21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 stycznia­14 lutego 2019 nr 2 (318)

Stosunki polsko-ukraińskie we Lwowie

w świetle wspomnień (1918­1939)"

Na niezwykle bogatym polskim rynku książki historycznej coraz częściej pojawiają się opracowania po-

święcone dziejom Lwowa i Galicji. Wśród nich na szczególną uwagę zasluguje wydana w Przemyślu książ-

ka Piotra Olechowskiego ,,Stosunki polsko-ukraińskie we Lwowie w świetle wspomnień (1918­1939).

rii w Polsce, organizowanym przez

drukiem, jak też rękopisów. W prze-

Na podstawie szeroko zakro-

wet najbardziej niepasujące do idyl-

ADAM KACZYŃSKI

Zarząd Glówny Polskiego Towarzy-

ciwieństwie do większości polskich

jonej kwerendy Piotr Olechowski

licznego obrazu przedwojennego

Omawiana monografia stanowi

stwa Historycznego w Warszawie

badaczy, Piotr Olechowski obficie

opisuje polsko-ukraińskie stosunki

Lwowa zagadnienia. Książkę Piotra

uzupelnioną i poprawioną wersję pra-

oraz stoleczne Towarzystwo Milo-

korzysta ze źródel ukraińskich, dzięki

w praktycznie wszystkich sferach

Olechowskiego czyta się zaskaku-

cy magisterskiej, obronionej z wyróż-

śników Historii. W przeciwieństwie

czemu praca nie tylko wyróżnia się

życia od polityki, poprzez sprawy

jąco dobrze. Stanowi ona cenną

nieniem w Instytucie Historii Uniwer-

do klasycznych prac historycznych,

obiektywizmem, ale także wprowa-

religijne, a na zwyklych konfliktach

lekturę zarówno dla profesjonalnych

sytetu Rzeszowskiego i nagrodzonej

książka nie zawiera prawie żadnych

dza do polskiej historiografii zupelnie

sąsiedzkich skończywszy.

historyków, jak i dla wszystkich osób

w 2016 r. III lokatą w Ogólnopolskim

materialów archiwalnych, lecz bazuje

nieznany punkt widzenia ukraińskich

Autor nie ucieka od tematów

związanych ze Lwowem i zaintereso-

Konkursie im. Stanislawa Herbsta na

na zachowanych relacjach i wspo-

mieszkańców przedwojennego Lwo-

trudnych, nie stosuje niedomówień

wanych rzetelnym przedstawieniem

najlepszą pracę magisterską z histo-

mnieniach, zarówno tych wydanych

wa.

i z niezwyklą precyzją opisuje na-

stosunków polsko-ukraińskich.

tematyka lwowska

placówki dyplomatycznej w Kijowie,

Wywiad z PIOTREM OLE-

Jakie byly to materialy?

Początkowo zbieralem i selekcjo-

zarówno w latach 30. XX wieku, jak

CHOWSKIM przeprowadzil

nowalem przede wszystkim pamięt-

i tuż po II wojnie światowej, kiedy to

ADAM KACZYŃSKI.

niki drukowane. Później natomiast

wznowila swą dzialalność. Za ten

dotarlem do listów prywatnych, wspo-

ostatni tekst otrzymalem niedawno

Dlaczego wlaśnie tema-

mnień i zapisków prasowych, czy też

II nagrodę w XI Międzynarodowym

tyka lwowska? Co sklonilo

rękopisów. Nie zabraklo oczywiście

Konkursie ,,Aktualna Nauka" im. Ole-

Pana do podjęcia badań

wspólczesnych metod zapisu wspo-

ga Kena, organizowanym przez Insty-

tego typu?

Historyk zawsze powinien po-

mnień ­ tzw. historii mówionej (oral

tut Polski w Petersburgu.

szukiwać zagadnień dotąd niedo-

history). Przeprowadzono bowiem już

Jakie ma Pan plany ba-

pracowanych lub slabo zbadanych.

kilka tego typu projektów na rozmaite

dawcze na przyszlość?

Tematyką Lwowa zainteresowalem

tematy. Uzupelnieniem byla także lite-

Zlożylem już pracę doktorską,

się jeszcze podczas studiów licen-

ratura naukowa.

poświęconą Polakom we Lwowie po

cjackich w Szczecinie. Po ich ukoń-

II wojnie światowej (lata 1944­1959).

Jak przebiegal sam pro-

czeniu w 2013 r. zdecydowalem się

Dotyczy ona wszystkich aspektów

ces badawczy?

przenieść na Uniwersytet Rzeszow-

W przeciwieństwie do większości

funkcjonowania  osób  narodowo-

ski, skąd bylo zdecydowanie bliżej do

polskich badaczy, przyjąlem zupelnie

ści polskiej w radzieckim już wtedy

Lwowa. Wybierając temat pracy ma-

inną metodę. Od początku zależalo

ośrodku miejskim (szkolnictwo pol-

gisterskiej, uznalem że wspomnienia

mi aby jak najlepiej poznać obecne

skojęzyczne, Kościól rzymskokato-

nie zajmują należytego im miejsca w

lwowskie środowisko historyczne. W

licki, inteligencja polska, kontakty z

historiografii obu narodów. Dlatego

tym celu już wówczas staralem się

krajem nad Wislą, polska kultura w

też postanowilem tym wlaśnie za-

porozumiewać w języku ukraińskim.

przestrzeni miejskiej, życie codzien-

gadnieniom poświęcić niespelna dwa

Dzięki temu, obecnie, obok rosyjskie-

ne). Celowo zrezygnowalem jednak z

lata swoich początkujących wówczas

go, posluguję się nim biegle, co tylko

prezentacji zagadnień poświęconych

badań naukowych. Okres ten okazal

ulatwia mi dzisiejszą pracę w archi-

polskiemu podziemiu niepodleglościo-

się później znakomitym preludium

wach i bibliotekach. Jako student nie

wemu. Ogrom materialu, który udalo mi

do dalszych kwerend, przeprowa-

mialem wówczas także możliwości

się odnaleźć w trakcie badań i który

dzanych już w instytucjach archiwal-

ubiegania się o zewnętrzne finan-

caly czas nadal zbieram, sklonil mnie

nych, związanych z przygotowywaną

sowanie badań. Moje przyjazdy do

do podjęcia decyzji o napisaniu od-

rozprawą doktorską.

Lwowa byly możliwe dzięki wsparciu

rębnego dziela na ten temat. Na wio-

organizacyjnemu i życzliwości histo-

snę 2019 r. odbędzie się publiczna

Jak wygląda struktura

cy jedynie zauważali Ukraińców na

slane do najważniejszych bibliotek w

ryków z Rzeszowa, a także dziekana

obrona doktoratu na Uniwersytecie

Pańskiej książki?

marginesie swego życia, poświęcając

Polsce. We Lwowie natomiast, prze-

Praca podzielona zostala na trzy

Wydzialu Historycznego Uniwersytetu

Rzeszowskim. Warto podkreślić, że

im zaledwie kilka zdań. Druga strona

kazalem pięć książek do: biblioteki

rozdzialy. Pierwszy dotyczy wzajem-

Lwowskiego, prof. Romana Marjano-

praca będzie broniona przed ustawo-

z kolei, skupiala się przede wszyst-

im. Wasyla Stefanyka, biblioteki glów-

nych relacji obu narodów przed 1918

wycza Szusta. Mieszkalem wówczas

wym terminem ukończenia studiów

kim na ukazaniu ucisków i cierpień,

nej Uniwersytetu im. Iwana Franki,

r. Stanowi więc swoiste wprowadzenie

w akademiku przy ul. Pasicznej. Do

doktoranckich. Później oczywiście

jakich w swojej opinii, miala dozna-

biblioteki Ukraińskiego Katolickiego

do zasadniczej tematyki. Tę z kolei,

Lwowa przyjeżdżalem natomiast mar-

zamierzam ją opublikować w formie

wać od państwa polskiego. Dlatego

Uniwersytetu, biblioteki Centrum Hi-

przedstawia rozdzial drugi. Znajdują

szrutką i elektryczką z granicy. Mimo

monografii. Praca zostala oparta na

też, w konkluzji doszedlem do wnio-

storii Miejskiej (ul. Bohomolca 6) oraz

się w nim opisy wzajemnych relacji na

tych trudności, udalo się doprowadzić

bardzo dlugiej i wnikliwej kwerendzie

sku, że międzywojenny Lwów nie byl

biblioteki Centrum Badań Stosunków

wszystkich możliwych plaszczyznach:

te badania do końca. Gdy patrzę na

archiwalnej (lącznie zawiera doku-

tak zgodnym miejscem wspólżycia

Ukraińsko-Polskich przy Instytucie

kulturalnej, politycznej, spolecznej,

to z perspektywy czasu, dziwi mnie

menty z 25 odrębnych archiwów).

wszystkich narodów, jak to często

Ukrainoznawstwa Narodowej Aka-

sportowej, towarzyskiej, a także życia

postawa niektórych polskich badaczy

W zdecydowanej większości są to

bylo przedstawiane. Tym niemniej, za

demii Nauk Ukrainy. Jednocześnie

codziennego. Trzecia część dotyka

narzekających na brak finansowania

materialy w języku rosyjskim i ukra-

tamtym miastem tęsknili później nie

ubolewam, że nie postępuje tak więk-

natomiast modnych ostatnio zagad-

ich poczynań. Jednocześnie podkre-

ińskim, uzupelnione jedynie o skrom-

tylko Polacy. Często we wspomnie-

szość polskich badaczy, rozdając swe

nień, poświęconych pamięci histo-

ślają oni, że nikt poza nimi nie jest

ne zapisy, które udalo się odnaleźć

niach strony ukraińskiej, pojawialy

dziela jedynie wybranym osobom.

rycznej obu narodów. Praca nie jest

w stanie przeprowadzić badań nad

w siedmiu archiwach polskich. Na

się bowiem także wyrazy tęsknoty,

obszerna ­ liczy zaledwie 156 stron.

jakimś zagadnieniem, co oczywiście

szczególną uwagę zaslugują nato-

Jednakże nie tylko Lwów

zwlaszcza wobec tego, co przyszlo

Wynika to z prostej przyczyny ­ opar-

nie jest zgodne z prawdą.

miast dokumenty zgromadzone w

międzywojenny znajduje się

im przeżyć po II wojnie światowej.

cie się wylącznie na wspomnieniach

nie tak dawno odtajnionym archiwum

w kręgu Pańskich zaintere-

Jakie glówne problemy

silą rzeczy musialo wykluczyć pewne

Slużby Bezpieczeństwa Ukrainy, za-

Czy praca będzie dostęp-

sowań naukowych?

badawcze napotkal Pan na

Rzeczywiście, najbardziej inte-

zagadnienia, o których nie odnala-

równo w Kijowie, jak i we Lwowie. Nie

na w bibliotekach Lwowa?

swej drodze?

Oczywiście, tak. Jednym z moich

resuje mnie okres radziecki i temu

zlem informacji w tych źródlach.

Podstawowym problemem ba-

będę jednak zdradzal szczególów

glównych zalożeń jest wlaśnie udo-

też poświęcilem doktorat na przykla-

Dlatego też książka nie aspiru-

dawczym byla treść zachowanych pa-

przed publikacją rozprawy. Wówczas

stępnienie książki szerszemu gronu

dzie Polaków we Lwowie. Oprócz

je do miana dziela wyczerpującego

miętników, listów czy innych materia-

oczywiście również odpowiednia licz-

odbiorców. Ma to tym większe zna-

tego, pisalem również o sowietyzacji

podjęty temat. Zależalo mi jednak,

lów. Wielokrotnie bowiem, mimo swej

ba egzemplarzy zostanie przekazana

czenie, jeśli wziąć pod uwagę stosun-

dawnego Stanislawowa (ówczesnego

aby opracować tytulowe zagadnie-

znacznej objętości, prawie wcale nie

do bibliotek lwowskich aby wszyscy

kowo niewielki naklad. Dlatego też,

Stanislawa, obecnego Iwano-Fran-

nie w oparciu wylącznie o wszelkie-

poruszaly one tematyki wzajemnych

zainteresowani mogli się z nimi za-

egzemplarze pracy zostaly już roze-

kiwska), a także inwigilacji polskiej

go rodzaju wspomnienia.

stosunków polsko-ukraińskich. Pola-

poznać.