21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 stycznia 2018 nr 1 (293)

(Ukraińskiej Republiki Ludowej),

i jego zapewne największą traumą lat

wiciele tego narodu stanowili tam

dominacji, zaś w krótszej perspekty-

niem sprawy polskiej i szerszym

strony traktatu brzeskiego.

wojny. Stalo się dla niego, jak i dla po-

jedynie 1/3 ogólu mieszkańców),

wie ­ pozyskania rekruta wobec po-

dla niej poparciem. Protest wobec

Wiadomość o odstąpieniu Chelm-

zostających pod bronią polskich od-

co spowodowalo, że uchwala Klubu

noszonych na frontach ciężkich strat

niedopuszczenia Polaków do obrad

szczyzny i części Podlasia na rzecz

dzialów wojskowych jasne, że jedyną

Ukraińskiego (w parlamencie wie-

i możliwości dalszej rabunkowej go-

w Brześciu byl na ziemiach polskich

Ukrainy mocą traktatu z 9 lutego 1918

nadzieją dla odbudowy niezawislego

deńskim) z dnia 30 maja 1917 roku

spodarki na zajmowanych terenach.

powszechny, także ze strony dzia-

roku wywolala na ziemiach polskich

bytu państwowego jest odejście od

wspominala o przylączeniu tych te-

W takiej to sytuacji elity polityczne

laczy o różnej orientacji politycznej.

powszechne oburzenie ­ zaprotesto-

jakichkolwiek politycznych zależności

renów do przyszlego państwa ukra-

Królestwa  Polskiego,  dzialacze

Wystąpienie Wincentego Witosa

wala wobec jego postanowień i od-

i związków z państwami zaborczymi

ińskiego. Ostateczne uregulowania

niepodleglościowi z pozostalych za-

i Ignacego Daszyńskiego w Kole

mówila ich uznania Rada Regen-

i, co najistotniejsze, wlasna, niepodle-

tej sytuacji mialy zapaść podczas

borów oraz kręgi wojskowe (Polska

Polskim w Wiedniu 22 stycznia pod-

cyjna wystosowując 13 lutego orę-

gająca obcemu dowództwu sila zbroj-

rokowań w Brześciu i zakończyć

Organizacja Wojskowa, początkowo

kreślilo ponadto dobitnie, że zjedno-

dzie ,,Do narodu polskiego". Ustąpil

na. Zdano sobie sprawę, że znajdujące

się traktatem podpisanym przez

dzialająca na terenie Królestwa Pol-

czone państwo polskie będzie obej-

warszawski rząd, protesty wybuchly

się wówczas na terenie Rosji polskie

Cesarstwo Niemieckie, Austro-Wę-

skiego, następnie Ukrainy i Rosji,

mować ludność wszystkich dzielnic

we wszystkich miastach, spoleczeń-

korpusy moglyby ją wydatnie zwięk-

gry i ich sojuszników ­ Królestwo

a po kryzysie przysięgowym także

rozbiorowych. Dla Ukrainy nato-

stwo polskie oglosilo ,,strajk żalobny",

szyć. Kontaktom z nimi i uaktywnieniu

Bulgarii oraz Imperium Osmańskie

Galicji oraz Polski Korpus Posilko-

miast sprawa Chelmszczyzny byla

zamknięto szkoly, wzywano też do

się ich dzialalności nie mogla przeciw-

w zasadzie drugorzędna, znacznie

walki w oparciu o Polską Organizację

stawić się, ze względu na porewolu-

ważniejszym dla niej bylo wejście w

Wojskową. Kolo Polskie w parlamen-

cyjny chaos i dezorganizację armii,

sklad jej terytorium części wschod-

cie wiedeńskim wydalo potępiającą

sowiecka Rosja. Jej postawa podczas

niej Galicji i Bukowiny. Podpisanie

ten akt przemocy odezwę ,,Do Ro-

kolejnych rokowań w Brześciu wyraź-

traktatu brzeskiego bylo przede

daków". Postawę Niemiec i Austrii

nie wskazywala chęć zawarcia pokoju

wszystkim spelnieniem zamierzeń

uznano za haniebną wobec dotych-

za wszelką cenę, przede wszystkim

polityki Niemiec, Austria natomiast

czasowego polskiego sojusznika,

dla uratowania ośrodka bolszewickiej

powstrzymywala się z jego ratyfi-

zwlaszcza, że traktatowi, mającemu

rewolucji i to bez zważania wtenczas

kacją, do której w końcu nie doszlo

oslabić Polskę, towarzyszyl tajny

na kwestie terytorialne (taki też zawar-

także z powodu rychlego upadku

uklad o podziale Galicji na dwie czę-

la w Brześciu 3 marca, z tymi samymi

monarchii austro-węgierskiej. Co

ści ­ zachodnią (polską) i wschodnią

państwami co Ukraina niespelna mie-

więcej, i sam traktat w niedlugim

(ukraińską) oraz pomocy dla Ukrainy,

siąc wcześniej).

czasie po jego podpisaniu stal się

Ćwiczenia oddzialów II Brygady LP pod Rarańczą w grud-

która za otrzymane korzyści miala

Oddzialy Polskiego Korpusu Po-

martwym i wobec biegu wypadków

niu 1917 roku

się odplacić swym zbożem, którego

silkowego (w tym dawnej II Brygady

wojennych nieaktualnym i nic już

z jednej strony, a Ukraińską Repu-

coraz bardziej potrzebowala osla-

Legionów Polskich), znajdujące się

nieznaczącym dla przyszlości zapi-

wy) mogly w swych oczekiwaniach

bliką Ludową z drugiej. Przygotowa-

biona wojną Austria. Traktat brzeski,

jeszcze od jesieni roku 1917 na Bu-

sem. Już bowiem 18 lutego wojska

liczyć co najwyżej na sprzyjający

nia rozpoczęly się w grudniu 1917

będący w istocie pierwszym akordem

kowinie w pobliżu granicy rosyjskiej,

niemieckie wyruszyly (grupa gen.

im bieg wypadków europejskich i

roku, niemniej los Chelmszczyzny

końca ,,wielkiej wojny", niósl faktycz-

swój protest i gniew wobec postano-

Hermana von Eichhorna) na Kijów, a

światowych oraz nadarzające się do

i części Podlasia zostal przypie-

nie kolejny rozbiór ziem polskich po-

wień traktatu brzeskiego z 9 lutego

dzialań ad hoc okazje, ze świadomo-

w ślad za nimi po dziesięciu dniach

czętowany jeszcze przed podpisa-

lączony z ogromnym, na skalę mię-

zamienily w czyn.

austriackie, kladąc faktycznie kres

ścią liczenia jedynie na wlasne sily.

niem traktatu 9 lutego 1918 roku,

dzynarodową, upokorzeniem narodu

(cdn.)

istnieniu  państwa  ukraińskiego

Zwlaszcza wojskowe ­ a te znajdu-

bo cztery dni wcześniej w obradach

jące się na ziemiach polskich byly w

toczonych w Berlinie. Jednocześnie

następstwie kryzysu przysięgowego

trwaly  rozmowy  przedstawicieli

i zredukowane, i oslabione. Większe

mocarstw centralnych z delegacją

zaś zgrupowania polskich wojsk, jak

sowiecką na temat uregulowania

korpusy polskie w Rosji czy Armia

sprawy polskiej ­ stanowisko Ro-

Polska we Francji, znajdowaly się

sji bolszewickiej bylo tu niejasne,

daleko, a ich szybsze dotarcie na

a w wyznaczeniu granic nowych

ziemie polskie nie bylo praktycznie

państw, powstających oczywiście

możliwe w ówczesnej konfiguracji

drogą rewolucji proletariackiej, mial

militarnej wojujących państw.

decydować, jej zdaniem, argument

W zaistnialej sytuacji roku 1917

etnograficzny. Najistotniejsze jed-

Niemcy, realizując swą wyżej zary-

nakże bylo to, że do brzeskich ob-

sowaną politykę, dążyly do utwo-

rad nie dopuszczono reprezentacji

rzenia, jako kordonu oddzielające-

rządu Królestwa Polskiego, mimo

go je od Rosji, mniejszych państw

wcześniejszych jego wniosków o

polożonych na dawnych kresach

jak najbardziej uzasadnione polskie

Rzeczypospolitej. Austria również

uczestnictwo. Byl to dobitny dowód

nie pozostawala bezczynna bu-

nieliczenia się z Polakami i prowa-

dząc na Podlasiu i Chelmszczyźnie

dzenia gry konfliktującej oba naro-

(wydzielonej jeszcze w 1912 roku

dy, a w przyszlości nowo powstalą

intencjonalnie przez carat jako od-

Polskę i Ukrainę, w myśl maksymy

rębna ziemia dla rozbijania zwar-

divide et impera; kryla się tu także

tości obszarów polskich) nastroje

obawa przed umiędzynarodowie-

ukrainofilskie (mimo że przedsta-

Pola Rarańczy

Wystawa Wyspiański" w krakowie

Ciekawym elementem ekspo-

ANDRZEJ PIETRUSZKA

zycji są niezrealizowane projekty

witraży do katedry lwowskiej i na

28 listopada 2017 r. w Mu-

Wawelu: ,,Polonia", ,,Śluby Jana Ka-

zeum Narodowym w Krako-

zimierza", ,,Kazimierz Wielki", ,,Świę-

wie zostala otwarta wystawa

ty Stanislaw", ,,Wanda", ,,Henryk Po-

dziel Stanislawa Wyspiań-

bożny". Witraż ,,Polonia", który mial

skiego (1869­1907) ­ wybit-

zdobić katedrę we Lwowie, przesta-

nego polskiego malarza, po-

wia mdlejącą kobietę, symbolizu-

ety, dramatopisarza, grafika,

jącą Polskę, na którą spadlo wiele

ale także projektanta mebli.

nieszczęść. Postać ubrana jest w

Ekspozycja ma na celu upamięt-

żalobną suknię i purpurowy plaszcz,

nienie 110. rocznicy śmierci autora

a w ręku trzyma Szczerbiec ­ miecz

dramatu ,,Wesele". Na wystawie

koronacyjny królów polskich. Kobie-

zgromadzono okolo 500 prac Wy-

tę podtrzymują otaczające ją osoby:

spiańskiego: autoportrety, portrety

dziewczynka, chlopak, mnich oraz

Stanislaw Wyspiański, autoportret z żoną, 1904 r.

rodziny oraz znajomych, pejzaże

placzące kobiety. Dwaj inni chlopcy

,,Wieże kościola Mariackiego w

Krakowa w formie rysunków i ob-

wznoszą ręce ku niebu, prosząc o

Na wystawie możemy zobaczyć

Krakowie", ,,Dziewczynka z wazo-

razów olejnych, projekty witraży, a

ratunek. Scena ukazuje grozę i nie-

portret, który przedstawia Wyspiań-

nem i kwiatami" i in.

także kostiumy i dekoracje do sztuk

bezpieczeństwo.

skiego i jego żonę. Warte uwagi są

teatralnych, wystrój krakowskiego

Interesujące też są zrealizo-

także takie obrazy, jak: ,,Poranek

Wystawa będzie czynna do 20

mieszkania rodziny Żeleńskich i wie-

wane projekty witraży dla kościola

nad Wawelem", ,,Macierzyństwo",

Malarska wersja projektu wi-

stycznia 2018 roku.

le innych, nie mniej ważnych rzeczy.

Franciszkanów w grodzie Kraka.

,,Widok na Kopiec Kościuszki",

traża do katedry lwowskiej