15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 stycznia 2018 nr 1 (293)

Dwie kolędy sąsiadów

Od malego. Brat mojej babci byl

zdrawial po ukraińsku. Ludzie bardzo

księdzem greckokatolickim. Pozosta-

cieszyli się i polubili księdza. Te przy-

wil po sobie krzyż (który obecnie trzy-

jacielskie stosunki trwaly 10 lat, dopó-

mam na oltarzu), mówiąc: ,,Będzie tu

ki nie zabrano księdza do Polski.

Mieszkańcy naszej wioski Sopów kolo Kolomyi są grekokatolikami, ob-

jeszcze kaplan, który ten krzyż ponie-

Byl u nas jeszcze ks. Piotr Maly,

sie". W czasach sowieckich zabrania-

brat biskupa Leona Malego ze Lwo-

chodzącymi święta Bożego Narodzenia wedlug kalendarza juliańskiego

no chodzenia do cerkwi, ale ja cho-

wa. Jesteśmy rówieśnikami i również

(6 stycznia). Jednak nastrój świąteczny zaczyna we wiosce panować

dzilem. Miejscowy kaplan sial wśród

bywaliśmy u siebie w święta, wspie-

ludzi slowo Boże, wychowywal nas w

raliśmy się nawzajem. Księża kato-

już 24 grudnia. Pamiętam, jak w dzieciństwie mój dziadek zakazywal

duchu patriotycznym i gdzieś to we

liccy bardzo lubili przychodzić do nas

ciężkich prac w ,,polską Wigilię", opowiadal o Polakach, którzy mieszka-

mnie osiadlo. Gdy bylem maly, narzu-

na Jordan i święcić wodę kolo rzeki.

calem na siebie chustę, jak to robią

W 2000 roku bylo u nas 26 stopni

li w wiosce przed wojną, wymienial ich imiona i nazwiska...

kaplani, zbieralem rodzinę. Lubilem

mrozu. Mamy zwyczaj picia świeco-

tak się bawić i wszyscy mówili, że bę-

nej wody z dzwonka. Daliśmy też na-

dzie ze mnie kaplan. Po latach, gdy

pić się księdzu. Ten, drżący z zimna,

DIANA CZAWAGA

biskup w ukryciu Sofron Dmyterko z

zmarzniętymi rękoma wziąl dzwonek

tekst

zakonu bazylianów odwiedzal naszą

i powiada: ,,Życzę wam gorącej her-

zdjęcia z archiwum

wioskę, udzielil mi blogoslawieństwa

baty z cytrynką!".

ks. OLEGA TKACZUKA

na studia w seminarium.

Takie przyjacielskie stosunki

Gdy porządkowaliśmy nasz wiej-

pomiędzy kaplanami i parafianami

Jakie bylo wsparcie dla

ski cmentarz, nie omijaliśmy starych

trwaly lata.

pierwszych księży katolic-

nagrobków z polskimi napisami.

kich, którzy po rozpadzie

Ksiądz nieraz byl w Pol-

Od naszego proboszcza, ks. Olega

ZSRR przyszli do Kolomyi i

sce. Co zadziwilo ojca w ob-

Tkaczuka, dowiedzialam się, że w

innych miejscowości?

chodach ,,polskiego" Boże-

Sopowie bylo kiedyś siedemnaście

Wspomagano nas książkami do

go Narodzenia i czym różni

polskich rodzin. Byli to przeważnie

katechizacji, dawano odpowiednią

się ono od naszego? Czy

pracownicy kolei, lączącej Kolomyję

literaturę, czasopisma katolickie dla

jest coś specyficznego, cze-

ze zlożami nafty w okolicach Rungu-

dzieci i mlodzieży. Ponieważ znalem

go nie ma w ukraińskim?

ry. Należeli oni do parafii katolickiej w

język polski, więc tlumaczylem i mia-

Nasze zwyczaje są bardzo po-

sąsiednim Kniażdworze. Tam chodzi-

lem wiele tych materialów.

dobne. Wprawdzie, tam gdzie bylem,

li na nabożeństwa. Z mieszkańcami

nie ma kuti. Natomiast pieczony karp

Gdy Ksiądz przyszedl do

Sopowa żyli w zgodzie, przyjaźnili

jest potrawą obowiązkową. U nas

tolickiego. Dlatego rzymscy katolicy

Kiedy i jak dowiedzial się

parafii w Sopowie, czy mu-

się, odwiedzali nawzajem. Nigdy nie

wszystkie potrawy od razu wysta-

i grekokatolicy jeździli do kościola w

Ksiądz, że są dwie daty ob-

sial Ksiądz tlumaczyć wier-

bylo między nimi wrogości.

wia się na stól, w Polsce podaje się

Czerniowcach. Tam ks. Franciszek

chodów świąt Bożego Naro-

nym istnienie dwóch kalen-

Obecnie, co roku, na uroczyste

po kolei. Wigilia rozpoczyna się od

Krajewski obslugiwal wiernych obu

dzenia?

darzy?

nabożeństwa w naszej cerkwi ks.

Dowiedzialem się o tym, gdy by-

Gdy objąlem tę parafię, to tlu-

czytania fragmentu Pisma Świętego,

obrządków z Bukowiny, Podola i Po-

Oleg zaprasza kaplanów katolickich

lem jeszcze dzieckiem, bo urodzilem

maczylem. Ale przede mną wiele

czego u nas nie ma. Przed wieczerzą

kucia. Tu, w czerniowieckim koście-

z Ukrainy i Polski, i razem ze swymi

się w polsko-ukraińskiej rodzinie. Do

tlumaczyl ludziom zmarly ks. My-

dzielą się oplatkiem. Stól zaściela się

le, po raz pierwszy ujrzalem szopkę.

parafianami jeździ na uroczyste na-

1974 roku obchodziliśmy rzymsko-

chajlo Seneżuk. Z czasem otwarto

bialym obrusem. U nas sianko daje

Kiedyś dobrze rysowalem i lepilem z

bożeństwa do kościola w Kolomyi.

katolickie Boże Narodzenie. Gdy w

kościól w Kolomyi, do którego mnie

się pod obrus, a tam ­ na obrus i na

plasteliny, wiec po powrocie ulepilem

24 grudnia zbieramy się przy świą-

Kolomyi żyl jeszcze brat mego dziad-

zaproszono. Do miasta przyjechal

sianku ustawia się talerze. Bylem pod

z pamięci calą szopkę. Pamiętam,

tecznym stole. Nie nakrywany go

ka Kazimierz ze swoją żoną Franią,

ks. Piotr Buk. Zamieszkal u mojej

wrażeniem i od razu przypomnialem

że cala wioska przychodzila do nas

tak, jak w święta, z kutią i 12 potra-

chodziliśmy do nich na Wigilię. Mia-

dalekiej krewnej, do której też często

sobie moje dziecięce lata, gdy tak

oglądać na moje figurki. W czasach

wami, ale wlączamy nagrania kolęd

lem wtedy okolo ośmiu lat. Mama

przyjeżdżalem. W ten sposób pozna-

samo bylo u mojej babci (mamy taty).

sowieckich trzymać w domu takich

i skladamy życzenia krewnym, roz-

zawsze wtedy mówila: ,,Idziemy do

liśmy się. Jednak na Boże Narodze-

Co do potraw ­ to barszcz podawano

rzeczy nie można bylo, ale ludzie

rzuconym po świece i obchodzącym

wujka Kazia na święta". Potem w

nie ksiądz do nas nie przyszedl, gdyż

bialy, kapustę z grochem, różne ro-

chodzili, kolędowali, opowiadali je-

Boże Narodzenie wedlug kalenda-

okresie naszych świąt przychodzili

zostal falszywie oskarżony o szpie-

dzaje pierogów: ze śliwkami, z grzy-

den drugiemu.

rza gregoriańskiego.

do nas. O tym, że święta obchodzo-

gostwo i deportowany.

bami, z rybą...

Jeździliśmy też do katedry do

Pod koniec 2017 roku po raz

ne są dwa razy, dowiedzialem się

Później na święta mnie i moją

Kiedy zaś księża z Polski przy-

Lwowa. O. Rafal Kiernicki zawsze

pierwszy przestąpilam próg kościo-

od swojej babci. Cala rodzina mego

parafię zaprosil ks. Alfons Górowski.

jeżdżali na Ukrainę, poznawali nasze

spotykal nas slowami: ,,O, przyje-

la św. Ignacego Loyoli w Kolomyi.

tradycje. Na Wigilii kolędowaliśmy

Wiele razy przechodzilam obok, ale

w obu językach ­ raz jedną kolędę,

jakoś nigdy nie mialam okazji wejść.

raz ­ drugą. Jest kolęda ,,W Betlejem

Po raz pierwszy bylam na Paster-

dziś nowina" (,,Во Вифлиємi нинi

ce, w której wspólnie z katolickimi

новина"), która w obu językach ma

księżmi uczestniczyli ks. Oleg i księ-

tę samą melodię. Śpiewaliśmy ją

ża grekokatoliccy z Peczeniżyna i

wspólnie. Bywalo, że przy kolędowa-

Okrzesińców. Spotkalam tu też wielu

niu siedzieliśmy do 4 nad ranem. Bylo

znajomych. Kolędowaliśmy, śpiewa-

tak pięknie, czasem mi tego żal...

jąc ,,Bóg się rodzi" i ,,Бог предвiчний

Na tegoroczne święta ks. Oleg

народився". Dowiedzialam się, że

znów zaprosil księży do cerkwi w So-

ta pierwsza kolęda jest wśród Pola-

powie. ­ Wedlug przykladu naszych

ków bardzo popularna, a slowa do

przodków, uczmy się dzielić duchem

niej napisal Franciszek Karpiński,

dziadka należala do parafii rzymsko-

Chętnie korzystaliśmy z zaproszenia.

Bożego Narodzenia z bliskimi, pielę-

chali moi rodacy". Nawet, gdy przy-

urodzony opodal Kolomyi we wsi

katolickiej w Kolomyi, obecnie jest to

O 12 godzinie chór z Sopowa i pa-

gnując dobre tradycje ­ podkreślil o.

chodzil do katedry któryś z księży

Holosków. Dowiedzialam się też, że

cerkiew greckokatolicka św. Jozafa-

rafianie szli na piechotę do kościola

Oleg Tkaczuk. ­ W czerwcu 2001 roku

greckokatolickich, to o. Rafal mial

swoje życie zawdzięcza huculskie-

ta. Z czasem nasza rodzina odeszla

na Pasterkę. Ksiądz byl temu bardzo

wspólnie z rzymokatolikami z Kolomyi

pozwolenie, by spowiadać wiernych

mu opryszkowi Oleksie Dowbuszo-

od kościola, bo babcia wzięla ślub

rad, bo lubil nasze ukraińskie trady-

byliśmy we Lwowie na papieskich

greckokatolickich, ale gdzieś z boku,

wi, który podczas napadu na dwór

w cerkwi, a jej brat byl księdzem

cje. Polacy z Kolomyi również przy-

nabożeństwach ­ i w katolickim, i w

nie na widoku. Ks. Rafal w tych la-

drobnego szlachcica, użalil się na

greckokatolickim. W mojej rodzinie

chodzili do nas i poznawali naszą

bizantyjskim obrządkach. Przybywa-

tach bardzo pomagal naszym kapla-

noworodkiem, które ochrzcili jako

z obu stron mialem korzenie polskie

kulturę. Pamiętam, jak po Pasterce

jąc na Ukrainę Ojciec Święty wywolal

nom. Nawet na Jordan (Polacy nie

Franciszek Oleksa. Nie wiedzialam

­ Czarnieccy i Rutkowscy. Ostatni

wyszliśmy na dwór jeszcze pokolędo-

falę duchowego wzrostu, mówiąc, że

obchodzą tego święta), nasi ludzie

też, że w centrum Kolomyi stal kie-

,,tu Kościól oddycha dwoma plucami

to nawet mieli herb szlachecki Po-

wać, a ksiądz zapytal, jak dostaniemy

przyjeżdżali do katedry we Lwowie,

dyś pomnik Franciszka Karpińskie-

­ tradycji wschodniej i zachodniej".

bóg. Ze strony mamy dziadek byl

się do domu. Odpowiedzieliśmy, że

stawali z boku. Potem nasz ksiądz

go i że co dnia o godzinie 6 rano i 9

Tymi slowami papież podkreślil, że

Polakiem, a ze strony taty ­ mama.

na piechotę. Zaproponowal, że nas

świecil dla nich wodę. To samo bylo

wieczorem trębacz z wieży ratusza

oba obrządki ­ bizantyjski i laciński

Mój wujek Kazimierz zmarl akurat

odwiezie. Zaczęliśmy się wymawiać,

na Wielkanoc ­ pokarmy święcili we-

gral melodię pieśni ,,Kiedy ranne

są polączone w jednym katolickim

po Wigilii i pogrzeb byl 1 stycznia

byliśmy grubo ubrani, w kożuchach,

dlug dwóch kalendarzy. Grekokatoli-

wstają zorze", której slowa napisal

Kościele powszechnym. Dlatego tak

1975 roku. Otóż w 1974 roku byla to

zaś miejsca w busie bylo niewiele.

cy na ,,swoją" Wielkanoc z koszycz-

kolomyjski poeta.

ważne jest wzajemnie ubogacające

nasza ostatnia polska Wigilia, którą

Zapytaliśmy, jaka będzie zaplata.

kami szli do kościola i tam ksiądz

Po tym, jak na Ukrainie ustano-

zrozumienie i szacunek dla obrząd-

obchodziliśmy calą rodziną. Wigilię

Ksiądz odpowiedzial ­ kolęda. Jecha-

święcil pokarmy. Chociaż ,,ich" Wiel-

wiono 25 grudnia dniem wolnym od

ku i tradycji sąsiadów. Wówczas nie

przygotowywano podobnie jak u nas,

liśmy jak śledzie w beczce, ale ksiądz

kanoc dawno minęla, ksiądz odma-

pracy, coraz częściej toczą się dysku-

będą wynikaly różne uprzedzenia,

a potem kolędowano. Do dziś pamię-

wszystkich rozwiózl po domach. Za-

wial modlitwę i blogoslawil pokarmy.

sje na temat dwóch kalendarzy, we-

podejrzenia, nieporozumienia i wro-

tam z tych czasów polską kolędę ,,A

prosil nas na nabożeństwo następne-

I ludzie przychodzili. Taka wówczas

dlug których obchodzone jest Boże

gie nastawienia jednych do drugich.

wczora z wieczora".

go dnia. Tak zaczęliśmy chodzić ­ my

byla jedność pomiędzy rzymo-kato-

Narodzenie. Postanowilam o tym i nie

Nie obawiajmy się podczas świąt Bo-

W 1978 roku pojechalem z grupą

do nich, a oni do nas. Na nasze Boże

likami i greko-katolikami, pomiędzy

tylko o tym porozmawiać ze swoim

żego Narodzenia przekroczyć progu

Polaków do kościola do Czerniowiec.

Narodzenie gościl u mnie. Gdy przy-

Polakami i Ukraińcami.

proboszczem, ks. Olegiem Tkaczu-

świątyni sąsiada. Zresztą ­ nie tylko

W obwodzie iwano-frankowskim nie

chodzil na nabożeństwa do Sopowa,

Kiedy Ksiądz odkryl swo-

kiem.

w te dni ­ zakończyl ks. Oleg.

bylo żadnego czynnego kościola ka-

czytal Ewangelię, mówil kazanie i po-

je powolanie?