24
Okruchy historii
30 stycznia12 lutego 2018 nr 2 (294) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Legendy starego Stanislawowa (cz. II)
budownictwa w Stanislawowie. Praw-
IWAN BONDAREW
dopodobnie autorem projektu byl
tekst
mistrz fortyfikacji Francois Corassini
ilustracje z archiwum
z Avignionu.
autora
Jednak teren palacu Potockich
jest dość rozlegly i stoi tu kilka bu-
Dupa (czyli tajemna broń)
Oryginalną wersję obrony stani-
dowli. Która jest najstarsza? Otóż,
slawowskiej fortecy przytoczyl pisarz
jest to stary palac, polożony w glębi
Wasyl Babij w swoim opowiadaniu
po lewej stronie, patrząc od glównej
,,Obrona, obrona". W 1676 roku stu-
bramy. Jest to potężna dwupiętrowa
tysięczne wojsko pod dowództwem
budowla, prawie pozbawiona ar-
Ibrahima Paszy, o przezwisku Szaj-
chitektonicznych dekoracji, jedynie
tan, oblegalo Stanislawów. Miesz-
podparta przyporą. Nie ma tu żad-
kańcy miasta i jego garnizon zaciekle
nych skojarzeń z bogato zdobiony-
stanislaw Potocki
bronili się przed najeźdźcami, ale
mi palacami europejskimi. Ale jest
sytuacja z każdym dniem stawala się
ku temu kilka przyczyn. Po pierwsze
w bitwie pod Wiedniem. Podczas ata-
coraz gorsza. Wojska koronne byly
ta budowla jest jedynie pozostalo-
ku kawalerii, zostaje otoczony przez
daleko, rezerw nie bylo, a zapasy
ścią po zamku, wlaściwie tylko le-
Turków i ścięty. Jego glowę zaniesio-
prochu i prowiant byly na wyczerpa-
wym skrzydlem, ponieważ calej bu-
no do namiotu wielkiego wezyra. Po
niu. Szaleni mieszkańcy odważyli się
dowli Potoccy nigdy nie ukończyli.
zwycięstwie wojsk sprzymierzonych,
na niecodzienny chwyt.
Po drugie na początku XIX wieku
wierni sludzy odnaleźli cialo swego
W Stanislawowie mieszkala w
rezydencja przechodzi na wlasność
pana, ale bez glowy. Jak go wieźć
tym czasie szynkarka Oksena, która
państwa i Austriacy urządzają tu
w takim stanie do domu? Ktoś pod-
miala olbrzymią, przeolbrzymią, nie do
szpital wojskowy, przebudowując
powiedzial, że stosy uciętych glów
objęcia i niewyobrażalną, za przepro-
przy tym palac.
są w namiocie wezyra. Na próżno
szeniem... dupę. Poproszono ją by
W kolejnych latach budynek wie-
sludzy starali się odnaleźć glowę
rankiem przeszla się po bastionie i za-
lokrotnie byl przebudowywany i zmie-
swego pana w tym stosie: twarze
demonstrowala wrogowi swój skarb.
niano jego przeznaczenie, aż w 2004
byly umazane krwią, z grymasem
Gdy po porannej modlitwie Tur-
roku caly obiekt trafil do rąk oligarchy
śmierci. Stary sluga wiedzial, co go
cy ruszyli do szturmu, zobaczyli na
Olega Bachmatiuka, który doprowa-
czeka, jeżeli wróci do Stanislawowa
murach fortecy to, czego nigdy nie
dzil do jego calkowitej rujnacji. Pod
z takim cialem. W odruchu rozpa-
widzieli. W szeregach atakujących
koniec roku 2017 palac zostal przy-
czy pomodlil się do św. Wincentego
powstalo zamieszanie, które z cza-
wrócony na wlasność miastu i można
i w tym momencie promień slońca
sem przerodzilo się w panikę i cha-
spodziewać się, że rezydencja ma-
wpadl do namiotu i oświetlil jedną z
otyczną ucieczkę.
gnacka zostanie reanimowana i się
glów. W niej sluga rozpoznal swego
Ależ to bajka, powie Czytelnik,
odrodzi.
pana.
to niemożliwe! Coś podobnego mialo
Niebawem cialo Stanislawa Po-
miejsce w 1382 roku podczas oblę-
tockiego spoczęlo w kryptach ko-
Święty Wincenty
żenia Moskwy. Wprawdzie hordy ta-
W dawnych czasach, każde sza-
ściola, a slawa patrona rozeszla się
taro-mongolskie nie pojęly wówczas
nujące się miasto posiadalo niebie-
daleko po okolicy.
dowcipu takiej demonstracji, Moskwę
skiego patrona lub orędownika. Dla
zdobyly i spalily.
Kijowa byl to Archaniol Michal, dla
Pierwszy kantor
Wenecji św. Marek. Stanislawów
Dziś nikogo nie dziwią kantory,
,,Oblężenie stanislawowa przez Turków w 1676 roku", mal.
nie byl gorszy i też posiadal swego
przy których co dnia wywiesza się
Pierwszy murowany
S. Curkan
patrona. Przez dlugie lata byl nim św.
nowy kurs walut. Ale malo kto wie,
i dwupiętrowy budynek
Czy nie zastanawiali się Państwo
Stanislawowie" otrzymamy adres: ul.
nad tym, który budynek jest w Sta-
Halicka 14. I faktycznie stoi tam stara
nislawowie najstarszy? Odpowiedź
dwupiętrowa kamienica, pochodząca
,,bastion" odpada od razu, bowiem nie
z 1737 roku, w której mieścil się przy-
jest to dom mieszkalny, lecz budowla
tulek dla ubogich i kalek. Ale, cokol-
obronna. Otwierając Googla i wkle-
wiek tam pisze, palma pierwszeństwa
pując haslo ,,najstarszy budynek w
nie do tego należy domu.
Bitwa pod Wiedniem
Tak naprawdę, najstarszy muro-
że pierwszy kantor w Stanislawowie
Wincenty. Jego relikwie podarowal
wany budynek we mieście wstyd jest
pojawil się przed ponad 300 laty.
w 1678 roku mlodemu Stanislawo-
pokazywać turystom. Jest to palac
Stary ratusz od 1695 roku zdobila
wi Potockiemu papież. Wracając do
Potockich, który ucierpial wiele w
olbrzymia blaszana figura Żyda, który
domu, dzięki wstawiennictwu świę-
swej historii. Początkowo zalożyciele
w ręku trzymal wielki bochenek chle-
tego, mlodzieniec doznal wielu lask.
Stanislawowa mieli swoją rezydencję
ba z napisem: ,,1 grosz". Taką wla-
Kolo Brukseli okręt, którym podróżo-
naturalnie drewnianą w miejscu,
śnie cenę ustalil wlaściciel miasta,
wal wylecial w powietrze, wielu pa-
gdzie dziś stoi dawny kościól jezu-
i miejscowym kupcom zabronione
sażerów zginęlo, Potocki zaś zostal
itów.
bylo tę cenę zmieniać. Ale inflacja
wyrzucony na brzeg bez draśnięcia
W 1670 roku Jędrzej Potocki
istniala od zawsze, ceny rosly i stąd
(z relikwiami oczywiście).
nakazuje rozpocząć wielką budo-
pojawila się historyczna anegdota:
W Stanislawowie św. Wincente-
wę na pólnocno-wschodnim krańcu
każdego dnia rano, urzędnik ma-
go natychmiast ogloszono patronem
miasta. Tam powstaje murowany
gistratu wypisywal kredą na tablicy
miasta, przygotowano kosztowny re-
zamek, broniony przez dwa bastiony.
obok figury Żyda np.: ,,Dziś 1 grosz
likwiarz i umieszczono go uroczyście
Jak twierdzą polscy historycy, prace
w kościele farnym. Ale najważniej-
= 2,5 groszom". Wedlug tego kursu
ukończono w 1682 roku i tę datę na-
sze mialo dopiero nastąpić. W 1683
ukladano wszystkie ceny i podpisy-
leży uważać za początek kapitalnego
roku Stanislaw Potocki bierze udzial
wano kontrakty handlowe.
Tureccy żolnierze z XVII wieku
