12

Przegląd wydarzeń

30 września­15 października 2018 nr 18 (310) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Symbol polsko-litewskiego braterstwa

Bracia gabriel i Stanislaw Narutowiczowie

Międzynarodowa konferencja naukowa ,,Synowie ziemi żmudzkiej bracia Narutowiczowie: sygnatariusz aktu niepodle-

glości Litwy Stanislaw Narutowicz (1862­1932) i pierwszy prezydent Polski Gabriel Narutowicz (1865­1922)" byla glów-

nym punktem ,,Spotkań na Żmudzi ­ 2018 w Roku Niepodleglości" zorganizowanych w dniach 20­23 września br. przez

Fundację Pomoc Polakom na Wschodzie ze środków Senatu RP oraz przez Muzeum Sztuki Żmudzkiej w Plungianach

na Litwie, przy wydatnym wsparciu logistycznym dyrektora Muzeum Diecezji Żmudzkiej w Worniach. Inicjatorem i auto-

rem programu calej imprezy, a także koordynatorem jej przebiegu, byl dr Jan Sklodowski, pelnomocnik Fundacji. Pomo-

cy organizacyjnej udzielil i patronat nad imprezą, której towarzyszyl XIII Międzynarodowy Festiwal im. Michala Ogińskie-

go, sprawowal mer samorządu rejonu plungiańskiego. Wspólorganizatorów imprezy ze strony litewskiej wspomagal też

Instytut Polski w Wilnie. Kurier Galicyjski byl jednym z patronów medialnych tego wydarzenia.

nościową wystawę przypominającą

ANDRZEJ W. KACZOROWSKI

związki Narutowiczów ze Żmudzią.

Konferencję poprzedzil objazd

Kolejną stacją obchodów Naru-

szlakiem rodziny Narutowiczów po

towiczowskich byly Telsze, wedlug

Żmudzi. W kościele parafialnym pw.

dokumentów miejsce urodzin i chrztu

Niepokalanego Poczęcia NMP w Ol-

Stanislawa i Gabriela Narutowiczów.

siadach ks. proboszcz Tomas Zlibinas

Zlożono tam kwiaty przy tablicy upa-

odprawil w języku litewskim mszę św.

miętniającej ich postacie, umieszczo-

za dusze obydwu braci tak zaslużo-

nej ­ z inicjatywy dr. Jana Sklodow-

nych dla Polski i Litwy u zarania na-

skiego, także autora jej tekstu ­ 8

szej niepodleglości; wielka szkoda,

czerwca br. na ścianie tamtejszej ka-

że liturgii nie mógl koncelebrować w

tedry i ufundowanej przez samorząd

języku polskim, jak planowano, ks.

rejonu telszańskiego i Senat RP. To

kanonik Stanislaw Dragula, który ze

pierwsze i jak dotąd jedyne upamięt-

względu na stan zdrowia pozostal w

nienie tego rodzaju na Litwie.

kraju. Goście z Polski, przedstawi-

Konferencja naukowa odbywala

ciele miejscowych wladz i mlodzież

się w palacu Ogińskich w Muzeum

szkolna ­ litewska z gimnazjum im.

Sztuki Żmudzkiej w Plungianach i zo-

Stanislawa Narutowicza w Olsiadach

stala zainaugurowana występem

oraz polska z gimnazjów w Ejszysz-

fortepianowym Andrzeja Pileckiego

kach i Solecznikach ­ przeszli na-

z Wilna. Gości powital dyrektor mu-

stępnie na cmentarz parafialny, na

zeum Alvidas Bakanauskas, uczest-

Spotkanie przy dworze w Brewikach

którym w grobie rodzinnym spoczy-

ników pozdrowili także miejscowy

wa Stanislaw Narutowicz.

proboszcz i gospodarz rejonu. Obrady

niepodleglości Litwy delegacje zlożyly

W imieniu polskich potomków

pelnomocnik Fundacji ,,Pomoc Pola-

W Polsce jest on wlaściwie

prowadzili Jan Sklodowski i Antanas

wieńce i wiązanki kwiatów. Jan Sklo-

Stanislawa zabral glos jego pra-

kom na Wschodzie". Joanna Zając,

postacią nieznaną, natomiast we

Ivinskis, dyrektor Muzeum Diecezji

dowski w krótkim wystąpieniu przy-

wnuk Mieczyslaw Ziólek z Pozna-

wiceprezes Fundacji, podkreślila, że

wspólczesnej Litwie jest wymienia-

Żmudzkiej w Worniach. Wygloszono

pomnial, że polski dwór szlachecki

nia, zwracając uwagę na dużą cenę

bracia Narutowiczowie stanowią wy-

ny jako sygnatariusz deklaracji z 16

sześć referatów, po trzy ze strony pol-

będący zawsze ostoją najwyższych

osobistą poniesioną przez obydwu

jątkowy przyklad jedności i symbol

lutego 1918 r. ­ aktu zalożycielskie-

skiej i litewskiej. W przerwie zostala

wartości ­ patriotyzmu i wiary, niósl

braci za dzialalność publiczną, któ-

braterstwa polsko-litewskiego.

go niepodleglego państwa litew-

zaprezentowana wystawa fotograficz-

przeslanie kulturowe Rzeczypospo-

rej ocena należy dziś do historyków.

Dalsza część uroczystości odbyla

skiego; jako jedyny zlożyl podpis po

na Jana Sklodowskiego ,,Litewskim

litej Obojga Narodów, a obecny wla-

Podziękowal też za utrwalanie pa-

się przy dawnym dworze w pobliskich

polsku. Uważal się za Polaka, ale

szlakiem braci Narutowiczów".

ściciel majątku w Brewikach zwrócil

mięci o rodzinie Narutowiczów na

Brewikach, który należal do Jana

dążyl do nawiązania przez Polskę

W pierwszym wystąpieniu konfe-

uwagę, że to ona wlaśnie rozpoczęla

Żmudzi. ,,Wstydu nie przynieśli, nie

Narutowicza, insurgenta powstania

przyjaznych stosunków z Litwą, co

rencyjnym prof. Krzysztof Buchowski

dzielo integracji europejskiej. Glos

trzeba teraz bronić kraju przed oku-

styczniowego, ojca Stanislawa i Ga-

przysparzalo mu przeciwników po

z Uniwersytetu w Bialymstoku przed-

obu stronach; do tragicznego koń-

stawil bardzo zlożony i kontrowersyj-

ca życia (popelnil samobójstwo)

ny problem, jak Polacy na Litwie od-

mieszkal na rodzinnej ziemi żmudz-

nosili się do narodzin niepodleglości

kiej, która w okresie międzywojen-

tego kraju. Sugestie odnowienia unii

nym znalazla się w granicach Litwy

polsko-litewskiej byly nie do przyję-

kowieńskiej.

cia dla Litwinów, jednak nie mieli oni

Historyczny nagrobek adwokata

dla Polaków żadnej poważnej oferty.

Stanislawa Narutowicza na cmen-

W tej sytuacji Pilsudski projektowal

tarzu w Olsiadach nie zachowal się

przewrót na Kowieńszczyźnie, ale i

­ po 1991 r. umieszczono tam nową

tutejsza samoobrona, i miejscowa

tablicę z litewskim tekstem i slup upa-

konspiracja polska zostaly spacyfi-

miętniający jego jako sygnatariusza

kowane. O Sejny wybuchl konflikt

Aktu niepodleglości Litwy; natomiast

zbrojny, a potem trwaly zacięte walki

na dawnej plycie poziomej zatarto w

polsko-litewskie na Suwalszczyźnie;

2013 r. dawną inskrypcję i dopiero po

utrata Sejn przez Litwinów spowo-

interwencji redakcji pisma ,,Bunt Mlo-

dowala oskarżenie Polaków kowień-

dych Duchem" i historyka litewskiego

skich ­ ,,Krajowców" ­ o zdradę. W

Alfredasa Bumblauskasa przywró-

wyborach do litewskiej Konstytuanty

cono pierwotny napis ,,Grób rodziny

w 1920 r. lista polskich ziemian otrzy-

Narutowiczów". Wrześniowe uroczy-

mala tylko 33 tysiące glosów i trzy

stości w tym miejscu rozpoczęly się

miejsca w 112-osobowym sejmie, a

odmówieniem po litewsku modlitwy

wladze litewskie zamierzaly zlikwido-

Aniol Pański w przededniu wizyty

wać polską wlasność ziemską. Lud-

Konferencja w Plungianach

papieża Franciszka na Litwie. Oko-

ność polska na Litwie liczyla wciąż na

zabral także Jan Perkowski z Opo-

briela. Orkiestra mlodzieżowa z rejo-

licznościowe przemówienia wyglosili

odnowienie więzi z Polską, natomiast

pantem" ­ powiedzial Stanislovas

la, którego rodzina posiadala dwór

nu plungiańskiego pięknie odegrala

merowie Telsz Petras Kuizinas i Plun-

nowe wladze litewskie odrzucaly

Narutavičius z Szawel, przedstawi-

w pobliskich Dżuginianach i z racji

hymny Litwy, Polski i Unii Europej-

gian Audrius Klišonis; jak powiedzial

możliwość porozumienia się.

ciel z kolei litewskich potomków. Nie

sąsiedztwa utrzymywala bliskie sto-

skiej, umieszczono na masztach fla-

ten drugi, ,,dzielić jest latwo, a lączyć

Niewątpliwie wydarzeniem kon-

mógl przybyć z Londynu Jan Lardel-

sunki z Narutowiczami. Goście mogli

gi narodowe i oddano salwy ku czci

trudno", ale jedność jest możliwa, na

ferencji bylo pelne werwy wystąpie-

li, prawnuk Gabriela Narutowicza,

zwiedzić w Brewikach park i dom z

Narutowiczów oraz ich krajów. Przed

co wskazuje przyklad braci Narutowi-

nie prof. Alfredasa Bumblauskasa

od którego pozdrowienia przekazal

biblioteką, a także obejrzeć okolicz-

slupem upamiętniającym deklarację

czów.

z Uniwersytetu Wileńskiego, który

dr Jan Sklodowski z Warszawy,