22

Okruchy historii

31 stycznia­14 lutego 2019 nr 2 (318) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. XLIII)

WkLAD POLAkÓW W POWStANIE I DZIALALNOŚĆ

CHARkOWSkIEJ WYŻSZEJ SZkOLY WEtERYNARYJNEJ

W LAtACH 1849­1873

Charkowska szkola weterynaryjna od 1839 roku regularnie wydawala swoim absolwentom dyplomy wete-

rynarzy, którzy byli oczekiwani zatrudniani na terenie ówczesnego Imperium Rosyjskiego. Mimo że więk-

szość studiujących w tej szkole podejmowala równocześnie naukę na innych wydzialach charkowskiego

uniwersytetu, można jednak przypuszczać, że zdobyta w szkole wiedza znacznie ulatwiala im pracę w naj-

bardziej oddalonych miejscach. Niektórym z nich studia te umożliwily powrót w ojczyste strony.

ści piśmienniczej i spolecznej. Jako

ogólu ponioslo. Zmarl niedawno w

MARIAN SKOWYRA

czlowiek byl dziwakiem i oryginalem,

guberni wileńskiej, powiecie wileń-

dumnym i stanowczym, mial wielką

skim, w majętności swej Malym Ser-

Po rezygnacji pierwszego dyrek-

silę woli, o czym świadczyl fakt, że

weczu, Napoleon Halicki, zalożyciel

tora szkoly Karola Wiszniewskiego,

gdy pewnego razu w czasie ekspe-

i dyrektor instytutu weterynaryjnego

w 1849 roku zostal wyznaczony ko-

dycji naukowej zranil rękę i wyjawiw-

w Charkowie, czlowiek wielkiej za-

lejny jej dyrektor, również Polak Na-

szy zakażenie krwi, samodzielnie

slugi i pracy niezmordowanej".

poleon Halicki (1818­1881), szkola

dokonal jej amputacji. Byl czlonkiem

W czasie dzialalności Charkow-

zaś otrzymala samodzielność i zo-

Towarzystwa Lekarskiego w Charko-

skiej Wyższej Szkoly Weterynaryjnej

stala podniesiona do rangi Wyższej

wie i Towarzystwa Weterynaryjnego

przebija się jeszcze kilka nazwisk

Szkoly (ucziliszcza) i taki stan rzeczy

przy Instytucie Weterynaryjnym w

Polaków dzialających w tym ośrod-

trwal do 1873 roku, gdy w Charkowie

Kazaniu. Pozostawal w bliskich sto-

ku edukacyjnym. Pierwszym z nich,

utworzono Instytut Weterynaryjny.

sunkach z polskimi uczonymi wetery-

a zarazem przyjacielem Halickiego

Nowy status uczelni stawial ją na

narzami dzialającymi w Rosji.

byl również Polak, profesor Jerzy

równi z innymi uczelniami wyższymi

Jerzy Poluta zmarl w Charkowie

Poluta (1820­1897).

tego typu na terenie nie tylko Ro-

Edward Ostrowski

15 kwietnia 1897 roku, poświęcając

Urodzil się w Grodnie w rodzinie

sji, ale i Europy, gdzie nadawano

Napoleon Halicki jako pro-

mieszczanina Antoniego. Po ukoń-

botanikę i lacinę. Odbywal podróże

wyższe stopnie naukowe. Studenci

fesor charkowskiego uni-

czeniu grodzieńskiego gimnazjum

naukowe w okolice Kaukazu. Po

pierwszego stopnia odbywali studia

wersytetu

rozpocząl w 1836 roku studia farmacji

prof. Napoleonie Halickim to wla-

czteroletnie, studia drugiego stopnia

na Oddziale Farmaceutycznym Aka-

sprawil, że miasto przerodzilo się w

śnie jemu zlecono delegację na III

trwaly trzy lata.

demii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie,

ośrodek nauczania weterynaryjnego,

Kongres Weterynaryjny w Zurychu,

Przez caly ten okres Charkow-

gdzie w 1839 roku uzyskal dyplom far-

a jego szkola niebawem miala stać

uczestniczyl ponadto w wielu kon-

ska Wyższa Szkola Weterynaryjna

macji. Następnie w latach 1840­1844

się jedną z trzech wielkich uczelni

ferencjach i sympozjach nauko-

mieścila się w budynku przy ul. Sum-

studiowal weterynarię w charkowskiej

tego miasta (Uniwersytet, Instytut

wych organizowanych w Europie.

skiej 37, który wzniesiono w latach

szkole weterynaryjnej, gdzie otrzymal

Technologiczny, Instytut Weteryna-

W 1887 roku zainicjowal w Charko-

1851­1854.

dyplom weterynarza, a także w 1843

ryjny). Z okazji 50-lecia charkowskiej

wie komitet do zwalczania cholery.

Na temat dzialalności Napoleona

roku na tamtejszym uniwersytecie

uczelni dzialalność prof. Halickiego

Warto dodać, że Jerzego Polutę

Halickiego na stanowisku dyrektora

dyplom magistra farmacji. W latach

tak scharakteryzowal późniejszy dy-

lączyly bliskie stosunki z Dymi-

wiadomo, że wykladal przedmioty z

1844­1849 kontynuowal studia na

rektor szkoly weterynaryjnej w War-

trem Mendelejewem, który często

zakresu powalnych chorób zwierząt.

Wydziale Przyrodniczym i Weteryna-

szawie Edward Ostrowski: ,,W ciągu

powolywal się na jego chemiczne

W 1856 roku udal się do Petersbur-

ryjnym Charkowskiego Imperator-

17 lat dyrektor Halicki nie tylko pod-

i farmakologiczne eksperymenty.

ga, celem zapoznania się z tamtej-

Jerzy Poluta

skiego Uniwersytetu, gdzie zdobyl

trzymywal uczelnię, ale i potrafil zdo-

Profesor Poluta opublikowal ponad

szą szkolą weterynarii. W następnym

temu miastu nauki 56 lat życia. Mial

dyplom lekarza, a w 1856 roku uzy-

być dla niej popularność tak w Rosji,

30 publikacji naukowych, więk-

roku odbywal podróż naukową do

dużą rodzinę. Jego żoną byla Teofila

skal w nim stopień magistra nauk

jak i za granicą, dokąd byl niejedno-

szość jednak pozostala jedynie w

Francji, Belgii i Niemiec. Należal do

Alberta, z którą posiadali sześcioro

weterynaryjnych na podstawie obro-

krotnie delegowany. Naprawdę moż-

rękopisach.

wielu stowarzyszeń naukowych, za-

dzieci: Helenę Marię, Antoniego Jó-

równo w Rosji, jak i za granicą. W

zefa, Stanislawa Jerzego, Jadwigę

1863 roku w Hamburgu jako jedyny

Teofilę, Jerzego Bronislawa i Ste-

przedstawiciel z Rosji bral udzial

fana Adama. Petersburski ,,Kraj" z

w I Kongresie Weterynaryjnym, a w

dnia 27 kwietnia 1897 roku tak wypo-

1865 roku w II Międzynarodowym

wiadal się o charkowskim uczonym:

Kongresie Weterynaryjnym zorgani-

,,Dnia 15 kwietnia, po kilkudniowej

zowanym w Wiedniu. Jego doświad-

chorobie, zakończyl życie zaslużony

czenie oraz wiedza sprawily, że nie-

profesor charkowskiego instytutu we-

przerwanie pelnil funkcję dyrektora

terynaryjnego, magister dr G. Poluta.

charkowskiej szkoly weterynaryjnej

Zmarly należal do nielicznego dzisiaj

do momentu rezygnacji z zajmowa-

zastępu wychowanków b. wileńskiej

nego stanowiska, którą zlożyl w 1867

wszechnicy. Byl to czlowiek ogromnej

roku.

erudycji i pracy. Umysl jego światly i

W Napoleonie Halickim upatry-

wszechstronny do późnej starości

wano najwybitniejszego profesora

zachowal żądzę wiedzy i chęć szu-

weterynarii. Jego nazwisko znalazlo

kania nowych torów".

się w wielu slownikach i opracowa-

Z chwilą reorganizacji i rozsze-

niach calego świata. Jako jeden z

rzenia etatów Wyższej Szkoly, do

pierwszych zacząl stosować na kro-

Charkowa w 1851 roku w charak-

wach szczepionkę od dżumy. Byl au-

terze wykladowcy zostal zaproszo-

torem kilku prac naukowych, w tym

ny kolejny Polak ­ Jerzy Fortunat

sprawozdania z podróży naukowych,

Witowicz, który wcześniej wykladal

a także o przezwyciężeniu dżumy u

Instytut Weterynarii w Charkowie

hodowlę, zoohigienę, pokrój zwie-

krów.

rząt, naukę kucia i weterynarię są-

W 1876 roku podal pismo re-

na powiedzieć, że tylko dzięki niemu

nionej pracy pt. ,,Teoria i mechanizm

Po wyjeździe z Charkowa za-

dową na Wydziale Weterynaryjnym

zygnujące z pracy dydaktycznej,

uczelnia weterynaryjna byla uchro-

torsji".

mieszkal w rodzinnych stronach

Akademii Medyko-Chirurgicznej w

jednak decyzją rady naukowej jego

niona od rozbicia w ciągu pierwszych

Jerzy Poluta zostal zatrudnio-

na Wileńszczyźnie, gdzie zmarl 15

Wilnie. Po przybyciu do Charkowa

dzialalność profesorska zostala prze-

lat egzystencji". W relacji pośmiertnej

ny w charkowskiej Wyższej Szkole

grudnia 1881 roku. W Charkowie Na-

Witowski prowadzil tam zajęcia do

dlużona o kolejne 5 lat. Ostatecznie

,,Tygodnik Ilustrowany" tak o nim pi-

Weterynaryjnej w charakterze wy-

poleon Halicki spędzil przeszlo 30 lat

1859 roku.

mógl zrezygnować z pracy wykla-

sal: ,,Donoszą nam o nowej stracie,

kladowcy fizjologii i farmakologii.

swojego życia. To wlaśnie dzięki de-

Profesor Witowicz byl znany z

dowcy dopiero w 1882 roku, jednak

jaką spoleczeństwo nasze w szere-

Wykladal również anatomię po-

terminacji i samozaparciu jako dyrek-

tego, że już w tamtych czasach jeź-

i wówczas nie zaprzestal dzialalno-

gach mężów pracujących dla dobra

równawczą zwierząt, zoohigienę,

tor Wyższej Szkoly Weterynaryjnej