12
Rozmowy kuriera
31 stycznia14 lutego 2019 nr 2 (318) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
POLACYGALICJANIE XIX WIEKU ZAPOMNIANE ZNAKOMITOŚCI LWOWA
WICEMARSZALEk SEJMU gALICYJSkIEgO
OktAW PIEtRUSkI
przewodniczyl, uchwalil urządzenie
wać konflikty narodowościowe to
Z MIECZYSLAWEM PIETRU-
pogrzebu na koszt Kraju, zlożenie
nieszczęście przedwojennej Polski
SKIM, urodzonym we Lwo-
na trumnie wieńca od Wydzialu, wy-
nie potrafiącej sobie z tym poradzić
wie, wieloletnim inżynierem
wieszenie flag żalobnych i uczestnic-
i dziś. W taką sytuację wpisuje się
Polskiego Radia i Polskiej
two w pogrzebie w pelnym skladzie.
dziwnie malo znana postać Oktawa
Telewizji w Warszawie, roz-
Zgodnie z dawnym obyczajem, do
Pietruskiego, osoby bardzo zaslużo-
mawiala ANNA GORDIJEW-
wdowy, Stefanii z Augustynowiczów
nej dla autonomii Galicji.
SKA.
Pietruskiej, wyslano pismo kondo-
Kim więc byl ten zaslu-
lencyjne. Stanislaw Nicieja w swym
żony dla polskości w Galicji
Na Cmentarzu Lyczakow-
monumentalnym dziele ,,Cmentarz
Oktaw ze Siemuszowy Pie-
skim przy glównej alei stoi
Lyczakowski we Lwowie" na str. 360
truski, postać dziś zupelnie
grobowiec rodzinny Pietru-
tak pisze: ,,Pietruski Oktaw (1820
zapomniana.
skich. Czy Pan pochodzi z
1894), prawnik, dzialacz polityczny,
Urodzil się w Brukseli w roku
rodziny wicemarszalka Sej-
przyczynil się znacznie do polonizacji
1820 jako syn Józefa Tomasza,
mu Galicyjskiego Oktawa
życia publicznego w Galicji". Dwie
oficera wojsk polskich z czasów na-
Pietruskiego?
strony dalej jest fotografia fragmen-
poleońskich, potomka rodziny zie-
Mniej więcej pośrodku glów-
tu grobowca z tym pięknym bialym
miańskiej. Jego prapradziad Marcin
nej alei, po jej lewej stronie zwraca
medalionem z alabastru, a na stronie
Pietruski w Odsieczy Wiedeńskiej
uwagę bialy medalion wtopiony w
230 przy omawianiu pogrzebu Kor-
1683 r. byl dowódcą gwardii króle-
czerń prostopadlościennego gro-
nela Krzeczunowicza Nicieja dodaje:
wicza Konstantego, syna króla Jana
bowca. Jest to wąsata twarz moje-
,,Przed zlożeniem zwlok do krypty
III Sobieskiego. Nazwisko Marcina
go pradziada, Oktawa Pietruskiego,
Prawnuk Oktawa Pietruskiego Mieczyslaw Pietruski
kaplicy przemawial przewodniczący
figuruje w kościele na Kahlenbergu
wieloletniego posla i wicemarszalka
Wydzialu Krajowego Królestwa Gali-
w Wiedniu na tablicy upamiętniają-
roku na wniosek Leona Sapiehy za-
Tak. Kompetencje i pracowitość
Sejmu Galicyjskiego oraz przewod-
cji i Lodomerii Oktaw Pietruski" i że
cej zwycięską bitwę z Turkami. Po
stępcą Marszalka Krajowego. Cią-
przyniosly mu w roku 1880 Komando-
niczącego Wydzialu Krajowego de
,,[....] pogrzeb w styczniu 1881 roku
studiach w Stanislawowie i wie-
żąc ku Polsce, nie przyjąl w roku
rię Wielką Krzyża Orderu Franciszka
facto premiera Galicji. Trudno jest za-
przemienil się w jedną z najwięk-
deńskim Teresianum, w roku 1842
1861 nominacji na posla do Rady
Józefa. Zaś na wniosek burmistrza
cząć opowieść nie wtrącając siebie w
szych manifestacji żalobnych daw-
Oktaw Pietruski podjąl pracę w
Państwa parlamentu w Wiedniu.
Stanislawowa, gdzie spędzil mlo-
treść, mówiąc nieskromnie. A jestem
nego Lwowa".
sądzie szlacheckim we Lwowie, a
Pelnil równocześnie inne funkcje
dość, szereg miast galicyjskich, a to:
imiennikiem jego syna Mieczyslawa
następnie w Samborze. Byl obiecu-
pozaparlamentarne. Po śmierci
Lwów, Kraków, Rzeszów, Stryj, Kolo-
Mariana ze Siemuszowy Pietruskie-
Kto jeszcze jest pocho-
jącym prawnikiem. Jednakże w roku
w roku 1878 Marszalka Sapiehy,
myja, Buczacz, Husiatyn, Brzeżany
go, admirala c.k. floty Austrowęgier
wany w grobowcu rodzin-
1848 przystąpil do polskiej gwardii
z którym byl od początku lojalnie
i Pogórze, nadaly Oktawowi Pietru-
i dla odróżnienia dano mi inne dru-
nym Pietruskich?
W grobowcu Oktawa spoczęli
obywatelskiej co przyplacil wielo-
związany, Pietruski przestal być
skiemu honorowe obywatelstwo.
gie imię. Ów mój stryjeczny dziad
później: żona Stefania, synowie Mie-
letnim odsunięciem od awansów.
postacią drugoplanową. Przypisuje
byl pierworodnym synem mojego
Jeśli się nie mylę, to wla-
czyslaw i Zygmunt oraz brat żony
Restrykcje zniesiono w roku 1857 i
mu się zaslugi w doprowadzeniu
pradziada o którym tu będzie mowa.
śnie marszalek Oktaw Pie-
Zygmunt Odrowąż Augustynowicz.
wówczas uznal, że większe korzyści
do otwarcia w roku 1886 slynnej
Byl znaczącym dzialaczem politycz-
truski jest przedstawiony na
Mlodszy syn Zygmunt wybral wzorem
od przygotowań militarnych przynie-
męskiej szkoly średniej Zakladu
nym, inicjatorem budowy gmachu
obrazie Henryka Rodakow-
ojca zawód prawniczy, byl sędzią w
sie krajowi wspólpraca z zaborcą, w
Naukowo-Wychowawczego oo. Je-
Sejmu Galicyjskiego. Równocześnie
skiego?
Brzeżanach i we Lwowie. Jak mówią
zostal wicemarszalkiem, a później
byla to postać z centrum lwowskiego
marszalkiem Wydzialu Krajowego,
życia towarzyskiego. Tak, jak ojciec
czyli byl premierem rządu Galicji i Lo-
mial usposobienie pogodne, a ta-
domerii. Rzecz się dzieje wlaściwie
kich mile się widzi na salonach. Do
we Lwowie bo tu byla "centrala" Ga-
dziś krąży w rodzinie anegdotka, że
licji z przylączoną od 1867 r. Galicją
dziadzio Zygmunt chadzal do kasyna
Zachodnią z Krakowem. Obaj, oraz
szlacheckiego ze slużącym Harmatą,
inni czlonkowie rodziny, pochowa-
który niósl jego rewolwer, by w razie
ni są na Cmentarzu Lyczakowskim
klęski mial się z czego zastrzelić.
w rodzinnym grobowcu zalożonym
Przegrywal też spadkowe Sokolniki
dla marszalka Oktawa przez Miasto
pod Lwowem, ale nie strzelal.
Lwów.
Slyszalam kiedyś z Pana
W Polsce panuje po-
opowieści, a znamy się od
wszechne przekonanie, że
wielu lat, że byl jeszcze u
w porównaniu z pozostalymi
Zygmunta wątek Gabrieli Za-
zaborami Galicja byla kra-
polskiej. Czy to prawda?
jem niemal szczęśliwości
W skomplikowanym życiu Ga-
spolecznej. Co Pan o tym
brieli mlodszy o rok Zygmunt pojawia
sądzi?
się jako przyjaciel. Zapolska musiala
Cofając się o póltora stulecia,
wiązać z nim nadzieje i przeżyć być
warto uzmyslowić sobie czym byla
może zawód, skoro poświęcila mu
Galicja, a więc i Lwów. Faktem jest,
tytulową rolę w opowiadaniu ,,Wodzi-
że znaczna autonomia Kraju, tj.
rej". Po wielu wędrówkach Gabriela
Galicji, doprowadzila do rozkwitu
osiadla we Lwowie w roku 1905, ale
polskiej kultury i nauki w warunkach
47-letni już wówczas Zygmunt rok
swobody narodowej. Jest to jednak
Obraz Henryka Rodakowskiego ,,Wizyta cesarza w gmachu Sejmu Krajowego we Lwowie"
wcześniej ożenil się z posażną dzie-
tylko część prawdy, bo bieda trwa-
zamian za jego ustępstwa w gospo-
zuitów w Chyrowie, w której nota-
Tak, to on. Henryk Rodakowski
dziczką zamku w Baranowie San-
la, a przed uzyskaniem autonomii w
darce, kulturze a także w kwestiach
bene uczylem się przed wojną. Za-
uwiecznil wizytę cesarza Franciszka
domierskim, Zofią Dolańską, moją
II polowie XIX w. germanizacja byla
narodowych i oświacie.
smucila mnie bardzo wiadomość o
Józefa w nowej siedzibie Sejmu Ga-
babką. Zamieszkali w slonecznym
bezwzględna i w zasadzie nie bylo
tym, że sprywatyzowany ,,po zwol-
licyjskiego, później gmachu Uniwer-
mieszkaniu przy ulicy Tarnowskie-
miejsca dla kultury narodów podpo-
A dalej dorobil się niesa-
nieniu do cywila" kompleks dotknąl
sytetu Jana Kazimierza, obecnie im.
go, dzisiaj Tarnawśkoho. Z Zofią
rządkowanych Wiedniowi. Potrzebne
mowitego wzrostu kariery...
Tak, tak! W roku 1861 z tzw.
w październiku 2017 niszczący
Iwana Franki.
Zygmunt mial trzech synów. Zmarl
bylo mięso armatnie. Dopiero po róż-
kurii wielkiej wlasności Oktaw Pie-
pożar. Idea z roku 1998 utworzenia
nagle 25 maja 1923 r. w przeddzień
nych dzialaniac, o których tu mówić
Jego pogrzeb stal się
truski zostal poslem na Sejm Krajo-
paneuropejskiej wyższej uczelni na
matury pierworodnego syna Oktawa
nie sposób, Galicja uzyskala w roku
wielką manifestacją we Lwo-
wy gdzie przewodniczyl komisjom i
wzór frankfurckiej Viadriny odeszla
Marii, kolejnego prawnika i Oktawa
1861 quasi autonomię konstytucyjną
wie.
gdzie najbardziej dal się poznać
w nieznane.
Pracowite życie Oktaw Pietru-
w rodzinie, ojca piszącego te slowa.
i konsekwentnie wlasny parlament
ski zakończyl 22 lutego 1894 r. we
jako szermierz repolonizacji sądów,
Pochowany zostal we wspomnianym
galicyjski Sejm Krajowy oraz rząd
Wicemarszalek Oktaw
Lwowie, gdzie pochowano go na
administracji i szkolnictwa. Jako po-
grobowcu rodzinnym ufundowanym
Wydzial Krajowy. Polskość odnalazla
Pietruski otrzymal wiele od-
Cmentarzu Lyczakowskim. Wydzial
sel byl już od roku 1861 czlonkiem
przez miasto Lwów po śmierci mar-
swe miejsce, lecz równocześnie pa-
znaczeń oraz obywatelstw
Krajowy, któremu Pietruski wcześniej
Wydzialu Krajowego, a w roku 1872
szalka Oktawa w roku 1894.
radoksalnie zaczęly się radykalizo-
honorowych.