25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 listopada 2018 nr 21 (313)

Beztroskie wspomnienia pomimo okropności wojny

rodzonych, które w dlugie wieczory

nii Świętej, po której na plebanii bylo

ziemian, uciekać z naszego majątku

ryb, nie tylko karpie, ale i szczupaki,

Z BARBARĄ CHAREWICZ-

snuly miejscowe kobiety, pracują-

skromne przyjęcie dla wszystkich

nie zabierając prawie niczego. Mama

liny, leszcze oraz przeróżne inne, któ-

WIŚNICKĄ rozmawiala ALI-

ce w majątku, a odbywalo się to w

dzieci, pieczolowicie przygotowywa-

byla sama, ojciec na wojnie, a nas

rych nazw nie pamiętam. Srebrzyly

CJA KOCAN.

kuchni bardzo dużej i cieplej. Bajaly

ne przez nasze mamy.

trójka dzieci, w tym najmlodsze czte-

się pięknie w baliach, do których je

o duchach na cmentarzu, strzygach

W tymże 1944 r. pod koniec

romiesięczne, bardzo utrudnialo lo-

wrzucano. A uciechy przy tym bylo co

Poznalyśmy się w latach

i rożnych innych okropnościach.

sierpnia musieliśmy uciekać z Kopy-

giczne dzialanie i decyzję co zabrać,

niemiara. Jednakże w 1943 roku we

dziewięćdziesiątych  pod-

Z zabudowań pamiętam dobrze

czyniec, gdyż ojciec nasz ostro za-

tym bardziej, że pilnowano aby za

wrześniu wszystko się skończylo, bo

czas spolecznej dzialalności

lodownię, która znajdowala się kolo

reagowal na wiadomość, że wojska

dużo nie ladowano na bryczkę, która

miejscowi Ukraińcy za bardzo zaczęli

w Towarzystwie Milośników

domu, a byla to glęboka piwnica do

sowieckie nie idą na pomoc plonącej

miala nad odwieźć do Równego.

się nami interesować. Chociaż trzeba

Lwowa. Zawsze interesowaly

której zimą zwożono lód, co umoż-

i walczącej Warszawie. Narazil się

Pierwszym etapem wędrówki

przyznać, że koegzystencja z miejsco-

mnie Twoje wspomnienia z

liwialo przechowywanie przez caly

okropnie sowietom. Niebezpiecznie

bylo wlaśnie Równe. Zatrzymaliśmy

wą ludnością byla zupelnie poprawna.

wojennej wędrówki po Podo-

rok różnego rodzaju wiktualów, aby

zrobilo się również u naszej znajo-

się u wujka, który byl lekarzem i mial

Zapraszano nas na wesela wiejskie

lu. Twoje korzenie rodzinne

się latem nie popsuly. Trzymano tam

mej, majorowej, która też musiala

prywatny gabinet oraz mieszkanie w

oraz na inne uroczystości. Kiedyś

wywodzą się z majątku po-

uciekać z Kopyczyniec. Jechaliśmy

tym mieście. Notabene, zostal zesla-

lożonego na Wolyniu. Basiu,

więc razem dużą ciężarówką, przy-

ny przez sowietów do Workuty i gdy

czy możesz mi powiedzieć

krytą plandeką i zaladowaną naszy-

już w 1942 r. byl w Karagandzie, żeby

coś na temat Twojej rodziny?

Tulaczka mojej rodziny rozpoczę-

mi rzeczami. Wiózl nas Rosjanin,

zaciągnąć się do armii gen. Andersa,

la się w pamiętnym wrześniu 1939

wojskowy zresztą, przekupiony ka-

zmarl na tyfus.

roku, kiedy to musieliśmy, po wtar-

nistrem samogonu. Atmosfera byla

Gdy tylko ojciec nas odnalazl, wy-

gnięciu sowietów w granice naszego

niesamowita. Musieliśmy zachowy-

jechaliśmy do Lwowa. Byl to koniec

państwa, opuścić nasz majątek na

wać się bardzo cicho, pochowani

października lub początek listopada

Wolyniu. Powiem kilka slów i historii

wśród naszych rzeczy.

1939 roku. Stalo się tak dlatego, gdyż

z tamtego okresu. Otóż rodzina mo-

Jechaliśmy nocą i od czasu do

bezpieczniej bylo przebywać jak naj-

jej mamy ze strony ojca, Olgi z Ryb-

czasu zatrzymywano ciężarówkę do

dalej od swego majątku. Niebawem

czyńskich, wywodzi się z Bereznego,

kontroli. Jednakże kierowca zupelnie

zresztą zostal on doprowadzony do

Szubkowa i Pieczalówki na Wolyniu.

dobrze sobie radzil z tymi przeszko-

ruiny, podobnie jak inne siedziby zie-

Po upadku Powstania Styczniowego,

dami i bez większych perturbacji do-

miańskie na tych terenach i gospodar-

majątki: Szubków i Karlowszczyzna

wiózl nas do celu.

stwa osadników. Te zostaly również,

oraz kilka innych, zostaly skonfisko-

Kolejnym etapem naszej wę-

lecz trochę później zniszczone.

wane przez carskiego zaborcę, a

drówki bylo miasto Zloczów. Więk-

We Lwowie przeżyliśmy okropny

mojego prapradziadka, Tadeusza

sze od Kopyczyniec, zielone i ladnie

glód, zmuszający moich rodziców

Dzierzbickiego za udzial w Powsta-

polożone. Zamieszkaliśmy w malym

do wyprzedaży prawie wszystkiego

niu zeslano Sybir, między innymi do

domku niedaleko bardzo pięknego

co ze sobą mama zabrala.

Tobolska. Po kilku latach zeslania

cmentarza, odwiedzanego przez nas

Bardzo niewiele z tego okresu

powrócil i niebawem zmarl.

często z powodu marmurowych po-

pozostalo mi w pamięci, gdyż mialam

Natomiast rodzina ze strony

mników, które chodziliśmy oglądać.

trochę ponad trzy lata. Duże wraże-

matki, czyli mojej babki, baronówny

W  Zloczowie  rozpoczęliśmy

nie zrobila na mnie jazda tramwa-

Oktawii von Stein, rozpierzchla się po

naukę w szkole powszechnej, gdyż

jem. Pierwszy raz w życiu jechalam

świecie i sluch o niej zaginąl. Bylo to

dotychczas uczyliśmy się w domu.

z mamą tym pojazdem wlaśnie we

Barbara Charewicz-Wiśnicka z prof. Stanislawem Nicieją

również po Powstaniu Styczniowym.

Lekcji udzielala nam przyszywana

Lwowie.

wracaliśmy z takiego zaproszenia do

Gdy wybuchla I wojna świato-

między innymi jajka, maslo, sloninę,

wojenna ciocia (Lwowianka, zresztą

Ponieważ we Lwowie trudno bylo

sąsiedniej wioski i musieliśmy przeje-

wa, moja mama miala 11 lat i byla

wyroby masarskie, wędzone i solo-

od Lwowa z nami wędrująca, nazy-

przeżyć, wyjechaliśmy wiosną 1940

chać furmanką przez bród na rzece.

uczennicą w Instytucie Maryjnym,

ne, jeśli takowe byly, bo różnie z tym

wala się Ludwika Hasiak i byla pielę-

roku do malej miejscowości Pusto-

Wesela zupelnie nie pamiętam, ale tę

szkole dla szlachetnie urodzonych,

bywalo. Na jesieni zaś chowano tam

gniarką w Brzuchowicach), czegoś

myty. Warunki mieliśmy trudne, gdyż

przeprawę bardzo dobrze.

w Kijowie. Tam również jej ojciec, a

solone rydze w beczulce. Często za-

nasza mama też nas uczyla. Kiedy

domek, w którym zamieszkaliśmy, nie

Coraz bardziej nasilaly się wrogie

mój dziadek, mial dobrze prosperu-

glądaliśmy do tej piwnicy, zwlaszcza

poszlam do szkoly pierwszy raz, to

bardzo nadawal się do tego celu. Do-

poczynania w stosunku do nas, Pola-

jącą kancelarię adwokacką, gdyż jak

gdy panowalo gorąco.

wracając do domu po lekcjach zgu-

póki bylo cieplo, to pól biedy, lecz gdy

ków. Ostrzeżeni przez zaprzyjaźnio-

wspomnialam, majątki zostaly skonfi-

Kolejnym naszym miejscem po-

bilam się zupelnie i dopiero siostra

nastaly mrozy, na ścianach pojawil

nych ludzi co do intencji miejscowych

skowane już dawno.

bytu byl majątek Krogulec, niegdyś

odszukala mnie na jednej z uliczek,

się szron, trzeba bylo szukać inne-

band, musieliśmy z dnia na dzień

Po wybuchu rewolucji w 1917

wlasność Horodyskich i chyba rów-

okropnie zaplakaną.

go lokum. A że w pobliżu mieszkaly

uciekać do pobliskiego miasteczka

roku, moja mama wraz ze starszą

nież Potockich. Oczywiście prawowici

W Zloczowie byliśmy w takim

zakonnice, więc ze względu na male

Kopyczyńce. Niebawem dowiedzieli-

siostrą i jej mężem wyjechali na Ku-

wlaściciele musieli uciekać z wlasne-

wieku, kiedy choruje się na dziecię-

dzieci, zaproponowaly nam gościnę w

śmy się, że tejże wlaśnie nocy zostal

bań, do Krasnodaru. Tam przeżyli

go domu po wkroczeniu bolszewików.

ce choroby. No i calej naszej trójce

sowim domu. Przenieśliśmy się więc

spalony palac.

calą bolszewicką rewoltę.

Ponieważ byla to już jesień, a prze-

przydarzyla się odra, leżeliśmy więc

do sióstr zakonnych i do wiosny 1941

W Kopyczyńcach przebywaliśmy

W 1921 przyjechali do kraju i

prowadzka odbywala się wozami,

w zaciemnionym pokoju i okropnie

r. przebywaliśmy w przyzwoitych wa-

do końca sierpnia 1944 r. Bylo to nie-

zamieszkali w Lapach, gdzie siostry

więc kola zapadaly się po osie gdy

nam się nudzilo, ale w nocy bywa-

runkach.

wielkie, kresowe miasteczko, gdzie

mialy aptekę.

jechaliśmy rozmoklymi wiejskimi dro-

ly atrakcje w postaci ,,prawierki do-

Potem wyjechaliśmy do Ra-

polowa mieszkańców, to byli Żydzi,

Kiedy w początkach lat trzydzie-

gami.

kumentow", w których lubowali się

dwana, gdzie ojciec dostal pracę w

których Niemcy wymordowali w miej-

stych zaistnialy możliwości odzyska-

Palac byl oczywiście ograbiony,

sowieci. Wymuszalo to odpowiednie

gorzelni. Bylo to jeszcze pod oku-

scowym getcie.

nia choć części utraconego majątku,

lecz nie calkiem zdewastowany. Za-

postępowanie rodziców, zapraszali

pacją sowiecką. Przebywaliśmy tam

Rodzice  wynajęli  niewielkie

natychmiast wszczęto postępowanie

mieszkaliśmy w tej części, która do

więc znajomych i grano w brydża

do końca sierpnia 1941 roku. Gdy

mieszkanie w niedużym dwurodzin-

sądowe i już w 1933r. rodzina, to

tego się nadawala. Doprowadziwszy

niekiedy calą noc w oczekiwaniu na

przyszli Niemcy, ojciec jako rolnik z

nym domku i jak się później dowie-

znaczy trzy siostry i brat, otrzymali od

kilka pokoi do stanu używalności,

nieproszonych gości.

wyksztalcenia, dostal pracę zarząd-

dzieliśmy, wlaściciele przechowywali

Skarbu Państwa okolo 950 ha ziemi

wprowadziliśmy się z calym naszym

Mieszkaliśmy w Zloczowie aż do

cy majątku Ujejszczyzna (wlasność

tam na strychu rodzinę żydowską.

z majątków Szubków i Karlowszczy-

dobytkiem. Palac usytuowany byl w

dnia wyjazdu w czerwcu 1945 roku.

brata poety, Kornela Ujejskiego), któ-

Warunki egzystencji byly cięż-

zna, do podzialu na czterech spadko-

niezbyt jeszcze przetrzebionym, pięk-

W polowie miesiąca zaladowaliśmy

ry byl opuszczony przez prawowitych

kie. Tutaj zachorowalam na zapale-

bierców. Natomiast dwór w Szubako-

nym niegdyś parku. Tu też opodal

się do wagonów towarowych i po

wlaścicieli, zmuszonych do ucieczki

nie pluc. Dosyć dlugo to trwalo nim

wie, siedziba naszych przodków, nie

domostwa znajdowala się niewielka

tygodniu czy dwóch (nie pamiętam

przed bolszewią.

wreszcie moglam wstać i chodzić

stanowil obiektu roszczeń, gdyż już

kapliczka z grobami przodków daw-

dokladnie) przybyliśmy do Rept

Na niewielkim wzgórzu stal pięk-

o wlasnych silach. Rodzice wyslali

w 1924 r. wraz ze sporym arealem

nych wlaścicieli.

Starych kolo Tarnowskich Gór, na

ny dwór jeszcze niezupelnie zdewa-

mnie do zaprzyjaźnionego probosz-

ziemi, zostal przekazany na Szkolę

Ciekawostką byly pawie, któ-

Górnym Śląsku. Po roku przenieśli-

stowany ­ glównie przez miejscową

cza, ks. Kazimierza Kozlowskiego

Rolniczą, która świetnie prosperowa-

re pierwszy raz w życiu widzialam.

śmy się na Dolny Śląsk. Ale to już

ludność oczywiście. Wprowadziliśmy

do Wasylkowiec. Na tej plebanii od-

la, aż do wybuchu II wojny światowej.

Chodzily dumnie z rozpostartymi ko-

zupelnie inna historia.

się, zajmując kilka pokoi prawie pu-

karmiono mnie solidnie. Do dziś pa-

lorowymi ogonami, jakby zdziwione,

stych. Tak oto zamieszkaliśmy w tej

Jakie byly Wasze losy

Po tylu latach, co mo-

miętam smak ogórków kiszonych ze

że ocalaly z pogromu calej posiadlo-

pięknej posiadlości. Parku chyba nie

po ucieczce z majątku Kry-

żesz powiedzieć o przeży-

wspanialym lipowym miodem. Byly

ści. Latem przyjechaly do nas dwie

bylo, a może byl bardzo przetrzebiony,

stynówka?

ciach w czasie wojny?

pyszne. Z mocniejszych wrażeń ­

Na odzyskanej ziemi powstaly

dziewczynki pochodzenia żydowskie-

Wspomnienia moje są w większo-

tego nie pamiętam. Za to na stokach

to byla kraksa, którą mieliśmy jadąc

cztery majątki: Jastrzębce, Dzierz-

go i przez pewien czas przebywaly

ści beztroskie, pomimo okropności

wzgórza rozciągal się piękny i rozle-

do proboszcza, do Wasylkowiec. Na

bice, Starżyn i nasza Krystynówka,

razem z nami. Byly to córki jednego

wojny, których rodzice starali się nam

gly sad. Na tylach domu rósl cudowny

dość wysokim nasypie konie się splo-

wspaniale zagospodarowana i wzo-

z naszych znajomych, który ukrywal

jak mogli oszczędzić. Wszystkie te

wloski orzech, bardzo duży i rozloży-

szyly i przekoziolkowaliśmy razem z

rowo prowadzona przez wlaścicieli.

się w różnych miejscach tych okolic.

przenosiny byly dla rodziców bardzo

sty. Gdy nastaly upaly, sypialiśmy pod

bryczką w dól na ląkę. Lądowanie, na

Reszta ziemi z naszych majątków

Ponieważ moja mama zawsze sta-

uciążliwe i czasem niebezpieczne.

nim razem z tatą, jakaż to byla frajda

cale szczęście, bylo dosyć miękkie,

rodzinnych zostala już w latach dwu-

rala się pomagać ludziom, więc aby

Jednakże dzieci patrzą na to zupelnie

dla dzieci. Za sadem, w dole, rosly

chociaż groźnie to wyglądalo, lecz ni-

dziestych rozparcelowana i otrzymali

bronić mlodych przed przymusowymi

inaczej i każda przeprowadzka stano-

bardzo wysokie topole i inne drzewa,

komu nic się nie stalo. Za to strachu

ją osadnicy wojskowi. W ten sposób

robotami do Niemiec, zatrudniala ich

wila dla nas nowe, ciekawe przeżycie

na których wiosną wily sobie gniazda

bylo co nie miara.

powstaly osady: Hallerowo, Boja-

w gospodarstwie, co uchronilo przed

i odkrywanie innych światów. My,

niezliczone stada gawronów, a wiej-

Przez Kopyczyńce przetaczal

nówka oraz Krechowiecka i Jazlo-

wywózką.

dzieci nieświadome niczego, przeży-

skie dzieciaki wdrapywaly się na te

się front i kilka dni przesiedzieliśmy

wiecka, które dzięki ciężkiej pracy

Zimy w tych stronach byly piękne,

waliśmy ciągle jakąś przygodę.

drzewa i zrzucaly je na ziemię, czę-

w ziemiance, wykopanej za domem.

ich wlaścicieli piękne się rozwijaly.

mroźne i śnieżne, a Boże Narodzenie

Po latach, gdy opowiadam te

sto z wyklutymi już pisklętami. Zroz-

I znowu byliśmy pod panowaniem

Żyliśmy więc spokojnie i dostat-

bylo takie jak należy. Święta w 1942

wspomnienia, wylawiam z pamięci

paczone ptaki z glośnym krakaniem

sowietów.

nio aż do czasu wtargnięcia sowie-

roku pamiętam dobrze, a to z powodu

wylącznie dobre momenty mojego

fruwaly nad naszymi glowami.

W czerwcu 1944 roku bylyśmy

tów w nasze granice. Wtedy to nie-

ryb. W tym majątku byly piękne stawy

dzieciństwa, a smutne gdzieś ulatu-

Natomiast zimową porą, z pasją

przystąpilyśmy do Pierwszej Komu-

bawem musieliśmy, jak zresztą wielu

i na Święta odlawiano różne gatunki

ją i nie będę za nimi tęsknila.

lubiliśmy sluchać opowieści nadprzy-