18

Okruchy historii

30 maja­14 czerwca 2018 nr 10 (302) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

katastrofy lotnicze nad Lwowem

W pierwszych latach rozwoju awiacji katastrofy lotnicze byly dość częste, a ofiarami byli

zazwyczaj piloci. Przyczyny kryly się w blędach konstrukcyjnych samolotów lub jakości

ich produkcji. Tak zginąl niejeden znany pilot. Większość z nich to byly osoby popular-

ne, bohaterowie wojenni. We Lwowie ich pogrzeby gromadzily tlumy ludzi, prasa opisy-

wala każdy szczegól. Niektórych chowano w honorowych kwaterach Cmentarza Lycza-

kowskiego lub Cmentarza Orląt. Oto krótka kronika takich wypadków.

dów naziemnych slużb ruchu. Owe-

ska, start samolotu do Warszawy

JURIJ SMIRNOW

go dnia ze Lwowa startowal samolot

zostal opóźniony przez niepomyślne

Na początku XX wieku Lwów byl

transportowy An-26. Tym samolotem

warunki atmosferyczne. Po dwu-

jednym z najważniejszych ośrodków

do Moskwy na święto Zwycięstwa

dziestu minutach lotu pilot postano-

rozwoju awiacji w Europie Środko-

wylecialo cale dowództwo 14 Armii

wil wrócić na lotnisko we Lwowie,

wej. Entuzjastą i propagatorem tej

lotniczej na czele z generalem O.

ale w tym momencie samolot spadl

dziedziny techniki byl m.in. inżynier

Kropiwinem. Pilotowal samolot syn

niedaleko Rawy Ruskiej. Z 10 pasa-

Edmund Libański. W 1910 r. we Lwo-

znanego kosmonauty W. Bykowskie-

żerów i 2 osób zalogi zginęlo dwóch

wie odbyla się I Wystawa Awiacyj-

go. Tymczasem do Lwowa zbliżal

pasażerów Z. Loś i J. Zimmerman

na, zaś w 1913 r. ­ druga, na której

się samolot Tupolew Tu-134A, który

oraz czlonek zalogi J. Fronc. Cięż-

przedstawiony również zostal samo-

wykonywal lot pasażerski na trasie

ko ranni zostali pilot M. Jenikas i 4

lot lwowskich konstruktorów Wlady-

Tallinn ­ Lwów ­ Kiszyniów. Zderze-

pasażerów, wśród nich wicedyrektor

slawa i Tadeusza Floriańskich. Po

nie samolotów nastąpilo okolo 30

,,Lotu" S. Krzyczkowski. Powodem

por. Mieczyslaw Garsztka

raz pierwszy udany lot nad Lwowem

km poza Lwowem. Zginęli wszyscy

katastrofy bylo ,,zamarzniecie steru

we wspólnym grobie na Cmentarzu

wykonal 24 kwietnia 1910 roku znany

pasażerowie i piloci obu samolo-

i oblodzenie calej maszyny. W trak-

Orląt. Ekshumowane szczątki Steca

automobilista i konstruktor Otto Hie-

tów. Dokladnej liczby ofiar nigdy nie

cie awaryjnego lądowania doszlo

i Torunia przywieziono z Warsza-

ronymus na francuskim samolocie

ogloszono.

do wybuchu zbiornika z paliwem i

Stefan Stec

wy do Lwowa i 25 listopada 1935 r.

,,Blériot XI". W tymże roku Libański

W czasach niepodleglej Ukrainy

pożaru". Byla to pierwsza w Polsce

uroczyście pochowano w obecno-

skonstruowal swój pierwszy samolot,

na lwowskim lotnisku mialy miejsce

go, że po dzień dzisiejszy szczególy

ści tlumów lwowian na czele z abp.

ale podczas lotu nad Rzęsną Polską

dwie katastrofy samolotów wojsko-

niektórych katastrof lotniczych nie są

Boleslawem Twardowskim i szefem

silnik eksplodowal i samolot spadl

wych. W grudniu 1992 r. z niezna-

znane.

polskiego lotnictwa generalem Ludo-

na ziemię. Pilot na szczęście zostal

nych powodów myśliwiec odrzutowy

Tymczasem w latach 60­80. XX

milem Rayskim.

przy życiu. Podczas I wojny świato-

MIG-21 spadl podczas lotu próbnego

w. we Lwowie mialo miejsce kilka

15 lipca 1929 r. w kolejnej kata-

wej zanotowano katastrofę lotniczą

groźnych wypadków. 26 lutego 1960

strofie lotniczej zginąl major Ludwik

austriackiego wojskowego samolotu

r. podczas lądowania na lwowskim

Idzikowski. Kilka tygodni później 4

nad Stryjskim Parkiem.

lotnisku rozbil się pasażerski samolot

sierpnia 1929 r. samolot wojskowy

10 czerwca 1919 roku w katastro-

Antonow AN-10 ,,Ukraina". W tymże

spadl na kościól Matki Boskiej Nie-

fie lotniczej na lotnisku Janowskim

roku taki sam samolot spadl na polu

ustającej Pomocy na Lewandówce.

zginąl porucznik Mieczyslaw Garszt-

między Lwowem a Zimną Wodą. W

Dwaj piloci zostali ciężko ranni, dach

ka. 22 listopada 1919 roku podczas

każdej z tych katastrof zginęlo 100-

kościola ulegl uszkodzeniu. W grud-

pokazowego lotu nad centrum miasta

120 osób, ale dokladna liczba i na-

niu tegoż roku w wyniku wypadku

zginąl Amerykanin porucznik Edward

zwiska nie są znane. Powodem ka-

lotniczego na Sknilowie zginęli ppor.

P. Graves, pilot 7 Eskadry im. Tade-

tastrof byly przede wszystkim wady

Wladyslaw Toruń

Alfred Mostowski, sierżant Jan Ko-

usza Kościuszki. 6 sierpnia 1920 r.

konstrukcyjne, więc w tymże roku

marnicki i pilot plutonowy Ryszard

katastrofa lotnicza, w której śmierć

wszystkie Antonow An-10 zostaly

Drągowski. 26 kwietnia 1933 r. w

ponieśli cywilni pasażerowie.

wycofane z lotów w calym ZSRR, a

katastrofie na tymże lotnisku Sknilów

Najtragiczniejsza katastrofa w

konstrukcję samolotów zmodernizo-

rozbil się samolot wojskowy i zginąl

calej Polsce przedwojennej miala

wano. Wladze oficjalnie negowaly

pilot Stanislaw Nadwodzki. 17 lutego

miejsce podczas lotu na trasie Lwów

obydwie katastrofy, nawet pogrzeby

1934 r. nad Sygniówką Malą zginąl

­ Saloniki 22 lipca 1938 r. Samolot

ofiar nie pozwolono zorganizować w

Ludwik Idzikowski

pilot Kazimierz Chodaczek, odby-

Lockheed L-14 X Super Electra spadl

tym samym dniu, lecz tylko wedlug

wający lot ćwiczebny na samolocie

na ziemię niedaleko Czerniowiec.

do blót na pólnoc od Lwowa, pilot

daty ustalonej przez KGB. W maju

RWD-4.

Zginęlo czterech czlonków zalogi i po-

major S. Muslanow zginąl. Inna kata-

1977 r. na lotnisku lwowskim rozbil

Od drugiej polowy lat 20. inten-

nad dziesięciu pasażerów. Powodem

strofa miala bardzo szeroki rozglos,

się samolot Jakowlew Jak-42, który

sywnie rozwijalo się nie tylko lotnic-

katastrofy byly usterki techniczne sa-

bo wydarzyla się podczas lotów

wykonywal lot do Paryża na salon

two wojskowe, ale i awiacja cywilna.

molotu, niezauważone przez slużby

pokazowych 27 lipca 2002 r. nad

awiacyjny. Piloci z Moskwy chcieli

Rozbudowano nowe lotnisko na

techniczne na lotnisku lwowskim.

lotniskiem w obecności dużej liczby

wylądować ,,po stolecznemu, z szy-

Sknilowie. Bardzo szybko urucho-

Po burzliwych latach II wojny

widzów i byla transmitowana przez

kiem" i wlaśnie to doprowadzilo do

miono kilka tras lotnictwa cywilnego,

światowej nastąpil nowy okres w roz-

telewizję. Samolot Su-17M spaldl

katastrofy. Samolot byl kompletnie

mianowicie ze Lwowa do Warsza-

woju lotnictwa tak wojskowego, jak też

wprost na tlum ludzi, zginęlo 77 osób,

zniszczony, ale piloci pozostali przy

wy, Gdańska i Wiednia. Od 1931 r.

cywilnego. W czasach powojennych

zaś 292 osoby zostaly okaleczone

życiu.

Stefan Bastyr

samoloty ze Lwowa startowaly na

niezwykle wzrosly liczby przewozu

lub ranne. Tragedia byla nie tylko

Dużo plotek i poglosek towa-

trasach międzynarodowych do Bu-

pasażerów, lotów pasażerskich, kra-

szeroko wyświetlona w mediach, ale

w czasie lotu próbnego samolotu

rzyszylo katastrofie lotniczej 3 maja

karesztu i Salonik. Ta trasa zostala

jowych i międzynarodowych. Ale też

również winowajcy ponieśli kryminal-

Fokker D.VII na lotnisku Lewandow-

1985 r. Dopiero w latach 90. podano

z czasem przedlużona na pólnoc

mialy miejsce groźne wypadki i kata-

ną odpowiedzialność i skazani na od

skim zginąl dowódca lwowskiego III

szczególy, jak się okazalo, zderzenia

do Rygi, Tallina i Helsinek, zaś od

strofy lotnicze, i niestety na znacznie

2 do 8 lat więzienia.

Dywizjonu Lotniczego kapitan Stefan

dwóch samolotów z powodów blę-

1936 r. do Aten i dalej na wyspy

większą skalę niż w latach 20­30.

Bastyr. 31 sierpnia 1920 r. w pobliżu

Rodos i miasta Lidda w Palestynie.

Inaczej jednak w czasach radzieckich

Dworca Glównego zginąl w czasie

Byla to najdluższa trasa lotnicza

wyglądala sprawa informowania pu-

lotu ćwiczebnego kapitan George

w Polsce przedwojennej. Wlaśnie

bliczności, w tym mieszkańców Lwo-

MacCallum, pilot 7 Eskadry im. T.

na tych trasach wydarzylo się kilka

wa, o tych tragediach. Wprowadzono

Kościuszki. 11 maja 1921 r. w War-

poważnych katastrof lotniczych, w

ścislą tajemnicę w sprawach takich

szawie w katastrofie lotniczej zginąl

których zginęli cywilni pasażerowie.

wypadków, zaś KGB nie dopuszczal

major Stefan Stec, lwowianin, boha-

26 listopada 1928 r. samolot Junkers

wycieków informacji. Każda katastro-

ter walk o Lwów. 9 sierpnia 1924 r.

F-13 ,,Aerolotu" na trasie Lwów-War-

fa lotnicza stawala się sekretem. Po-

również w Warszawie zginąl podpo-

szawa lądowal z powodu awarii przy

gloski o katastrofach ludzie przekazy-

rucznik Wladyslaw Toruń, absolwent

szosie Janowskiej w odleglości 7 km

wali szeptem w kolejkach i w tramwa-

Politechniki Lwowskiej, komendant

od miasta. Lekkie obrażenia odnio-

jach, o szczególach dowiadywali się

warsztatów lotniczych na lotnisku w

sla tylko jedna pasażerka. Poważna

z reportaży radiostacji zachodnich,

Mokotowie.

katastrofa miala miejsce 28 grudnia

takich jak ,,Wolna Europa", ale to też

W polowie lat 30. zapadla decy-

1936 r., kiedy rozbil się samolot pa-

oficjalnie bylo zabronione i karane. O

zja, iż trzej slawni piloci ­ obrońcy

sażerski PLL ,,Lot" Lockheed L-10A

katastrofach lotnictwa wojskowego w

Lwowa Stefan Bastyr, Stefan Stec

Electra. Jak podawala prasa lwow-

ogóle nie powiadamiano. Nic dziwne-

i Wladyslaw Toruń powinni spocząć

Mogily lotników na Cmentarzu Obrońców Lwowa