28

Z pamiętnika podróżnika

30 stycznia­12 lutego 2018 nr 2 (294) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Znane polskie rody na wschodzie Rzeczypospolitej:

Jablonowscy  (cz. II)

Kontynuujemy publikację materialów, poświęconych jednemu z najbardziej zna-

nych polskich rodów, którego okres rozkwitu przypadl na XVII­XVIII wiek.

Między innymi, zostaly odbudowane,

DMyTRO ANTONIUK

ale już o wiele skromniej, obie bocz-

tekst i zdjęcia

ne wieże na fasadzie.

Powróćmy w okolice Stryja kolo

Polski podróżnik Zbigniew Mau-

Lwowa. Drogą Stryj ­ Żurawno dojeż-

zer pisze, że w klasztorze przecho-

dżamy do miejscowości Podhorce. To

wywana byla stara ikona Matki Bożej

rozpoczyna się olbrzymi plaskowyż,

z Dzieciątkiem w srebrnych szatach,

ciągnący się aż do podnóża Kar-

ale jej nie oglądal. Natomiast jeden

pat. Po lewej od drogi jest internat,

z zakonników zaprowadzil mnie na

w parku stoi opuszczony palac. W

dziedziniec wewnętrzny i do klasz-

XVIII wieku książę Józef Aleksander

tornych podziemi i pokazal miejsce,

Jablonowski ­ zalożyciel znanego to-

gdzie zlożone zostaly kości pomordo-

warzystwa naukowego ,,Societas Ja-

wanych przez NKWD ofiar. Szczątki

blonoviana" wybudowal palac, który

zostaly godnie pogrzebane. Trudno

już na początku XIX wieku znalazl się

dziś uwierzyć, że jeszcze przed kil-

w ruinie. Ten przedstawiciel rodu Ja-

koma laty byla tu kompletna ruina.

blonowskich wslawil się swoim mece-

Przenieśmy się pod Stanisla-

nasowaniem oraz naukowym i, nawet

wów. Byly klasztor oo. karmelitów

historycznym, dorobkiem poetyckim.

trzewiczkowych w Bolszowcach jest

Jego towarzystwo naukowe, zalożone

teraz potężnym centrum rekolekcyj-

Podominikański klasztor w Lachowcach

w 1774 roku w Lipsku, dziala do dziś.

nym, miejscem spotkania mlodzie-

W swoich licznych rezydencjach na

ży, konferencji naukowych i Domem

napis: ,,...aby w te drzwi nie wcho-

byl Pawel Krzysztof Seniuta, który

W oltarzu glównym umieszczono

Wolyniu i w Lachowcach (dziś Bilohir-

pielgrzyma. Obecnie miejsce to nosi

dzilo nic zlego, jedynie szczęśliwi,

uczcil w ten sposób swoje nawróce-

obraz św. Trójcy, koronującej Matkę

ja) w obw. chmielnickim zebral pokaź-

miano Centrum Pokoju i Pojednania.

mądrzy i szczerzy", który byl bardzo

nie na wiarę katolicką (jego rodzina

Boską. Wnętrze bylo bogato deko-

ne kolekcje starożytności. Książę byl

Opiekują się nim franciszkanie. 16

podobny do zarozumiale romantycz-

wyznawala kalwinizm). Niemniej,

rowane sztukaterią i freskami z her-

przeciwnikiem wplywów rosyjskich

lipca ściągają tu, podobnie jak do

nego napisu nad wejściem do pala-

przed śmiercią w 1640 roku, po

bami rodzin Seniut i Jablonowskich.

na Rzeczpospolitą i zawsze aktywnie

Berdyczowa czy Latyczowa, setki

cu Potockich w Tulczynie. Niestety,

trwalym konflikcie z... dominika-

Cechą charakterystyczną kościola

wspieral króla Stanislawa Leszczyń-

pielgrzymów na odpust Matki Bożej

nic pięknego, a tym bardziej nikogo

nami, znów przeszedl na arianizm.

byla okrągla rama nad oltarzem, w

skiego, po pierwszym zaś rozbiorze

Szkaplerznej. Pielgrzymi zmierzają

szczęśliwego, mądrego i szczerego

Wiadomo, że fundator nawet ulo-

której umieszczano rożne obrazy, w

Polski wyemigrowal do Lipska.

tu pieszo ze Lwowa, Tarnopola, Ko-

tu nie ma ­ Sowieci ograbili palac

kowal arian w klasztorze, jednak

zależności od okresu roku kościel-

lomyi i Turki.

niedlugo uczyli tu swych dogmatów

nego.

W 1990 roku ruiny tego zabytku

i zostali wypędzeni.

W 1859 roku klasztor zostal zli-

zostaly przekazana katolikom, ale

Po Pawle Krzysztofie budowę

kwidowany i kościól przez jakiś czas

pieniędzy państwowych wystarczylo

drewnianego (?) kościola zakończyla

byl świątynią parafialną. Po powsta-

jedynie na sporządzenie dokumenta-

Anna z Seniut Opalińska, przy pomo-

niu styczniowym zostal przekazany

cji odbudowy. Fundusze na odbudo-

cy rodzin Sapiechów, Leszczyńskich

prawoslawnym. Po pierwszej wojnie

wę przekazalo Ministerstwo Kultury

i Józefa Aleksandra Jablonowskiego,

światowej kościól zwrócono katoli-

i Dziedzictwa Narodowego RP. Za

i wszyscy donatorzy zostali pocho-

kom, lecz ponownie zostal zamknię-

te koszty zostal calkowicie odbudo-

wani w jego kryptach. Kościól zostal

ty w okresie stalinowskim. Wtedy

wany kompleks klasztorny i brama.

konsekrowany p.w. św. Trójcy, Wnie-

umieszczono tu klub i bibliotekę. Na-

Zostal odbudowany również kościól,

bowstąpienia NMP i św. Piotra i Paw-

stępnie kościól przedzielono na kon-

Kościól klasztorny w Lachowcach, wnętrze

doszczętnie i po wojnie umieścili w

W 1817 roku palac w Podhor-

nim zarząd gospodarstwa rybnego.

cach kupil bogaty spolonizowany Żyd

Z pewnością natchnąl ich do tego

Józef Brunicki i wkrótce przebudowal

Pokarmelitański kosciól w Bolszowcach

szklany sufit-akwarium jednej z sal.

pozostalości majątku Jablonowskich,

Nowi gospodarze pozostawili po so-

dygnacje, zniszczono boczne wieże

i obecnie trwają jedynie prace wy-

dodając do bocznej fasady dwa wy-

la. Jego budowę ukończyli już sami

bie same ruiny: stropy w kilku miej-

i rozebrano organy. W klasztorze

kończeniowe.

sokie ryzality z wieżami. Do 1939

dominikanie.

scach zapadly się, są ślady pożaru.

dzialal Dom Pionierów, biura inspek-

Początek konwentu oo. karme-

roku gmach byl kilkakrotnie przebu-

Znany jest fakt, że w 1789 roku

W 2017 roku palac ktoś kupil i roz-

cji drogowej i straż pożarna. Od 1990

litów trzewiczkowych wiąże się z

dowywany. Zostal nakryty dachów-

świątynia zostala konsekrowana na

poczęto jego gruntowny remont.

roku zabytek przekazano etapami

przypadkiem, który zdarzyl się het-

ką, gdyż poprzednie nakrycie dachu

nowo. Prawdopodobnie wówczas

Kolejny obiekt, powiązany z Jó-

katolikom i dziś jest tu czynny klasz-

manowi Marcinowi Kazanowskie-

zostalo zniszczone podczas I wojny

powstaly już murowane zabudowa-

zefem Aleksandrem Jablonowskim,

tor. Ojcowie pallotyni, którzy umieścili

mu w 1620 roku. Idąc wówczas na

światowej.

nia klasztorne oraz kościól z dwie-

znajduje się we wspomnianych już

tu postulat, konsekrowali wyremon-

odsiecz przeciwko Tatarom, wylowil

We wnętrzach palacu Brunic-

ma wieżami na fasadzie. Jednak

Lachowcach (Bilohirii). Jest to byly

towaną lewą nawę kościola p.w. św.

z Dniestru obraz Matki Bożej z Dzie-

kich można bylo zobaczyć spiżowe

prawdopodobnie kościól wówczas

klasztor dominikanów, który nadal

Wincentego a Paulo. Rozebrano

ciątkiem, uznając to za dobry znak.

i krysztalowe kandelabry, bibliotekę

byl jeszcze w budowie, bowiem w

pozostaje glówną atrakcją miastecz-

sowieckie stropy w nawie glównej,

I tak się stalo ­ oddzial Kazanow-

i antyczne meble. Nad glównym

1829 roku zostal konsekrowany po

ka. Fundatorem klasztoru (1612 rok)

ale prace remontowe jeszcze trwają.

skiego pokonal o wiele liczniejszy

wejściem umieszczono pozlacany

raz trzeci. Kościól mial 10 oltarzy.