img
12
Rozmowy kuriera
31 stycznia­14 lutego 2019 nr 2 (318) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
POLACY­GALICJANIE XIX WIEKU ­ ZAPOMNIANE ZNAKOMITOŚCI LWOWA
WICEMARSZALEk SEJMU gALICYJSkIEgO
OktAW PIEtRUSkI
przewodniczyl, uchwalil urządzenie
wać konflikty narodowościowe ­ to
Z MIECZYSLAWEM PIETRU-
pogrzebu na koszt Kraju, zlożenie
nieszczęście przedwojennej Polski
SKIM, urodzonym we Lwo-
na trumnie wieńca od Wydzialu, wy-
nie potrafiącej sobie z tym poradzić
wie, wieloletnim inżynierem
wieszenie flag żalobnych i uczestnic-
i dziś. W taką sytuację wpisuje się
Polskiego Radia i Polskiej
two w pogrzebie w pelnym skladzie.
dziwnie malo znana postać Oktawa
Telewizji w Warszawie, roz-
Zgodnie z dawnym obyczajem, do
Pietruskiego, osoby bardzo zaslużo-
mawiala ANNA GORDIJEW-
wdowy, Stefanii z Augustynowiczów
nej dla autonomii Galicji.
SKA.
Pietruskiej, wyslano pismo kondo-
Kim więc byl ten zaslu-
lencyjne. Stanislaw Nicieja w swym
żony dla polskości w Galicji
Na Cmentarzu Lyczakow-
monumentalnym dziele ,,Cmentarz
Oktaw ze Siemuszowy Pie-
skim przy glównej alei stoi
Lyczakowski we Lwowie" na str. 360
truski, postać dziś zupelnie
grobowiec rodzinny Pietru-
tak pisze: ,,Pietruski Oktaw (1820­
zapomniana.
skich. Czy Pan pochodzi z
1894), prawnik, dzialacz polityczny,
Urodzil się w Brukseli w roku
rodziny wicemarszalka Sej-
przyczynil się znacznie do polonizacji
1820 jako syn Józefa Tomasza,
mu Galicyjskiego Oktawa
życia publicznego w Galicji". Dwie
oficera wojsk polskich z czasów na-
Pietruskiego?
strony dalej jest fotografia fragmen-
poleońskich, potomka rodziny zie-
Mniej więcej pośrodku glów-
tu grobowca z tym pięknym bialym
miańskiej. Jego prapradziad Marcin
nej alei, po jej lewej stronie zwraca
medalionem z alabastru, a na stronie
Pietruski w Odsieczy Wiedeńskiej
uwagę bialy medalion wtopiony w
230 przy omawianiu pogrzebu Kor-
1683 r. byl dowódcą gwardii króle-
czerń prostopadlościennego gro-
nela Krzeczunowicza Nicieja dodaje:
wicza Konstantego, syna króla Jana
bowca. Jest to wąsata twarz moje-
,,Przed zlożeniem zwlok do krypty
III Sobieskiego. Nazwisko Marcina
go pradziada, Oktawa Pietruskiego,
Prawnuk Oktawa Pietruskiego ­ Mieczyslaw Pietruski
kaplicy przemawial przewodniczący
figuruje w kościele na Kahlenbergu
wieloletniego posla i wicemarszalka
Wydzialu Krajowego Królestwa Gali-
w Wiedniu na tablicy upamiętniają-
roku na wniosek Leona Sapiehy za-
Tak. Kompetencje i pracowitość
Sejmu Galicyjskiego oraz przewod-
cji i Lodomerii Oktaw Pietruski" i że
cej zwycięską bitwę z Turkami. Po
stępcą Marszalka Krajowego. Cią-
przyniosly mu w roku 1880 Komando-
niczącego Wydzialu Krajowego ­ de
,,[....] pogrzeb w styczniu 1881 roku
studiach w Stanislawowie i wie-
żąc ku Polsce, nie przyjąl w roku
rię Wielką Krzyża Orderu Franciszka
facto premiera Galicji. Trudno jest za-
przemienil się w jedną z najwięk-
deńskim Teresianum, w roku 1842
1861 nominacji na posla do Rady
Józefa. Zaś na wniosek burmistrza
cząć opowieść nie wtrącając siebie w
szych manifestacji żalobnych daw-
Oktaw Pietruski podjąl pracę w
Państwa ­ parlamentu w Wiedniu.
Stanislawowa, gdzie spędzil mlo-
treść, mówiąc nieskromnie. A jestem
nego Lwowa".
sądzie szlacheckim we Lwowie, a
Pelnil równocześnie inne funkcje
dość, szereg miast galicyjskich, a to:
imiennikiem jego syna Mieczyslawa
następnie w Samborze. Byl obiecu-
pozaparlamentarne. Po śmierci
Lwów, Kraków, Rzeszów, Stryj, Kolo-
Mariana ze Siemuszowy Pietruskie-
Kto jeszcze jest pocho-
jącym prawnikiem. Jednakże w roku
w roku 1878 Marszalka Sapiehy,
myja, Buczacz, Husiatyn, Brzeżany
go, admirala c.k. floty Austrowęgier
wany w grobowcu rodzin-
1848 przystąpil do polskiej gwardii
z którym byl od początku lojalnie
i Pogórze, nadaly Oktawowi Pietru-
i dla odróżnienia dano mi inne dru-
nym Pietruskich?
W grobowcu Oktawa spoczęli
obywatelskiej co przyplacil wielo-
związany, Pietruski przestal być
skiemu honorowe obywatelstwo.
gie imię. Ów mój stryjeczny dziad
później: żona Stefania, synowie Mie-
letnim odsunięciem od awansów.
postacią drugoplanową. Przypisuje
byl pierworodnym synem mojego
Jeśli się nie mylę, to wla-
czyslaw i Zygmunt oraz brat żony
Restrykcje zniesiono w roku 1857 i
mu się zaslugi w doprowadzeniu
pradziada o którym tu będzie mowa.
śnie marszalek Oktaw Pie-
Zygmunt Odrowąż Augustynowicz.
wówczas uznal, że większe korzyści
do otwarcia w roku 1886 slynnej
Byl znaczącym dzialaczem politycz-
truski jest przedstawiony na
Mlodszy syn Zygmunt wybral wzorem
od przygotowań militarnych przynie-
męskiej szkoly średniej ­ Zakladu
nym, inicjatorem budowy gmachu
obrazie Henryka Rodakow-
ojca zawód prawniczy, byl sędzią w
sie krajowi wspólpraca z zaborcą, w
Naukowo-Wychowawczego oo. Je-
Sejmu Galicyjskiego. Równocześnie
skiego?
Brzeżanach i we Lwowie. Jak mówią
zostal wicemarszalkiem, a później
byla to postać z centrum lwowskiego
marszalkiem Wydzialu Krajowego,
życia towarzyskiego. Tak, jak ojciec
czyli byl premierem rządu Galicji i Lo-
mial usposobienie pogodne, a ta-
domerii. Rzecz się dzieje wlaściwie
kich mile się widzi na salonach. Do
we Lwowie bo tu byla "centrala" Ga-
dziś krąży w rodzinie anegdotka, że
licji z przylączoną od 1867 r. Galicją
dziadzio Zygmunt chadzal do kasyna
Zachodnią z Krakowem. Obaj, oraz
szlacheckiego ze slużącym Harmatą,
inni czlonkowie rodziny, pochowa-
który niósl jego rewolwer, by w razie
ni są na Cmentarzu Lyczakowskim
klęski mial się z czego zastrzelić.
w rodzinnym grobowcu zalożonym
Przegrywal też spadkowe Sokolniki
dla marszalka Oktawa przez Miasto
pod Lwowem, ale nie strzelal.
Lwów.
Slyszalam kiedyś z Pana
W Polsce panuje po-
opowieści, a znamy się od
wszechne przekonanie, że
wielu lat, że byl jeszcze u
w porównaniu z pozostalymi
Zygmunta wątek Gabrieli Za-
zaborami Galicja byla kra-
polskiej. Czy to prawda?
jem niemal szczęśliwości
W skomplikowanym życiu Ga-
spolecznej. Co Pan o tym
brieli mlodszy o rok Zygmunt pojawia
sądzi?
się jako przyjaciel. Zapolska musiala
Cofając się o póltora stulecia,
wiązać z nim nadzieje i przeżyć być
warto uzmyslowić sobie czym byla
może zawód, skoro poświęcila mu
Galicja, a więc i Lwów. Faktem jest,
tytulową rolę w opowiadaniu ,,Wodzi-
że znaczna autonomia Kraju, tj.
rej". Po wielu wędrówkach Gabriela
Galicji, doprowadzila do rozkwitu
osiadla we Lwowie w roku 1905, ale
polskiej kultury i nauki w warunkach
47-letni już wówczas Zygmunt rok
swobody narodowej. Jest to jednak
Obraz Henryka Rodakowskiego ,,Wizyta cesarza w gmachu Sejmu Krajowego we Lwowie"
wcześniej ożenil się z posażną dzie-
tylko część prawdy, bo bieda trwa-
zamian za jego ustępstwa w gospo-
zuitów w Chyrowie, w której nota-
Tak, to on. Henryk Rodakowski
dziczką zamku w Baranowie San-
la, a przed uzyskaniem autonomii w
darce, kulturze a także w kwestiach
bene uczylem się przed wojną. Za-
uwiecznil wizytę cesarza Franciszka
domierskim, Zofią Dolańską, moją
II polowie XIX w. germanizacja byla
narodowych i oświacie.
smucila mnie bardzo wiadomość o
Józefa w nowej siedzibie Sejmu Ga-
babką. Zamieszkali w slonecznym
bezwzględna i w zasadzie nie bylo
tym, że sprywatyzowany ,,po zwol-
licyjskiego, później gmachu Uniwer-
mieszkaniu przy ulicy Tarnowskie-
miejsca dla kultury narodów podpo-
A dalej dorobil się niesa-
nieniu do cywila" kompleks dotknąl
sytetu Jana Kazimierza, obecnie im.
go, dzisiaj Tarnawśkoho. Z Zofią
rządkowanych Wiedniowi. Potrzebne
mowitego wzrostu kariery...
Tak, tak! W roku 1861 z tzw.
w październiku 2017 niszczący
Iwana Franki.
Zygmunt mial trzech synów. Zmarl
bylo mięso armatnie. Dopiero po róż-
kurii wielkiej wlasności Oktaw Pie-
pożar. Idea z roku 1998 utworzenia
nagle 25 maja 1923 r. w przeddzień
nych dzialaniac, o których tu mówić
Jego pogrzeb stal się
truski zostal poslem na Sejm Krajo-
paneuropejskiej wyższej uczelni na
matury pierworodnego syna Oktawa
nie sposób, Galicja uzyskala w roku
wielką manifestacją we Lwo-
wy gdzie przewodniczyl komisjom i
wzór frankfurckiej Viadriny odeszla
Marii, kolejnego prawnika i Oktawa
1861 quasi autonomię konstytucyjną
wie.
gdzie najbardziej dal się poznać
w nieznane.
Pracowite życie Oktaw Pietru-
w rodzinie, ojca piszącego te slowa.
i konsekwentnie wlasny parlament ­
ski zakończyl 22 lutego 1894 r. we
jako szermierz repolonizacji sądów,
Pochowany zostal we wspomnianym
galicyjski Sejm Krajowy oraz rząd ­
Wicemarszalek  Oktaw
Lwowie, gdzie pochowano go na
administracji i szkolnictwa. Jako po-
grobowcu rodzinnym ufundowanym
Wydzial Krajowy. Polskość odnalazla
Pietruski otrzymal wiele od-
Cmentarzu Lyczakowskim. Wydzial
sel byl już od roku 1861 czlonkiem
przez miasto Lwów po śmierci mar-
swe miejsce, lecz równocześnie pa-
znaczeń oraz obywatelstw
Krajowy, któremu Pietruski wcześniej
Wydzialu Krajowego, a w roku 1872
szalka Oktawa w roku 1894.
radoksalnie zaczęly się radykalizo-
honorowych.