21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 listopada 2018 nr 21 (313)

anatomia strachu" ­ najnowsza książka

o powojennej historii Lwowa

18 października w Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie odbyla się promocja najnowszej książki

dra Damiana Karola Markowskiego, poświęconej sowietyzacji Lwowa i obwodu lwowskiego w la-

tach 1944­1953. Autor, znany m.in. z wcześniejszych publikacji poświęconych historii Kresów, jest

absolwentem Wydzialu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, pracownikiem IPN, specjalizu-

jącym się w dziejach krajów bylego ZSRR ze szczególnym uwzględnieniem historii Ukrainy.

ADAM KACZYŃSKI

w typowy dla siebie sposób przed-

na nawet w przypadku opisywania

wszechnym odczuciu histo-

stawiali informacje, próbując, często

nawet najbardziej skomplikowanych

ria stala się narzędziem wal-

,,Anatomia strachu" jest klasycz-

dość nieudolnie, ukryć niepochleb-

i  kontrowersyjnych  problemów.

ki propagandowej, możemy

ną rozprawą historyczną napisaną w

ne dla siebie fakty i wyeksponować

Książka Damiana Markowskiego

znaleźć rzetelne prace?

Trudno odpowiedzieć w kilku slo-

oparciu o szeroko zakrojoną i rzetel-

swoje zaslugi w wierności swoim

powinna znaleźć się w bibliotece

wach na to pytanie. Rzetelne prace

nie przeprowadzoną kwerendę archi-

mocodawcom. Takie przedstawienie

każdego zainteresowanego dzieja-

pojawiają się po obu stronach gra-

walną. Na wyróżnienie zasluguje fakt,

rzeczywistości przez twórcę doku-

mi Lwowa.

nicy i należy to podkreślać, także w

iż autor wykonal tytaniczną wręcz

mentów niesie jednak dla historyka

celu budowy i wzmacnianiu dialogu

pracę polegającą na wydobyciu,

dodatkowe zadanie w postaci prze-

Z Damianem KAROLEM

polsko-ukraińskiego. Z drugiej jednak

zweryfikowaniu i usystematyzowa-

bijania się przez masę dokumentów

MARKOWSKIM rozmawial

strony, czy należy przejść do porząd-

niu ogromnej ilości nieprzebadane-

czysto propagandowych, o niewiel-

ADAM KACZYŃSKI.

ku dziennego nad pracami o charak-

go wcześniej materialu źródlowego.

kim znaczeniu faktycznym. Znacznie

terze wybitnie gloryfikacyjnym czy

Jest to szczególnie ważne w cza-

wydluża to czas pracy ze źródlami.

Dlaczego akurat historia

propagandowym, skrajnie wybiórczo

sach, gdy większość zawodowych

Poza lwowskimi archiwaliami korzy-

Lwowa. Skąd takie zainte-

traktującymi  źródla  historyczne?

badaczy do znudzenia zajmuje się

stalem także z archiwów w Kijowie,

resowania badawcze?

Uwaga ta dotyczy glównie tych histo-

tworzeniem kolejnych reinterpretacji,

Stanislawowie (Iwano-Frankivsku)

Lwów i dawne polskie Ziemie

ryków, czy raczej publicystów histo-

dekonstruowaniem rzekomych mi-

i w Polsce, z licznych wspomnień,

terenów mimo tak wielu ofiar, jakie

Wschodnie zawsze znajdowaly się

rycznych piszących pod ideologiczną

tów, czy też naświetlaniu wydarzeń z

zbiorów dokumentów i opracowań

zlożono w ich obronie. Oczywiście,

w kręgu moich zainteresowań. Barw-

batutę, dla których nawet zabójstwo

perspektywy poprawności politycznej

w kilku językach.

ukazywaly się już książki poświęcone

na i niezwykle ciekawa, choć często

i prześladowanie drugiego czlowie-

i innych pseudonaukowych trendów.

sowietyzacji powojennych ziem za-

tragiczna historia tych terenów nie

W swojej książce poru-

ka ze względu na jego narodowość

Monografia Damiana Markow-

chodnioukraińskich, w tym w języku

pozwala pozostać na nie obojętnym.

sza Pan wiele trudnych i bo-

może być latwo ,,usprawiedliwione"

skiego stanowi ważny krok w rozwoju

angielskim i niemieckim, aczkolwiek w

Tym bardziej, że historia mojej ro-

lesnych zagadnień. Czy pi-

taką czy inną doktryną polityczną.

polskiej i ukraińskiej historiografii po-

moim przekonaniu brakowalo w nich

dziny jest nierozerwanie związana z

sząc o takich tematach trud-

To droga donikąd. Tym bardziej, że

święconej powojennym dziejom Gali-

swoistego rdzenia wydarzeń, moc-

Ziemią Lwowską i samym miastem.

no bylo zachować ,,chlodne

w moim odczuciu historyk powinien

cji Wschodniej. Dzięki szczególowe-

nej faktograficznej podbudowy tych

Mój pradziadek byl jednym z Orląt,

i obiektywne" podejście?

zawsze stać po stronie ofiar.

mu opisaniu masowych przesiedleń

Bez wątpienia bylo to pewnym

tragicznych i trudnych dla Ukraińców

walczyl o polskość Lwowa w latach

ludności, oporu polskiego i ukraiń-

wyzwaniem, natomiast mam na-

i Polaków wydarzeń, jakie mialy miej-

1918 i 1919. Z kolei drugi pradzia-

Jakie są Pana dalsze pla-

skiego podziemia, kolektywizacji rol-

dzieję, że książka ­ choć traktuje o

sce w okresie późnego stalinizmu. A

dek byl zmuszony opuścić Galicję

ny badawcze i wydawnicze?

nictwa, industrializacji, czy też walki z

niezwykle bolesnym dla Polaków

przecież Lwów i obwód lwowski prze-

Wschodnią w obawie przed antypol-

Czy w najbliższym czasie

religią, książka wprowadza czytelni-

okresie i wydarzeniach, nie jest po-

szly wówczas przez prawdziwy eks-

skim terrorem ukraińskich nacjona-

możemy się spodziewać ko-

ka w realia pierwszego powojennego

lonocentryczna. Staralem się pisać

peryment spoleczno-polityczny.

listów. Nie ulega wątpliwości, że ta

lejnych publikacji poświę-

dziesięciolecia. Osobne miejsce w

jak najbardziej obiektywnie, tym

lwowskość, jeśli można tak określić

conych historii Lwowa?

Z jakich materialów Pan

Na wiosnę 2019 roku nakladem

pracy Markowskiego zajmuje opis

bardziej, że w centrum optyki książki

sentyment do niezwyklego i magicz-

korzystal, co bylo najwięk-

krakowskiego Wydawnictwa Literac-

komunistycznych wysilków mających

znajduje się czlowiek, bez względu

nego genius loci Lwowa, po prostu

szym wyzwaniem badaw-

kiego ukaże się książka ,,Dwa Po-

na celu zniszczenie dotychczasowe-

na narodowość. Czlowiek, poddany

zostaje we krwi.

czym?

wstania. Bitwa o Lwów 1­22 listopada

go porządku spolecznego i stworze-

strasznemu eksperymentowi stalini-

Korzystalem przede wszystkim

Co zadecydowalo o wy-

1918 r.: wojna i nowoczesny konflikt

nie nowego sowieckiego czlowieka.

zacji, wdrażanemu przez totalitarny

z dokumentów zgromadzonych w

borze  ram  chronologicz-

pamięci". W książce tej Czytelnik bę-

,,Anatomia strachu" nie jest latwą

system. Poza wątkami polskimi w

Państwowym Archiwum Obwodu

nych?

dzie mógl poznać najbardziej szcze-

lekturą. Z jednej strony mamy do

książce Czytelnik dotrze do wyda-

Lwowskiego. Korzystając z okazji,

Przede wszystkim zamiar wypel-

gólowy jak dotąd opis walk o miasto,

czynienia z ogromnym nagromadze-

rzeń ważnych dla narodu ukraińskie-

serdecznie dziękuję pracownikom

nienia luki w najnowszej historii Pol-

sylwetki polskich i ukraińskich boha-

niem faktów, z drugiej zaś opisywa-

go, czy dla spoleczności żydowskiej.

tej instytucji za wszechstronną

ski i Ukrainy. A powojenna historia

terów tych dramatycznych wydarzeń,

na tematyka jest niezwykle bolesna,

okazaną pomoc podczas badań.

Ziem Wschodnich II Rzeczypospo-

Jak Pan ocenia kondy-

a także dzieje konfliktu wydarzeń wo-

zwlaszcza dla osób, których rodziny

Niewątpliwie do trudności z jakimi

litej wlaściwie do tej pory traktowa-

cję wspólczesnej historio-

kól lwowskiego ,,listopada" po dzień

padly ofiarą zbrodniczych ideologii.

spotykalem się wlaściwie każdego

na jest w polskiej historiografii jako

grafii, zarówno polskiej, jak

dzisiejszy. Mam również nadzieję, że

Ogromnym plusem tej wymagającej

dnia zaliczyć można język doku-

pewien temat tabu. Być może wiąże

i też ukraińskiej, dotyczącej

książka będzie bogato ilustrowana.

lektury jest przejrzystość struktury

mentów wytworzonych w tamtym

się z tym uczucie wstydu i klęski

naszej najnowszej historii?

Już teraz zapraszam do lektury.

oraz jasność wykladu, dostrzegal-

okresie. Sowieccy sprawozdawcy

związane z utratą przez Polskę tych

Czy w momencie gdy w po-

Okiem jurija Drohobycza

Pomyslodawcy calej akcji pro-

31 października, kiedy to studenci

wadzą rozmowy z Igorem Czawą,

wspólnie ze swym profesorem oraz

dyrektorem drohobyckiego Centrum

Jurijem Drohobyczem (w jego po-

turystyczno-informacyjnego, o pro-

stać wcielil się aktor drohobyckiego

W Drohobyczu rozpoczęto realizację nowego projektu turystycznego.

dukcji szeregu pamiątek, upomin-

teatru Iwan Herasymczuk) przeszli

Do znanych i popularnych już szlaków Iwana Franki i Brunona Schulza

ków i materialów informacyjnych

wraz z dziennikarzami ulicami mia-

związanych z naszym rodakiem.

sta trasą planowanego szlaku ,,Oko

opracowuje się nowy szlak ,,Okiem Jurija Drohobycza".

Prezentacja projektu miala miejsce

Jurija Drohobycza".

lunety, przez którą można będzie

w 1494 roku spocząl na krakowskim

LEONID GOLBERG

obserwować samo miasto i jego

cmentarzu. Natomiast w Bolonii w

tekst i zdjęcie

okolice. Stąd też wzięla się nazwa

latach 1481­1482 Jurij Drohobycz

projektu ­ Oko Jurija Drohobycza.

byl rektorem jednego z najstarszych

Pierwszym etapem tego szlaku

Do szlaku wycieczkowego wlączono

uniwersytetów w Europie.

mają być odwiedziny starej solanki

również pomnik uczonego i gmach

Autorem koncepcji jest Lew

(prawdopodobnie ojciec Jurija Dro-

Teatru  muzyczno-dramatycznego

Kloba, bankier i finansista, czlonek

hobycza Mychajlo Donat-Kotermak

jego imienia.

zarządu Kredobanku, docent kate-

mial warzyć sól), cerkwi św. Jurija

Drugim etapem będzie wyciecz-

dry finansów Politechniki Lwowskiej.

(pierwsze nauki Drohobycz pobie-

ka na trasie Drohobycz ­ Lwów ­

Lew Kloba chce podlączyć do swego

ral w szkole Bractwa św. Jerzego),

Kraków ­ Bolonia ­ Drohobycz. Po-

projektu mecenasów i ludzi nieobo-

ratusz (wedlug legendy przed 500

lączy on miasta związane z życiem

jętnych, a glównie mieszkańców Dro-

laty na wieżę tej budowli przed wy-

uczonego. W Krakowie bowiem Jurij

hobycza. Pragnie zacząć realizację

jazdem do Krakowa wspiąl się Jurij

Drohobycz byl profesorem Uniwer-

swego projektu od ustawienia lunety

Drohobycz). Tu na wieży ratuszowej

sytetu Jagiellońskiego i po śmierci

na wieży ratuszowej.

planowane jest ustawienie silnej