12

Przegląd wydarzeń

30 czerwca­16 lipca 2018 nr 12 (304) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Uroczystości ku czci polskich legionistów

w Syhocie Marmaroskim

dwukrotnie zabrzmial nasz hymn w rumuńskim regionie Maramuresz (Marmarosz). Z inicja-

tywy Stowarzyszenia ,,Res Carpathica", wspartej przez Ministerstwo Kultury i dziedzictwa

Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej ­ w roku stulecia odzyskania przez nas niepodle-

glości ­ upamiętniono 8 czerwca br. w Syhocie (Sygiecie) Marmaroskim i w Berbești szlak

bojowy żolnierzy Legionów Polskich podczas I wojny światowej.

stawiony okazaly drewniany pomnik

nym w pobliskiej wsi Ferești. Ich

ANDRZEJ W. KACZOROWSKI

w formie krzyża ­ kapliczki w regio-

pierwszą część stanowila sesja

tekst

nalnym stylu marmaroskim; udalo się

popularno-naukowa. Prelegenci ru-

TOMASZ SMOLIŃSKI

też zidentyfikować trzech spośród

muńscy przedstawili różne aspekty

zdjęcia

pochowanych legionistów. Obok sta-

naszych wzajemnych stosunków na

W proteście przeciwko posta-

nąl żeliwny slupek z przedwojennej

przestrzeni dziejów, od osadnictwa

nowieniom traktatu brzeskiego z 9

granicy polsko-rumuńskiej.

woloskiego w Karpatach począw-

lutego 1918 r., mocą którego pań-

Delegację polską z prezesem

szy, poprzez wspólnych wladców

stwa centralne odstępowaly Ukrainie

Stowarzyszenia ,,Res Carpathica" dr.

(książę siedmiogrodzki i król Polski

Chelmszczyznę i część Podlasia, sta-

Janem Sklodowskim na czele po-

Stefan Batory) aż po czasy I wojny

cjonujące na Bukowinie (na pograni-

witano w Berbești chlebem i solą, a

światowej, gdy kawaleria legionowa

czu z Besarabią) oddzialy Polskiego

na cmentarzu zgromadzili się tlumnie

po zwycięskich walkach z Kozakami

Korpusu Posilkowego (w tym dawnej

mieszkańcy wsi w strojach regional-

defilowala w oswobodzonym Syho-

II Brygady Legionów Polskich) pod

nych ­ dzieci, mlodzież i dorośli. Or-

cie. Mieliśmy też w latach międzywo-

dowództwem plk. Józefa Hallera pró-

kiestra odegrala hymny obu krajów,

jennych wspólną z Rumunią granicę,

bowaly przebić się 15/16 lutego 1918

dwaj kapelani z Polski i Rumunii (ka-

a podczas II wojny światowej na te-

r. pod Rarańczą przez linię frontu, by

tolicki i prawoslawny) odmówili modli-

renie tego kraju schronily się wladze

polączyć się z korpusami polskimi na

twę ekumeniczną za spoczywających

Rzeczypospolitej. Jak podkreślano,

terenie Rosji. Udalo się to tylko oko-

z dala od ojczyzny żolnierzy polskich;

nych i państwowych oraz muzeum

poczty rocznicowej Rarańcza ­ Syhot

obecny rok jest szczególny zarówno

lo 1500 legionistom, natomiast okolo

zabrzmial sygnal wojskowy, zlożono

,,Memorialul"; patronat medialny nad

Marmaroski 1918 ­ 2018" z datą 8

dla Polski, która świętuje stulecie

trzech tysięcy zostalo zatrzymanych

wieńce i wiązanki na mogile legioni-

uroczystościami sprawowal ,,Kurier

czerwca 2018 r.

odzyskania niepodleglości, jak i dla

przez wojsko austro-węgierskie,

stów, przy której zaciągnęli wartę pol-

Galicyjski". Zlożone też zostaly oko-

Miejscem kolejnego upamiętnie-

Rumunii, która obchodzi stulecie

uwięzionych w obozach internowa-

scy i rumuńscy żolnierze. Podobnie

licznościowe wieńce ­ od ambasady

nia czynu legionowego stal się wiej-

zjednoczenia swych ziem. Z kolei

nia, a część z nich ­ uznanych za naj-

jak podczas wcześniejszej uroczysto-

polskiej w Bukareszcie, Stowarzy-

ski cmentarz w Berbești k. Syhotu,

dr Jan Sklodowski omówil genezę

bardziej aktywnych w spisku ­ podda-

ści w Syhocie, krótkie przemówienia

szenia ,,Res Carpathica" i wladz ru-

gdzie znajduje się mogila sześciu

i następstwa bitwy pod Rarańczą

no pod sąd. Sto lat temu 8 czerwca

muńskich. Prezes Stowarzyszenia

1918 r. w Syhocie Marmaroskim roz-

,,Res Carpathica" przekazal na ręce

począl się trwający cztery miesiące

prof. Gheorghe Mihai Bârlea, repre-

proces 116 internowanych, z których

zentujacego ,,Memorialul", oryginalną

102 bylo zagrożonych karą glówną za

odznakę internowanych legionistów,

ciężką zdradę wobec państwa.

jako dar-eksponat od tej organizacji

Wydarzenia te uczczono odslo-

do zbiorów muzeum. Okolicznościo-

nięciem tablicy pamiątkowej na dzie-

we wystąpienia uczestników byly

dzińcu dawnego więzienia w Syhocie

tlumaczone na oba języki przez przy-

Marmaroskim, w którym w 1918 r.

bylą z Cluj Ioanę Diaconu-Mureșan.

przetrzymywani byli polscy legioniści.

Podnioslą oprawę uroczystości za-

Tablica zostala ufundowana przez

pelnil występ rumuńskiej orkiestry

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa

wojskowej.

Narodowego RP oraz Stowarzysze-

W uroczystościach upamiętnienia

nie ,,Res Carpathica". Bylo to możli-

stulecia bitwy pod Rarańczą i interno-

we dzięki przychylności dyrekcji znaj-

wania legionistów polskich w Syhocie

dującego się tam obecnie muzeum

Marmaroskim wzięla udzial liczna

Miejsce Pamięci Ofiar Komunizmu

wyglosili przedstawiciele gospodarzy

grupa historyków i regionalistów kre-

żolnierzy polskich poleglych tutaj 6

w 1918 r., tj. internowanie i proces

i Ruchu Oporu ,,Memorialul" oraz za-

i gości. Na przybylych czekal tradycyj-

sowych ­ uczestników wyprawy Sto-

października 1914 r. w potyczce z

legionistów w Syhocie, a dr Dariusz

rządzającej nim Fundacji Academia

ny poczęstunek, a spotkanie gości z

warzyszenia ,,Res Carpathica", m.in.

oddzialem Kozaków. Pamięć o po-

Dyląg w interesującej prezentacji

Civică w Bukareszcie. Odslonięcia

miejscową spolecznością zakończyla

z Warszawy, Gdańska, Krakowa,

leglych podczas I wojny światowej

przedstawil nieznane dotąd doku-

tablicy, udekorowanej dwiema wstę-

dopiero gwaltowna burza.

Przemyśla, Lublina, Lodzi, Radomia

przetrwala przez lata wśród miejsco-

menty uczestnika wydarzeń sprzed

gami ­ w barwach Rumunii i Polski ­

Dalsza  część  uroczystości

oraz z Paryża. Z inicjatywy Zenona

wej ludności, a w 2013 r. staraniem

stu lat rtm. Jana Dunin-Brzezińskie-

dokonali dr Laurenţiu Batin, historyk

rocznicowych odbywala się już pod

Staniszewskiego wykonany zostal

pochodzącego stąd autora dziejów

go; Krzysztof Jablonka barwnie na-

z Syhotu ­ mer gminy Giulești, który

dachem w okazalym domu wesel-

okolicznościowy stempel ,,Legionowej

wsi dr. Laurenţiu Batina zostal wy-

świetlil historyczne tlo relacji polsko-

byl glównym animatorem uroczysto-

rumuńskich. Po konferencji nastąpila

ści ze strony rumuńskiej, oraz dr Jan

wspólna biesiada, a jej marmaroski

Sklodowski, prezes Stowarzyszenia

klimat podkreślala kapela regional-

,,Res Carpathica", którzy wyglosili

na, śpiew znanej wykonawczyni

okolicznościowe przemówienia. Uro-

Marii Luizy Mih i wspólne tańce.

czystości odbyly się w polsko-rumuń-

Byla to zarazem dobra sposobność

skiej asyście wojskowej z udzialem

do nawiązania bliższych kontaktów,

m.in. attaché obrony ambasady RP

zarówno na plaszczyźnie naukowej,

w Rumunii plk. Jerzego Jankowskie-

jak i towarzyskiej.

go, zastępcy dowódcy Polskiego

Rumuńscy gospodarze podkre-

Kontyngentu Wojskowego mjr. Dariu-

ślali, że graniczący z Ukrainą region

sza Hadaly, ks. kapelana kpt. Adama

marmaroski przyciąga bogatą ofertą

Tura, delegacji żolnierzy z Krajowej

turystyczną, a wśród gości dominują

(rum. Craiova) oraz zastępcy dyrekto-

Polacy. My również mieliśmy oka-

ra Instytutu Polskiego w Bukareszcie

zję, by m.in. zwiedzić niektóre atrak-

Wojciecha Mrozowskiego, który od-

cje Syhotu i okolic, jak na przyklad

czytal okolicznościowy list od Marcina

skansen etnograficzny, kompleks

Wilczka, ambasadora Rzeczypospoli-

klasztorny w Bârsanie czy ,,wesoly"

tej Polskiej w Rumunii, udzielającego

cmentarz we wsi Sapânţa. Warto tu

wcześniej patronatu imprezie. Stronę

jednak wrócić na dlużej, choćby we

rumuńską reprezentowali przedsta-

wciąż dzikie, nieodlegle góry Karpat

wiciele wladz miejskich, regional-

Marmaroskich.