24

Okruchy historii

30 czerwca­16 lipca 2018 nr 12 (304) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kasa Oszczędności

do Stanislawowa zawital arcyksiążę

zniknąć", czy ,,Bogatym zostaje nie

Karol.

ten, kto zarabia, ale ten, kto oszczę-

Ówczesna prasa stanislawow-

dza". Ustanowiono nawet święto

ska pisala, że ,,w nowo odrestauro-

zawodowe ­ Dzień Oszczędzania

Gdy mieszkaniec Stanislawowa w XIX wieku posiadal nadwyżkę gotówki,

wanych salach Kasy Oszczędności

­ 7 grudnia. Drukowano nawet spe-

przedstawiono mu reprezentantów

cjalne gazetki, w których drukowano

mógl zarządzać nią różnie. Uzależnieni od alkoholu przeważnie wszystko

wladzy i duchowieństwa". Dlaczego

finansowe sprawozdania i radzono

przepijali. Żyjący dniem dzisiejszym ­ tracili ją na zakup delikatesów, modnej

arcyksiążę zatrzymal się w banku, a

czytelnikom jak najlepiej pomnażać

nie w siedzibie starostwa czy Ratu-

oszczędności. Klientów obslugiwano

odzieży i innych drobnostek. Ale ludzie ,,z glową" nieśli swe pieniądze do kasy

szu? Po prostu, Kasa Oszczędności

telefonicznie (nr 109) oraz osobiście

oszczędności. Do dziś niewiele się zmienilo ­ stoi nawet ten sam budynek.

na ten czas byla jednym z najbardziej

w salach operacyjnych w banku.

Kasę zamykano dopiero o godz.

reprezentacyjnych budynków w mie-

gie miejsce! Tym sposobem, stani-

19:30. Za calość wkladów odpowia-

ście. Za cztery lata tenże arcyksiążę

IWAN BONDAREW

slawowska Kasa Oszczędności miala

Karol zostanie ostatnim cesarzem

dala stanislawowska gmina.

tekst

dwóch ojców, których wspominano w

Austro-Węgier. Obecna dyrekcja tej

ilustracje

dzielach krajoznawczych z przelomu

instytucji finansowej moglaby uczcić

z archiwum autora

XIX-XX wieków i nawet na początku

ten fakt historyczny stosowna tabli-

XX. Wszystkie kropki nad ,,i" postawil

cą.

Bankier-kaplan

żyjący wspólcześnie Mychajlo Holo-

Jest takie powiedzenie ­ ,,skom-

watyj. Okazuje się , że ,,Kurier Sta-

binować na trzech". Z tym, że nie

Od kryzysu do dobrobytu

nislawowski" przez pomylkę nazwal

zawsze chodzi tu o pijatykę. Kiedyś

Podczas I wojny światowej Kasa

pana Knausa twórcą Kasy Oszczęd-

w Stanislawowie zebrali się czci-

Oszczędności miala dużo szczęścia.

ności. Już w kolejnym numerze tę po-

godni przedstawiciele rady miasta

Narożny budynek przy ul. Belweder-

mylkę uznano i za nią przepraszano,

­ Kaiser Kiler, adwokat Karol Kwiat-

skiej zostal zniszczony przez artyle-

Proboszcz ormiańskiej pa-

lecz ta krótka errata uszla uwadze

kowski i przedsiębiorca Selig Ru-

rię, a nasza Kasa, odlegla o 30 m w

rafii Isaak Isakowicz okazal

badaczy historii miasta.

binstein i postanowili zalożyć kasę

prawo ­ nawet nie zadraśnięta!

się finansowym geniuszem

oszczędności. W Stanislawowie,

Pierwsze lata powojenne nie byly

poza funduszem pożyczkowym dla

mierskiej i Roguckiego (obecnie ­ I.

pomyślne dla instytucji finansowych

Najlepszy budynek

Arcyksięcia Karola podej-

przedsiębiorców i rzemieślników,

Mazepy i P. Orlyka). W 1882 roku

II Rzeczypospolitej. W państwie

w mieście

mowano w Kasie Oszczęd-

Fasadę gmachu upiększyla rzeź-

nie bylo żadnej prężnej instytucji

lwowskie czasopismo ,,Dźwignia"

szalaly kryzys i inflacja. Na polskich

ności ­ lepszego budynku w

ba grupowa Tomasza Dykasa ­ dwie

finansowej, więc konieczność po-

umieścilo ogloszenie o konkursie na

markach rysownicy z NBP nie na-

Stanislawowie wówczas nie

kobiety, z których jedna symbolizuje

wstania wlasnego banku omawiana

projekt budynku Kasy Oszczędno-

dążali dorysowywać zera. Wreszcie

bylo

pracę, a druga trzyma w ręku tarczę

byla już od dawna. Kasa rozpoczę-

ści. Byl to pierwszy taki przypadek

w 1924 roku wprowadzono polski

z pszczolą ­ symbolem oszczędno-

la swą dzialalność 30 grudnia 1867

w historii Stanislawowa. Później

zloty i inflację udalo się wyhamować.

Zmasowana reklama, pewność

ści. Wspomniany rzeźbiarz wygral

roku i początkowo mieścila się w

podobne konkursy poprzedzily bu-

Zaczyna się stopniowe odrodzenie

i zaufanie oraz jakość oferowanych

konkurs na pomnik Mickiewicza w

Ratuszu. Jednak za rok zalożenia

dowę kasyna miejskiego, budynku

systemu bankowego w calym pań-

uslug wydaly owoce. Stanem na 1

Krakowie, wyprzedzając autora ,,sta-

oficjalnie uważany jest rok 1868.

,,Sokola", teatru i synagogi.

stwie i w Stanislawowie również. Je-

stycznia 1934 roku ogólna suma

nislawowskiego" Mickiewicza Tade-

Dzialalność Kasy kontrolowana

Jury konkursowe zebralo się

żeli w 1928 roku ilość wkladów sta-

wkladów stanowila 4, 676 mln zlotych

usza Blotnickiego.

byla przez zarząd, którego pierwszym

dość poważne: dyrektor lwowskiego

nowila 20 tys. zlotych, to na koniec

i 375 tys. dol. USA.

Tymczasem Kasa Oszczędności

przewodniczącym byl proboszcz para-

wydzialu budownictwa Maciej Mo-

grudnia 1930 ­ 142,6 tys. zlotych, a

Ten rekord zostal jednak pobity

prosperowala coraz lepiej. W latach

fii ormiańskiej Isaak Mikolaj Isakowicz.

raszewski i starszy inspektor kolei

ilość książeczek oszczędnościowych

w okresie Związku Sowieckiego.

1894-96 dobudowano nowe skrzydlo

Jakkolwiek brzmi to dziwnie, duchowny

czerniowieckiej Ludwik Wierzbicki.

przekroczyla 7 680.

Wówczas w budynku Kasy rozlo-

budynku od strony ulicy Rogulskie-

dość wprawnie orientowal się w spra-

Palmę pierwszeństwa jury oddalo

go, wskutek czego budowla uzyskala

wach finansowych i już w 1872 roku

architektowi z Krakowa Rajmondowi

ksztalt litery ,,L".

stanislawowska kasa oszczędności

Meusowi.

W 1910 roku przeprowadzono

zajęla czwarte miejsce w Galicji pod

Budowę prowadzono w szybkim

generalną  modernizację  wnętrz.

względem sumy wkladów, ustępując

tempie i już w 1884 roku miejska Kasa

Wówczas to hol i sale operacyjne

jedynie kasom we Lwowie, Krakowie

Oszczędności przyjęla pierwszych

oblożono marmurem z czeskiego

i Tarnowie. Wybiegając w przyszlość,

klientów. Budynek lączyl w sobie

Olomuńca, w okno zaś klatki schodo-

powiem, że ks. Isakowicz zostanie w

cechy francuskiego i wloskiego neo-

wej wstawiono witraż, który zachowal

przyszlości ormiańskim arcybiskupem

renesansu z elementami belgijskich

się do dziś. Prace te prowadzila firma

lwowskim, tajnym radcą cesarskim,

budynków urzędowych. Wywolywal

Polscy bankierzy zdolali w ciągu szesnastu lat powięk-

szyć sumę wkladów z 20 tys. do 4,6 mln zlotych

Interesujące jest to, że wklady

kowala się centralna miejska Kasa

trzymano w zlotówkach (9%) i w dol.

Oszczędności oraz obwodowy za-

USA (8%). Cyfry te nie byly stale, i im

rząd kas. W 1985 roku Kasa miala

bardziej rozwijala się gospodarka,

ponad 60 tys. klientów, którzy za-

tym mniejsze odsetki proponowano.

wierzyli tej instytucji finansowej 72

Dla porównania, obecnie procent od

mln rubli. Wlaśnie wtedy w jej holu

rocznego wkladu w hrywniach sta-

można bylo jeszcze oglądać orygi-

nowi 14,5%, a w dol. USA ­ 4,5%.

nalną lampę gazową. Ostatnią w

Aby pozyskać nowych klientów,

mieście.

Kasa aktywnie reklamowala swoją

Obecnie w budynku przy ul. Ma-

dzialalność. Pracownicy banku wymy-

zepy 14 mieści się obwodowy zarząd

ślali różne hasla propagujące oszczę-

Oszczędnościowego Banku Ukrainy.

dzanie. Na przyklad: ,,Naród, który nie

Czyli z finansami pracują tu już od

150 lat.

umie pracować i oszczędzać, musi

Budynek Kasy Oszczędności posiadal cechy belgijskich budynków urzędowych

budowlana Dominika Serafini, uwa-

kawalerem orderu Żelaznej korony I

zachwyt zarówno wśród mieszkań-

żana za jedną z najpotężniejszych w

stopnia, księciem rzymskim i honoro-

ców miasta, jak i przyjezdnych ­ do

mieście. Przypomina o tym napis na

wym obywatelem 9 miast ­ wlączając

tej pory takie budowle w Stanislawo-

marmurowej posadzce w holu. Wów-

Stanislawów.

wie można bylo zliczyć na palcach.

czas też dyrekcja zamówila u malarza

Kasa Oszczędności posiadala

Lachowskiego kilka obrazów, którymi

jednak pewną tajemnicę. Pod koniec

Konkurs, Knaus, Meus

udekorowano salę posiedzeń zarzą-

Wróćmy jednak do naszej kasy.

XIX wieku w ,,Kurierze Stanislawow-

du. Niestety, obecnie nikt nie może

Dzierżawa lokalu w Ratuszu koszto-

skim" ukazala się notatka, w której

powiedzieć, gdzie się podzialy.

wala niemalo. Wobec tego zarząd

jako architekta Kasy wskazano Ka-

14 kwietnia 1912 roku w siedzibie

zdecydowal się na budowę wlasne-

rola Knausa. Jak to się moglo stać?

Przecież konkurs wygral Meus, a

stanislawowskiej Kasy Oszczędności

go gmachu. Za 8 tys. koron reńskich

jego rodak Knaus zająl dopiero dru-

podejmowano wysokiego gościa ­

wykupiono plac na rogu ulic Kazi-

Tak Kasa Oszczędności wyglądala w 1934 roku