16

Rozmowy kuriera

16­29 stycznia 2018 nr 1 (293) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Podziękowanie Fundacji

Michal Dejnega:

Jestem dyrektorem kolegiaty, nie muzeum

Dziedzictwo kresowe

Rozmowa JAROSLAWA

Wśród dobroczyńców z Polski, którzy

KRASNODĘBSKIEGO z MI-

przed świętami bożonarodzeniowymi

CHALEM DEJNEGĄ, artystą

przybyli na Ukrainę z licznymi darami,

i dyrektorem Muzeum Sztuki

Przykarpacia w Iwano-Fran-

zauważylem też bylego lwowianina Jana

kiwsku (dawnym Stanislawo-

Sabadasza, który już od lat mieszka w

wie), w którym mieścila się

kolegiata, najstarsza świąty-

Warszawie i jest prezesem zarządu Fun-

nia ufundowana przez Potoc-

dacji Dziedzictwo Kresowe.

kich.

zaznaczyl Jan Sabadasz. ­ Fundacja

KONSTANTY CZAWAGA

Nie jesteś związany ze

Dziedzictwo Kresowe przez szereg

tekst

Stanislawowem od począt-

lat swojej dzialalności wypracowa-

ku swojego życia?

ANDRZEJ CZORNYJ

Miasto zacząlem poznawać już

la sobie zaufanie i życzliwość wielu

zdjęcie

Michal Dejnega

od czwartej klasy, kiedy uczylem się

środowisk, dzięki czemu grono jej

nego muzeum w Ukrainie, żeby opisy

Tutaj musi być inne rozwiązanie.

tutaj w szkole malarskiej. Następnie

Po spotkaniu w Lwowskiej Kurii

przyjaciól, sponsorów i wolontariuszy

byly w języku angielskim, ukraińskim

Palac Potockich niech pozostanie pa-

kontynuowalem naukę w Kosowie w

Metropolitalnej z arcybiskupem Mie-

co roku rośnie, a to przeklada się na

i polskim... Potoccy jednak na nie-

lacem. Tam, owszem, muszą być ka-

technikum artystycznym, a po jego

czyslawem Mokrzyckim powiedzial,

skalę i możliwości realizacji przez

biosach starają się, żeby ta pamięć

wiarnie, hotel, centrum kultury i sztuki.

ukończeniu znalazlem się w wojsku.

że wizyta byla okazją do podsumo-

Fundację kolejnych ważnych przed-

o Stanislawowie nie zginęla.

W Stanislawowie powinien powstać

Od 1971 roku bylem już w Stanisla-

wania szerokiej dzialalności Fun-

sięwzięć na rzecz Kresów. Jednym z

za to oddzielny nowoczesny budynek

wowie, z przerwą na studia malar-

A co sądzisz o inicjaty-

dacji w 2017 roku, w szczególności

tematów spotkania z arcybiskupem

dla muzeum, w którym można będzie

skie we Lwowie. Po ponad trzy-

wie poety Jurija Andrucho-

projektów obejmujących wspólpracę

Miczyslawem Mokrzyckim bylo pod-

zbliżyć się do historii.

dziestu latach zostalem dyrektorem

wycza, który zaproponowal,

z kościolami archidiecezji lwowskiej,

sumowanie prac konserwatorskich

Muzeum Sztuki Przykarpackiej.

by nazwać centrum miasta

Dzięki Twojej pracy w

programów pomocowych skierowa-

wnętrza kościola pw. św. Antoniego

Stanislawowem, a to wszyst-

muzeum sztuki ­ dawnej ko-

Gdy zostaleś dyrektorem,

nych do osób polskiego pochodzenia,

we Lwowie, który od lat swoją opieką

ko, co go otacza Iwano-Fran-

legiacie udalo się przywró-

czuleś ducha historii tego

kiwskiem?

cić pamięć tego obiektu.

obiektu?

Ta idea jest super. Zmieniono na-

Myślę, że każdy na moim miej-

Najpierw przyszedlem do ko-

zwę Stanislawowa, ale to nie znaczy,

scu, kto chcialby polączyć nowocze-

ściola na Górce w latach 90., gdy

że miasto umarlo, ono żyje w każdej

sność z tradycją, musialby to zrobić.

zaczęliśmy go remontować. Byla to

starej uliczce, murach fortecy, sym-

Inaczej bylyby to mury nic nam nie

wtedy ruina, magazyn z dziurą w da-

bolach Potockich, w restauracjach,

mówiące o przeszlości. Gdy wcho-

chu, przez którą można bylo oglądać

hotelu. Uważam, że zmiana byla wiel-

dzisz, możesz zobaczyć portret fun-

gwiazdy. Potem przyszedl czas na

kim blędem z czasów radzieckich. Je-

datora, fotografie przedwojenne, na

budowę plebanii. Przy pierwszym

śli już, to nazwalbym Iwano-Frankiw-

których widać bogactwo i przepych

proboszczu księdzu Kazimierzu Hali-

skiem miasto Lwów. On tam pracowal

tego kościola.

murce utworzyla się grupa osób, któ-

i zostal pochowany na Lyczakowie.

ra pomagala mu prawie codziennie.

Widać też, że jesteś przy-

Dlaczego Stanislawów? Tego do dziś

I gdy zapytano mnie, czy chcialbym

wiązany do dziedzictwa pol-

nie mogę zrozumieć. Prawda histo-

zostać dyrektorem kolegiaty, ksiądz

skiej kultury, w kolegiacie

ryczna powinna mieć pierwszeństwo

Halimurka powiedzial: ,,to co, Micha-

oprócz ukraińskiej pokaza-

poza politycznymi dyskusjami.

le, będziesz dyrektorem kolegiaty, a

leś też polską sztukę, czego

ja proboszczem?". Niestety, wtedy

Skoro Stanislawów jest

wcześniej nie bylo.

To nawet nie jest moją zaslugą.

to się nie udalo. Byla już wówczas

Ci tak bliski, to pewnie masz

dzialań wspierających edukację i roz-

obejmuje Fundacja Dziedzictwo Kre-

Czas po prostu wymaga nowego

nawet zarejestrowana parafia na mój

także tutaj miejsca bliskie.

wój polskich dzieci na Ukrainie oraz

sowe. W minionych latach Fundacja

Pierwszego stycznia minie pięt-

podejścia. Poza tym, nie tylko sztu-

adres domowy, a moja żona Luba

dzialań propagujących wiedzę histo-

zrealizowala skomplikowane prace

naście lat, od kiedy jestem dyrekto-

ka sakralna byla na tych terenach,

byla jej przewodniczącą. Wladze jed-

ryczną i kulturalną o Kresach wśród

konserwatorskie trzech oltarzy, w

rem kolegiaty i to jest chyba wlaśnie

dzieci i mlodzieży w Polsce.

tym oltarza glównego. Wartość tylko

dla mnie takie miejsce święte. Kościól

Podczas spotkania omówiono

ubieglorocznych prac przy oltarzu

na Górce jest mi bliski, niczym dom,

również najistotniejsze kwestie zwią-

Matki Bożej wyniosla prawie 140

a to miejsce ­ takim miejscem świę-

zane z tematyką Kresów, w tym

000 zl. W przyszlym roku zaplano-

tym.

dalsze plany i zalożenia Fundacji na

wano renowację kolejnych, zabytko-

Myślisz, że kiedyś kole-

2018 rok, które będą podstawą przy-

wych części wnętrza kościola ­ po-

giata będzie obiektem sa-

jętego przez Fundację harmonogra-

wiedzial prezes Fundacji.

kralnym?

mu dzialań. W trakcie spotkania Jan

Dzialalność Fundacji Dziedzic-

Uważam, że musi być. Historia

Sabadasz przekazal metropolicie dar

two Kresowe skupia się także na

miasta jest powiązana od początku z

w postaci specjalnie zaprojektowa-

wspieraniu wielu inicjatyw mających

kolegiatą. W latach 70., kiedy chcia-

nych slodyczy zawierających herb

na celu kultywowanie i propagowa-

no wysadzić ją w powietrze, podobnie

Jego Ekscelencji, które zostaly prze-

nie polskich tradycji i kultury, w tym

jak to zrobiono z kirchą niemiecką, in-

teligencja ukraińska, już Iwano-Fran-

kazane kolędnikom w Kurii.

obchodów świąt patriotycznych i re-

kiwska, sprzeciwila się i uratowano

Fundacja Dziedzictwo Kresowe

ligijnych na Kresach. W ramach tego

Muzeum Sztuki Przykarpacia, dawniej kolegiaty. Widok z

świątynię. Muzeum powstalo dlate-

jest znana ze swojej wyjątkowej ak-

zakresu dzialalności, na potrzeby ob-

wieży ratuszowej w Iwano-Frankiwsku

go, by uratować kolegiatę.

tywności w zakresie wspierania Ro-

chodów Święta Trzech Króli Funda-

nak postawily warunek: ,,jeśli chcecie

byla również świecka, którą też

daków na Kresach. Już kolejny rok

cja m.in. sfinansowala zakup ponad

***

odzyskać kościól, to wybudujcie mu-

trzeba bylo pokazać. Nie można na-

jest organizatorem szczytnej akcji

300 koron królewskich dla parafii pw.

Michal Dejnega urodzil się w

zeum". Mimo tego, że Ukraina przy-

szej historii zamykać na okresie ra-

,,Paczka dla Rodaka", w ramach któ-

Narodzenia św. Jana Chrzciciela w

1951 roku w Jezupolu, miasteczku,

jęla postanowienie oddania świątyń

dzieckim i ukraińskim, historia sięga

rej Polacy mieszkający na Kresach, w

Mościskach, które są jednym z więk-

które niegdyś należalo do rodu Dzie-

dawnym wlaścicielom.

dalej. Nie wyobrażam sobie, żeby w

okresie przedświątecznym otrzymują

szych ośrodków Polaków na Ukrainie

duszyckich. Od mlodości związany

naszym muzeum nie bylo dziś sztuki

Może gdy uda się odre-

paczki, zawierające produkty żywno-

i znane są z dużej aktywności w za-

byl ze sztuką, ksztalcil się w tym kie-

polskiej. Mamy obrazy Albinowskiej,

staurować palac Potockich,

ściowe oraz artykuly chemii gospo-

kresie propagowania polskiej kultury

runku i pracowal jako artysta-malarz.

Kossaka, Siemiradzkiego...

uda się także przenieść tam

darczej. W ramach tegorocznej akcji,

na tym terenie. Wspomniany dar

Jego prace można obejrzeć w kolek-

muzeum?

Nie zamknąleś tych obra-

odbywającej się pod patronatem ho-

uświetnil Orszak Trzech Króli, który

cjach prywatnych i galeriach w Pol-

Niestety, uważam, że nie dojdzie

zów w magazynie jak to czę-

norowym arcybiskupa Mieczyslawa

tradycyjnie 6 stycznia przeszedl uli-

sce, Ukrainie, Kanadzie, USA, Francji

do tego. Sklada się na to wiele przy-

sto bywa, lecz pokazaleś je

Mokrzyckiego, paczki trafily do Lwo-

cami Mościsk.

i innych krajach. W latach 2002­2017

czyn. Między innymi muzeum krajo-

publiczności.

wa i Żólkwi. Glównym partnerem akcji

W imieniu redakcji Kuriera Ga-

pelnil funkcję dyrektora Muzeum

znawcze w ratuszu, które ma zająć

Dlatego powtórzę to, co powie-

jest Bazylika Metropolitalna Wniebo-

licyjskiego życzymy Fundacji Dzie-

Sztuki Przykarpacia, które mieści

rada miejska, zostanie przeniesione

dzial proboszcz, że jestem dyrekto-

wzięcia NMP we Lwowie.

dzictwo Kresowe dalszego rozwoju

się w dawnym budynku kolegiaty

wlaśnie do palacu Potockich. Miejsca

rem kolegiaty, nie muzeum.

- Akcja Fundacji holduje jednej z

i sukcesów na miarę kolejnej Nagro-

Potockich. Przez lata wspieral oraz

dla naszego muzeum już chyba tam

Ponadto każdy obiekt

ważniejszych wartości każdego kato-

dy Specjalnej Ministra Kultury i Dzie-

byl autorem wielu inicjatyw promują-

nie będzie. Wladze planują stworzyć

podpisany jest w trzech ję-

lika, jaką jest umiejętność dzielenia

dzictwa Narodowego, którą za swoją

cych polską kulturę na Ukrainie. Jest

tam centrum muzealne, ale do malej

zykach.

się z bliźnimi, szczególnie z tymi,

dotychczasową dzialalność oraz za-

autorem obrazu ,,Chrystusa Króla" z

rękawiczki nie można przecież we-

Jest to zasluga przede wszystkim

którzy tej pomocy potrzebują, i z

slugi na rzecz propagowania polskiej

kościola pod tym wezwaniem w Sta-

pchnąć wszystkiego.

stowarzyszenia ,,Mlody Stanislawów"

nislawowie. Prezentowany wywiad

roku na rok skupia wokól siebie co-

kultury za granicą i ochronę polskiego

i Krzysztofa Pawlaka [z fundacji ,,Pia-

Obrazy, które można po-

przeprowadzono jeszcze w pierwszej

stun" z Opola ­ red.]. Ja z kolei mam

raz więcej wspierających ją aktywnie

dziedzictwa kulturowego otrzymala

dziwiać w kolegiacie, zaslu-

polowie grudnia 2017 roku.

wielką radość, bo nie znam ani jed-

gują na godne miejsce.

ludzi z wielkim sercem dla Kresów ­

Fundacja w 2017 roku.