3

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 stycznia­12 lutego 2018 nr 2 (294)

Obchody 155. rocznicy   Powstanie Styczniowe.

powstania styczniowego Przyczyny i udzial w nim galicji Wschodniej

Mija 155 lat od wybuchu powstania w Królestwie Pol-

w kijowie

skim. Powstania, które wybuchlo 22 stycznia 1863

W kijowskiej fortecy 22 stycznia br. odbyly

roku, nie należy przypisywać jednak dzialaniu tych czy

się obchody 155. rocznicy wybuchu powsta-

owych ludzi. Twórcami powstania, jego kierownikami,

nia styczniowego ­ powstania antycarskiego,

dowódcami powstańczych oddzialów i najgorętszymi

które objęlo Polskę, Litwę, Bialoruś i Ukrainę.

krzewicielami pragnienia niepodleglości ojczyzny byly

To w tym miejscu rozstrzelano polskich pa-

triotów, którzy z bronią w ręku walczyli o nie-

stany wówczas najbardziej wyksztalcone, świadome

podleglość ojczyzny i wolność dla wszystkich

narodowej niewoli i najcierpliwiej tę niewolę znoszące.

narodów Rzeczypospolitej. Walczono pod ha-

Byla to glównie szlachta i duchowieństwo.

slem ,,Za wolność waszą i naszą".

walki orężnej. Ogloszono brankę, t.j.

Rodakowski, a czlonkami kuśnierz

MARIA BARANOWA

pobór do wojska rosyjskiego mlo-

Armatys, krawiec Balutowski, bla-

Zwolennicy stronnictwa arysto-

dzieży miejskiej i drobnej szlachty.

charz Piątkowski i znany pisarz Zyg-

kratycznego, zwani wówczas ,,Bialy-

Bylo to bezprawiem, bowiem w Rosji

munt Kaczkowski (1825-1896). Po-

mi", widzieli lepszy los dla Polski w

masowa branka obowiązywala jedy-

wstaje też Komitet Bratniej Pomocy,

oświacie i dobrobycie. Uważali lud za

nie wlościan zdolnych do pelnienia

w którego sklad wchodzili: Tadeusz

niedojrzaly do rządzenia państwem

slużby wojskowej i to nie wszyst-

Niewiadomski, Jan Dobrzański, Kor-

i dlatego odmawiali mu praw, rów-

kich, a jedynie wytypowanych przez

nel Ujejski, Juliusz Starkiel i Ciszew-

nych z innymi stanami.

ciągnięcie losów.

ski. Oprócz tych Komitetów zalożony

Stronnictwo ,,Czerwonych" ­ de-

Ta branka stala się jedną z szere-

zostal Komitet Niewiast Polskich.

mokraci, nie chcieli znosić cierpli-

gu przyczyn, mających źródlo w nie-

W czasie ruchów manifestacyj-

wie moskiewskiej niewoli, dążyli do

sprawiedliwości i zbrodniach doko-

nych w Galicji zawiązalo się rów-

uwlaszczenia chlopów i do zniesienia

nywanych przez zaborców ­ Rosję,

nież Towarzystwo imienia Klaudii z

różnic pomiędzy stanami, co zresztą

Prusy i Austrię ­ na narodzie polskim.

Dzialyńskich Potockiej, mające na

widoczne bylo już na Zachodzie,

Nie chcąc poddać się brance, polska

celu uszlachetnianie osobiste, pie-

gdzie ostatecznie utrwalaly się zdo-

mlodzież tlumnie zaczęla uchodzić

lęgnowanie i wzmacnianie ducha

bycze rewolucji 1848 roku.

w lasy, stawiając Moskalom zbroj-

narodowego oraz oświatę ludu ,,w

Czasem pragnienie wolności

ny opór. Wówczas Rząd Narodowy

celu rozdmuchania w nim uczucia

przyciągnęlo na stronę Czerwonych

oglosil wybuch powstania. Stalo się

milości do kraju". We Lwowie i na

wego. Powstanie jest symbolem walki

DMyTRO ANTONIUK

większą część świadomego swej

to dnia 22 stycznia 1863 roku ­ stąd

prowincji setki kobiet zapisywalo się

Polaków, Litwinów i Rusinów (obec-

tekst i zdjęcie

polskości narodu. Aby obudzić od-

nazwa Powstanie Styczniowe.

do stowarzyszenia, obciążaly się do-

nie Ukraińców) przeciwko wrogiemu

wagę w ludności, przybitej dziesiąt-

W dzień wybuchu powstania w

datkowym dobrowolnym podatkiem,

imperium. Dziś ta uroczystość ma

W jednej z sal olbrzymiej fortecy,

kami lat niewoli, zaczęli urządzać

Królestwie Polskim ,,Rada Galicyj-

odmawiając sobie wszystkiego, co

szczególny charakter. Odsloniliśmy

której część zostala przekazana dla

oni po miastach Królestwa, a przede

ska" z Krakowa przyslala do Glów-

nie bylo niezbędne. Ta szlachetna

tablicę, upamiętniającą Zygmunta i

ekspozycji muzealnej, odbyl się wy-

wszystkim w Warszawie, ogromne

nej Lawy lwowskiej zawiadomienie

myśl doznala szczerego poparcia

Wladyslawa Padlewskich. Obaj byli

klad historyczny i pokaz filmu o prze-

procesje i pogrzeby, zalewające uli-

o wybuchu powstania i z rozkazem

wśród Polek. Na czele Towarzystwa

przywódcami powstania i pochodzili

biegu powstania. W walkach wzięlo

ce tlumami mieszkańców, śpiewają-

,,co rychlejszego wysylania ludzi do

stanęla Leonia Wildowa, czlon-

z Berdyczowa.

udzial okolo 200 tys. osób. Ponad 38

cych pieśni patriotyczne.

Kongresówki".

kiniami byly: Felicja Wasilewska,

W tym roku zarówno Polska, jak

tys. powstańców i ich rodzin wladze

Pierwszym takim wystąpieniem

Lawa Lwowska rozkaz ten przy-

Hortensja Jakubowiczowa, Celina

Litwa i Lotwa, obchodzą 100-lecie

carskie wysiedlily na Syberię, zaś

i manifestacją byl pogrzeb wdowy

jęla. Komitet zacząl natychmiast zbie-

Lączyńska, Torosiewiczowa, Zofia

odzyskania niepodleglości. Przed

669 osób stracono.

po generale Sowińskim, poleglym

rać pieniądze dla poparcia walczą-

Orzechowska, Ludwika Żerdzińska,

100 laty Centralna Rada oglosila 4.

Po obejrzeniu ekspozycji mu-

bohaterską śmiercią na Woli w roku

cych lub wsparcia emigracji, gdyby

Felicja Cieszkiewiczówna, Pelagia i

Uniwersal ­ deklarację niepodleglo-

zeum, przedstawiającej glównie więź-

1831. Po tej manifestacji nastąpily

powstanie zostalo stlumione. Naczel-

Justyna Gostyńskie i Helena z Dzie-

ści Ukraińskiej Republiki Ludowej.

niów fortecy kijowskiej ­ uczestników

inne, coraz bardziej liczne i tlumne.

nikami poszczególnych obwodów na

duszyckich Pawlikowska. Ta ostat-

Jest to chwila szczególna, że dziś

powstania, odbylo się uroczyste odslo-

Wobec takiej sytuacji 27 lutego 1861

Galicji byli: Tadeusz Skolimowski w

nia zajmowala się czynnościami

możemy być tu razem ­ Polacy, Li-

nięcie tablicy poświęconej bohaterom.

roku rosyjski general, przechodzący

obwodzie lwowskim; Henryk Janko ­

administracyjnymi.

twini i Ukraińcy, i możemy razem

Tablica jest dwujęzyczna ­ po polsku

z oddzialami wojska przez Krakow-

w samborskim; Stanislaw Polanow-

Towarzystwo to, obok innych

świętować to, co mamy wspólne.

i ukraińsku. Uroczystość poprzedzila

skie Przedmieście w Warszawie na-

ski ­ w żólkiewskim; Karol Hubicki

prac, mających na celu pomoc po-

Mamy świadomość, że w tym

krótka modlitwa w intencji obrońców

kazal strzelać do takiego pochodu.

­ w zloczowskim; Alojzy Bocheński

wstańcom,  wynajmowalo  osoby,

miejscu zostal rozstrzelany Wla-

ojczyzny, a następnie attache wojsko-

Zginęlo wówczas pięć osób. Wywo-

­ w brzeżańskim; Maciej Kunaszew-

chcące podjąć się niebezpiecznego

dyslaw Padlewski. Dziś Ukraińcy

wy ambasady RP w Kijowie, plk. To-

lalo to glośne rozmowy o powstaniu.

ski ­ w stryjskim; Wlodzimierz Bawo-

i uciążliwego obowiązku przewożenia

oddają swe życie w Donbasie w tej

masz Strycharz odczytal powstańczą

Przerażeni Moskale nie śmieli zabro-

rowski ­ w tarnopolskim; Wladyslaw

depesz do przywódców oddzialów

samej sprawie. Proszę wszystkich o

przysięgę. Tablicę odslonili wspólnie

nić uroczystego pogrzebu ofiar. Na

Dzieduszycki ­ w stanislawowskim;

i od nich do dowództwa. Takimi nie-

uczczenie bohaterów chwilą milcze-

ambasador RP Jan Pieklo, ambasa-

cmentarz odprowadzalo je tysiące lu-

Leoncjusz Wybranowski ­ w czort-

ustraszonymi kurierkami byly panie

nia ­ powiedzial Jan Pieklo.

dor Litwy Marius Janukonis i zastępca

dzi. Ten pogrzeb zjednoczyl caly lud

kowskim; Antoni Golejewski ­ w

Pruszyńska, Topolnicka i Zaluska.

Na zakończenie uroczystości

mera Kijowa Oleksij Reznikow.

warszawski pod sztandarami zwo-

kolomyjskim i Adam Sapiecha ­ w

Powstanie zjednoczylo spole-

wystąpil chór ,,Switocz" z Niżyna,

- Co roku spotykamy się, by uczcić

lenników walki o wolność ojczyzny.

przemyskim i sanockim.

czeństwo. Obóz Bialych przeszedl na

który, między innymi, wykonal pieśni

pamięć naszych bohaterów, którzy

8 kwietnia 1861 roku kilkunasto-

Wszyscy naczelnicy zajęli się

stronę ruchu, który wkrótce uzyskal

powstańcze.

zginęli podczas powstania stycznio-

tysięczny tlum zebral się pod Zam-

organizacją swych obwodów i zbie-

wplyw na Rząd Narodowy. Zasilili

kiem Królewskim. Rosyjskie wojsko

raniem ofiary na powstanie, którą

go bronią, ochotnikami i pieniędzmi.

przyjęlo go strzalami. Poleglo wtedy

ustanowiono na poziomie 10% ist-

Oczekiwana przez nich interwencja

komunikat Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP

okolo 200 osób, a rannych zosta-

niejących podatków rządowych. Na-

mocarstw zachodnich ograniczyla

dotyczący komentarza MSZ Ukrainy

lo prawie dwa razy tyle. Jednak do

czelnicy obwodów byli prawie wszy-

się jedynie do wymiany not dyploma-

z dn. 26 stycznia 2018

największych manifestacji należal

scy poslami Sejmu, więc cieszyli się

tycznych.

pochód z okazji kolejnej rocznicy Unii

w kraju zaufaniem i szacunkiem.

Powstańcy po 15 miesiącach

W związku z komunikatem MSZ

Niemiecką. Odnosi się jedynie do

lubelskiej w Kownie, a potem w Horo-

30 stycznia 1863 roku ze Lwo-

uciążliwych walk ulegli przemocy

Ukrainy w sprawie uchwalenia 26

osób, które publicznie i wbrew faktom

dle nad Bugiem.

wa przez rogatkę żólkiewską wyru-

wroga. Mimo wysilków dowódców po-

stycznia 2018 roku przez Sejm RP

zaprzeczają ww. zbrodniom. Podkre-

Po tych wydarzeniach Moskale

szyl do powstania oddzial z ponad

szczególnych oddzialów i ostatniego

ustawy ,,o zmianie ustawy o IPN ­

ślamy, że dzialalność naukowa i arty-

dopuścili się do znieważenia kościo-

40 ludzi. Udali się ku Tomaszowi

z przywódców powstania ­ Romual-

Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko

styczna nie stanowi przestępstwa w

lów, uwięziwszy kilka tysięcy ludzi,

Lubelskiemu. 1 lutego podobny

da Traugutta.

Narodowi Polskiemu i niektórych in-

rozumieniu omawianej ustawy.

zgromadzonych w świątyniach na

oddzial wyruszyl pod dowództwem

Powstanie zakończylo się klę-

nych ustaw", Ministerstwo Spraw Za-

Strona polska potwierdza swoją

nabożeństwach w rocznicę śmierci

Czarnieckiego. Wieczorem tegoż

ską, ale jako walka o niepodleglość

granicznych RP informuje, że proces

wolę budowania strategicznego part-

Kościuszki. Gniew narodu wzbieral z

dnia wyruszyl też trzeci oddzial, do-

ojczyzny odegralo znaczącą rolę w

legislacyjny wyżej wymienionego aktu

nerstwa z Ukrainą. Jednakże, co wie-

każdą chwilą i w każdym momencie

wodzony przez poetę Mieczyslawa

rozwoju świadomości narodu. Noc

prawnego nie zostal zakończony.

lokrotnie podkreślaliśmy, partnerstwo

można bylo spodziewać się wybuchu

Romanowskiego.

niewoli straszna zapadla nad Polską,

Intencją wnioskodawców usta-

to musi być oparte na prawdzie.

zbrojnego powstania. Aby do tego

W tym samym czasie na czele

którą dopiero po pól wieku przerwaly

wy jest przeciwdzialanie negowaniu

nie doszlo, naczelnik rządu Króle-

miasta Lwowa, jako stolicy Galicji

gromy I wojny światowej. Z tej wojny

lub umniejszaniu odpowiedzialności

Biuro Rzecznika Prasowego

stwa Wielkopolski nakazal policji po-

Wschodniej staje Komitet Miejski.

wyszla wolna i zjednoczona Rzecz-

sprawców zbrodni dokonanych przez

Ministerstwa Spraw Zagranicznych

zbyć się co gorętszych zwolenników

Jego przewodniczącym byl Zygmunt

pospolita Polska.

formacje kolaborujące z III Rzeszą