na Uniwersy-

Od 1918 roku Rudolf Weigl jest

stywana do zwalczania epidemii

,,kolaborację" z okupantem. Wszystko

go na bardzo wysokim poziomie i z

tecie Jagiellońskim. I tu nie ma końca

znów na Uniwersytecie Lwowskim.

w Chinach i Abisynii. W 1939 roku

to wypelnilo wielkim smutkiem ostat-

prawdziwym entuzjazmem zaanga-

przykrościom, zazdrości, oskarże-

24 lipca 1920 roku zostaje powolany

otrzymuje zaproszenie na światową

nią część jego życia.

żowanych osób.

niom o kolaborację. Wladze PRL-u