28

Z pamiętnika podróżnika

16­29 stycznia 2018 nr 1 (293) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Znane polskie rody na wschodzie Rzeczypospolitej:

Jablonowscy  (cz. I)

Ród Jablonowskich, herbu Prus III, wywodzi się z miejscowości Jablonów na Mazowszu i znany jest już

z okresu Średniowiecza. W XV wieku powstalo kilka galęzi tego rodu, które osiadly w różnych częściach

Rzeczypospolitej. Dzięki malżeństwu Jana Stanislawa Jablonowskiego z Anną z Ostrorogów w drugiej

polowie XVII wieku ród wzniósl swoją pozycję wśród polskich magnatów. Do dziś na terenach Ukrainy

jest wiele zabytków, związanych z dzialalnością tego rodu. Dziś ­ pierwsza część opowieści o nich...

Sztuki w Olesku (m.in. mieszczących

DMYTRO ANTONIUK

się w dawnym klasztorze kapucynów)

tekst i zdjęcia

zachowala się figura św. Feliksa z

W obwodzie iwano-frankowskim

Cantalice ­ jednego z glównych świę-

(dawn. stanislawowskim) nad Dnie-

tych zakonu, która do 1927 roku stala

strem, malowniczo polożone jest

na murze klasztornym. Ciekawa jest

miasteczko Mariampol (w okresie pa-

ze względu na sznur-pasek świętego,

nowania komunistów ­ Marynopol),

wykonany z prawdziwego sznura ko-

zwanego tak od cudownego obrazu

nopnego. Oprócz tego przypisuje się

Matki Boskiej. Mimo, iż droga do

ją autorstwu Jana Jerzego Pinzla.

miejscowości jest nie najlepsza, będą

Teraz przenieśmy się na Wschod-

Państwo mile zdziwieni przy wjeździe

ni Wolyń. 16 km od Slawuty Sangusz-

do miasteczka. Wszędzie widnieją ta-

ków leży miejscowość Annopol.

blice z nazwami ulic, w centrum zaś

W parku w tej miejscowości znaj-

tablica informacyjna glosi, że jest to

duje się siedziba lokalnych wladz.

,,największy w Europie plac, nazwany

Zajmuje ona dawny, barokowy palac,

na cześć Matki Boskiej ­ 11 tys. m²".

wzniesiony w 1759 roku. Po licznych

Pośród placu stoi figura Matki Boskiej

przeróbkach i modernizacjach na

Palac Jablonowskich w Annopolu

z napisami po polsku i po ukraińsku.

tyle zmieniono wygląd zabytku, że

Na urwistym brzegu Dniestru budo-

jej wladze wcale nie są pewne, czy

tego, że obie strony nie mogly dojść

nie pozostalo żadnych śladów pier-

II wojna światowa i panowanie ko-

wana jest kaplica-rotunda dla cudow-

będą musialy się przenosić.

do porozumienia, kto i za ile ma wy-

wotnej architektury. O tym, że jest to

munistów dokonaly dziela zniszcze-

nej ikony Matki Boskiej. Większość

W 1742 roku wojewoda bra-

remontować dach świątyni. W 1892

dawna zabudowa, świadczą jedynie

nia ­ rezydencja zostala częściowo

funduszy na te dziela przekazal uro-

clawski Jan Kajetan Jablonowski

roku grekokatolikom zaproponowano

dwa ryzality na bocznych wieżach.

rozebrana, a w zachowanej części

dzony w tej miejscowości profesor

ufundowal klasztor-hospicjum dla

pieniądze na budowę wlasnej świą-

Niegdyś palac byl znacznie więk-

umieszczono szpital. Zachowala

iwano-frankowskiego uniwersytetu

oo. kapucynów pod wezwaniem św.

tyni, ale ci nie zgodzili się, uważając

szy. Za jego fundatora uważano wo-

się jedynie brama wjazdowa z frag-

medycznego Wolodymyr Bociurko.

Antoniego z Padwy. Cele, początko-

te sumę za niewystarczającą. W pla-

jewodę poznańskiego Antoniego Bar-

mentami murów i moszczoną drogą

Pod koniec XVII wieku, gdy

wo drewniane, zamieniono na muro-

nach bylo też podzielenie kościola na

nabę Jablonowskiego, za architekta

wjazdową, oraz fragmenty naroż-

jeszcze Turcy panowali na Podolu,

wane i zaczęto wznosić świątynię.

pól, ale i na to nie zgodzono się. Cale

­ Paolo Fontanę. Pierwszą żoną wo-

nych baszt od strony parku.

wspomniany hetman wielki koronny

Budowę ukończono po 6 latach. Jan

szczęście, że te niesnaski nie prze-

jewody byla Anna z Sanguszków, dla

W smętnym stanie jest kompleks

Jan Stanislaw Jablonowski wystawil

Kajetan przez wspólczesnych mu byl

szkadzaly w normalnym funkcjono-

której miejscowość Glinniki przemia-

bylego klasztoru kapucynów, w któ-

na wzgórku zamek. W kaplicy zam-

uważany za bardzo zarozumialego

waniu przyklasztornego szpitala i le-

nowano na Annopol. Ukończenie bu-

rym obecnie mieści się kobieca kolo-

kowej umieścil cudowny obraz Mat-

i pyszalka. Byl krewnym Leszczyń-

czeniu chorych. W 1876 roku wystąpil

dowy świętowano na hucznym ban-

nia karna nr 128. Dzięki zezwoleniu

ki Boskiej, którą zabieral ze sobą na

skich, a przez nich spowinowacony z

tu na koncercie dobroczynnym znany

kiecie, na który Jablonowski zaprosil

Glównego zarządu penitencjarnego

królami francuskimi, więc stawial się

gitarzysta-wirtuoz Marek Sokolowski.

,,caly Wolyń". Wcześniej zakupil on w

na równi z monarchami i podpisywal

Ostatecznie świątynia zostala oddana

Warszawie meble i kosztowne wypo-

się jako ,,książę na Ostrogu".

siostrom w 1924 roku, a grekokatolicy

sażenie dla ,,annopolskiego mieszka-

Jablonowski z pierwszą żoną,

musieli wybudować swoją cerkiew,

nia" na sumę 100 tys. zlotych.

Teresą z Wielhorskich w 1746 roku

która do dziś stoi obok zabudowań

Jednak niebawem Jablonowscy

ufundowali również w Mariampolu

klasztornych.

sprzedali majątek. Przez jakiś czas

klasztor dla ss. Milosierdzia (sza-

W 1938 roku wybuchl pożar w

zajmowal go ostrogski arcybiskup

rytek). Gdy podczas reform józe-

kościele parafialnym Mariampola

prawoslawny, po nim rezydencją

fińskich ośrodek kapucynów zostal

(proszę nie mylić z kapucyńskim), i

wladali Walewscy i Czetwertyńscy.

skasowany, przekazano szarytkom

do szarytek przeniesiono cudowny

Ostatnim wlaścicielem Annopola byl

opuszczone zabudowania klasztor-

obraz MB Mariampolskiej, który Jan

rosyjski general Iwikow.

ne. Ciekawe jest, że do 1812 roku

Stanislaw Jablonowski umieścil wla-

Rezydencja często palila się, a

Pozostalości zamku w Mariampolu

zajmowaly one obydwa klasztory, po-

śnie w kościele parafialnym św. Trój-

największych strat zaznala podczas

Ukrainy udalo mi się wejść do środka

wszystkie wyprawy wojenne (w tym

również na bitwę pod Wiedniem).

i zobaczyć, jak obecnie mieszkają

tam skazane kobiety (są tu bardzo

Stąd obraz nazywany jest też MB

mlode dziewczęta, widzialem też sta-

Hetmańską, MB Rycerską lub MB

ruszkę o kulach, która na wolności

Mariampolską. Okolo 1730 roku

handlowala narkotykami) i sfotogra-

zamek zostal rozbudowany, do-

pelniony palacem, w którym Jablo-

fować te zabytkowe wnętrza.

nowscy mieszkali do chwili przyjścia

W okresie sowieckim pomiesz-

Austriaków. Ci natomiast umieścili

czenia klasztorne zostaly gruntow-

w zamku koszary. Podczas wojny

nie przebudowane na zewnątrz i we-

francusko-austriackiej w 1809 roku

wnątrz, kościól zaś zostal przedzie-

na zamku bronily się przed wojska-

lony na kondygnacje. W dolnej jego

mi austriackimi oddzialy Księstwa

części urządzono stolówkę, a w gór-

Warszawskiego. General Marfeld

nej ­ salę zebrań. Tylko tu zachowa-

nie odważyl się brać szturmem zam-

ly się oryginalne sklepienia, ale już

Klasztor kapucyński w Mariampolu

ku, chociaż ten już byl podupadl, a

bez żadnych dekoracji i malowidel.

kapucyński i swój stary, dalsze losy

cy. Po II wojnie światowej komuniści

ograniczyl się jego ostrzalem arty-

Na fasadzie kościola nie ma już ma-

I wojny światowej. Za czasów sowiec-

tego drugiego są nieznane.

chcieli przekazać ikonę do muzeum,

leryjskim, co zmusilo obrońców do

lowidla Matki Boskiej i figur świętych.

kich wnętrza calkowicie zmieniono, nic

Na początku XIX wieku, po tym,

ale miejscowa ludność ukryla obraz i

opuszczenia jego murów. Po tych

Brak też dzwonnicy i bramy. Jest na-

nie pozostawiając ze starego ukladu.

jak spalila się cerkiew greckokato-

potajemnie wywieziono go do Polski.

wydarzeniach większość murów zo-

dzieja, że calość obiektu zostanie

Rezydencja leży we wspólcze-

licka, wladze zezwolily na wspólne

Obecnie, po koronacji w 1989 roku,

stala rozebrana, ale palac jeszcze

wkrótce udostępniona mieszkań-

snym jej olbrzymim parku. W Anno-

użytkowanie pokapucyńskiego ko-

znajduje się on w kościele NMP na

dlugo pozostawal w stanie miesz-

com. Jest już decyzja o przekazaniu

polu jest też grób cadyka żydowskie-

ściola przez szarytki i grekokatolików.

Piasku we Wroclawiu. Naczynia litur-

kalnym. Dziela zniszczenia dokonali

obiektu na szkolę-internat dla sierot,

go Maggida z Międzyrzecza ­ miej-

Doprowadzalo to do ciąglych sprze-

giczne i inne wyposażenie kościola

którymi opiekują się greckokatolickie

dopiero Rosjanie podczas I wojny

sce licznych pielgrzymek chasydów,

czek, wzajemnych obraz i utrudnialo

szarytki zabraly ze sobą. W 1946 roku

zakony, zajmujące się szkolnictwem.

światowej, paląc zabytek, należący

i niezwyklej architektury cerkiew pra-

przebieg nabożeństw. Zakonnice pro-

klasztor zamieniono na dom dziecka,

Decyzja wprawdzie zostala podjęta

już wówczas do Blażowskich. Oca-

woslawna z XVIII wieku. Prawdopo-

testowaly, gdy grekokatolicy zdjęli ob-

a później na lecznicę i kolonię kobie-

laly jednak komnaty ze wspanialymi

jeszcze w październiku 2012 roku,

dobnie też wybudowana za pieniądze

razy św. Klary i św. Józefa. Doszlo do

cą. W magazynach Lwowskiej Galerii

barokowymi freskami na ścianach.

mimo to kolonia dziala tu do dziś, a

Jablonowskich.