29

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 stycznia­14 lutego 2019 nr 2 (318)

Polacy w Libanie

karpackie lodowe krzyże

19 stycznia ­ święto Objawienia Pańskiego wedlug

kalendarza juliańskiego ­ kaplani we wsiach Pokucia

i Huculszczyzny święcą wodę w rzekach. Prawie w

Polacy zaczęli pojawiać na ziemi libańskiej w dobie krucjat. Chociaż nie ma to

każdej wiosce przy rzece, gdzie odprawiane są nabo-

bezpośrednich dowodów, jak i rycerstwo znad Wisly nie bralo tlumnie udzialu

żeństwa, ustawiane są krzyże z lodu. Nawet, gdy nie

w wojnach o Ziemię Świętą, to nie można wykluczyć, że pierwsi Polacy poja-

ma mrozu, to wodę wlewa się w specjalne formy i za-

wili się w kraju Cedru w latach 1098­1291. Ziemia libańska krążyla w polskim

mraża, aby zbudować krzyż. W niektórych wioskach

piśmiennictwie (m.in. Mikolaj Rej opisywal cedry, a brat Anzelm na początku

huculskich krzyże barwione są sokiem z buraków,

XVI opisal miasta fenickie), jednak trwaly i pewny ślad w polskim piśmiennic-

dekorowane świecami, suchymi kwiatami i monetami.

twie i historii zostawil magnat litewski Mikolaj Krzysztof Radziwill (1549­1616),

wycinane w ząbki, z charakterystycz-

SABINA RÓŻYCKA

który z portu w Trypolisie zmierzal do Jeruzalem. W trakcie swojej wędrówki

nym napisem INRI, przezroczyste,

tekst

Radziwill, zwany też Sierotką odwiedzil m.in. Baalbek, który urzekl go na tyle

matowe i kolorowe. Zdarza się, że po

SABINA RÓŻYCKA

bokach glównego krzyża ustawia się

(przede wszystkim ruiny świątyni Wenus), że wybudowal w rodzinnym Nie-

MARIANA MARUK

jeszcze dwa mniejsze, a w nich jesz-

zdjęcia

świeżu kościól inspirowany wzorami ze starożytności.

cze lodowe figury. W Niżnim Werbiżu

w rejonie kolomyjskim u stóp krzyża

Mieszkańcy gór wierzą, że bez

szkola jezuicka, która w 1875 prze-

rzeźbiona jest cala szopka z owiecz-

lodowego krzyża nie ma święta. We-

mianowana zostala na Uniwersytet

kami, Matką Boską, Jezuskiem, św.

dlug dawnej tradycji krzyż wycinają w

św. Józefa, najstarsza szkola wyż-

Józefem, trzema królami i pastusz-

lodzie jedynie mężczyźni. Wedlug et-

sza na nowożytnym Bliskim Wscho-

kami. Czasami pod krzyżem rzeźbi

nografa Romana Rybczyna z wioski

dzie, znajdująca się na 88 miejscu w

się caly oltarz, na którym odbywa się

Bukiwnia w rejonie tlumackim przy

światowych rankingach (Uniwersytet

Warszawski byl na 301, a Jagielloń-

ski na 400 miejscu).

O. Ryllo, przed udaniem się do

Egiptu i Sudanu, naklonil wloskiego

malarza Francisco Podesti do nama-

lowania obrazu Najświętszej Maryi

Panny Wyzwolicielki, który od 1839

roku znajduje się w kościele Jezu-

itów w Bikfaya. Polski jezuita zmarl w

Chartumie w 1848 roku.

W drugiej polowie XIX wieku Im-

perium tureckie stalo się celem emi-

gracji polskich wojskowych i dzialaczy

patriotycznych szukających oparcia

w Istambule dla kontynowania walki

świąteczne nabożeństwo, czasami

tej pracy w umyśle rzeźbiarzy w tej

o wolną Polskę. Slużba oficerska w

jest to lodowa kapliczka. Możliwe,

chwili nie powinno być niczego zlego:

regimentach otomańskich wymagala

że nie są to arcydziela, ale ich twór-

gniewu na sąsiadów, przyjaciól, ani

przejścia na islam (co zrobil m.in. Jó-

cy wkladają w swoje dzielo cale ser-

przekleństw. Bo gdy ma coś zlego w

zef Bem), a Turcy z wielką radością

ce i szczerą duszę.

myślach i na sercu, to w najlepszym

przyjmowali Polaków ­ weteranów

Kolo takich krzyży odbywa się

przypadku przeziębi się. Dlatego do

powstań i rewolucji doświadczonych

nabożeństwo, po którym kaplan świę-

tej pracy zglaszają się jedynie poważ-

w europejskim rzemiośle wojskowym.

ci wodę, a następnie wszyscy chętni

ni, stateczni gospodarze, z których

W 1860 roku po masakrach dokona-

mogą zanurzyć się w lodowej wodzie.

większość posluguje przy obrzędach

nych przez Druzów na Maronitach

Nie powstrzymuje ich ani zimna woda,

w cerkwi. Nie pomija się i tych, którzy

w górach Shouf, na żądanie libań-

ani wartki prąd górskiej rzeki.

mają zdolności artystyczne.

O. Maksymilian Ryllo urodzony

skich katolików (wsparte interwencją

PAWEL RAKOWSKI

­ Przed zanurzeniem należy prze-

­ Lód w rzece, z którego wycina-

pod Wolkowyjskiem w 1802 roku,

francuską) przybyly do Libanu pulki

tekst i zdjęcia

żegnać się i trzykrotnie wypowiedzieć:

ny jest krzyż lub woda, z której zosta-

byl krewkim szlachcicem, który po-

zlożone z chrześcijańskich żolnie-

,,Chrystus chrzci się w rzece Jordan"

nie odlany, mają być czyste ­ twierdzi

mimo stanu duchownego, mial te

Rozbiór Rzeczpospolitej Obojga

rzy i oficerów pod komendą Michala

i szybko zanurzyć się w wodzie. Ro-

pan Roman. ­ Broń Boże, aby w tym

cechy, z których ongiś slynęli Polacy

Narodów wygnal wielu z Ojczyzny,

Czajkowskiego (Sadyka Paszy). W

bić to mogą absolutnie zdrowi lub

miejscu ktoś się utopil, bo wówczas

­ brawura, odwaga oraz chęć sluż-

więc nie dziwota, że kilka znamien-

1865 roku doszly jeszcze dwa pulki.

przygotowani ludzie ­ mówi Roman

jest to źródlo zlej sily. Gdyby w takim

by publicznej. O. Ryllo przemierzal

nych nazwisk trafilo na ziemię libań-

Wszyscy oficerowie byli Polakami,

Bliski Wschód, nauczyl się języka

ską. Pośród XIX-wiecznych tulaczy

ich mundury przypominaly te z 1831

arabskiego i potrafil żyć jak Arab,

wspomnieć należy Henryka Rzewu-

z okresu powstania listopadowego, a

zyskując tym uznanie od Bagdadu

skiego, a przede wszystkim Juliusza

sztandary pulków byly bialo-czerwo-

do sudańskiego Chartumu. W 1836

Slowackiego, który przybyl do Liba-

ne z czarnymi krzyżami.

roku o. Ryllo znajduje się w Libanie

nu w 1837 roku. Slowacki odwiedzil

Polscy żolnierze czuwali nad

z papieską misją zalożenia szkoly

Bejrut, Trypolis a przede wszystkim

bezpieczeństwem ludności chrze-

oraz nawiązania lączności z Kościo-

klasztor św. Antoniego w Ghazirze,

ścijańskiej Libanu, która w tym

lami orientalnymi pozostającymi w

z którego widok na Morze Śródziem-

czasie zaczęla coraz aktywniej od-

schizmie z Rzymem.

ne, zieleń zboczy górskich oraz śnieg

twarzać dawne szlaki handlowe z

Staraniem  polskiego  jezuity

na wysokich szczytach gór Libanu

drugą stroną Morza Śródziemnego.

powstaje w 1839 roku w Bejrucie

natchnęly Wieszcza do stworzenia

Niestety dla Polaków, chcących bić

arcydziela polskiego romantyzmu ­

się o Polskę, komfortowe warunki

Anhelliego.

slużby na libańskiej ziemi okazaly

Slowacki, tak umilowal libańską

się przekleństwem. W trakcie wojny

Rybczyn. ­ Ci, którzy nie mogą zanu-

miejscu wycięto krzyż lub nabrano

krainę, że w listach do matki nie mógl

turecko-rosyjskiej w latach 1877­78,

rzyć się w jordańskiej kąpieli, dotykają

tam wody, to w czasie nabożeństwa

się jej nachwalić, a co ważniejsze

Istambul świadom groźby dywersji

czolem lodowego jordańskiego krzy-

krzyż może pęknąć, roztopić się lub

krótki, pierwotnie planowany epizo-

na libańsko-syryjskim zapleczu nie

ża. Ale dokonać tego można już po

przewrócić.

dyczny przejazd przez Liban poety

zgodzil się, aby polskie pulki poszly

poświęceniu wody. Przed dotykiem

W wioskach rejonów kolomyj-

rodem z Krzemieńca, zamienil się

na wojnę, co doprowadzilo do stop-

należy się przeżegnać i odmówić mo-

skiego i kosowskiego lód na krzyże

w dluższy postój, w trakcie którego

niowego odchodzenia ze slużby pol-

dlitwę.

zwożą z odleglości kilku kilometrów.

Slowacki przeżyl duchowe nawró-

skich żolnierzy i oficerów.

Pobraną po ceremonii święconą

Do wycinania krzyża i jego lodowej

cenie za sprawą litewskiego jezuity

Wspomnieć też należy o Wla-

wodę ludzie zabierają ze sobą do do-

podstawy schodzą się mężczyźni

o. Maksymiliana Ryllo. Wieszcz po

dyslawie Czajkowskim (Mouazaffer

mów, skrapiają nią swoje domostwa,

z calej wioski z siekierami i pilami.

calonocnej spowiedzi (w Wielką So-

Pasza), synu Michala, który w latach

zwierzęta domowe, ogrody, stajnie,

Pracują przez kilka dni, aby później

botę 1837 roku) u jezuity pojednal

1902­1907 pelnil rolę gubernatora

studnie. Dziewczęta kladą do takiej

zadziwić swoim mistrzostwem miesz-

się z Bogiem i z pokojem w duszy

Libanu, jednak jego rządy, zdaniem

wody różne ziola, przeważnie kalinę

kańców wsi i przyjeżdżających gości.

udal się z Bejrutu w drogę powrotną

libańskiej historiografii nie zapisaly

lub korale i omywają się nią, aby byly

Jordańskie lodowe krzyże są różnego

do Rzymu.

się niczym pozytywnym.

zdrowe i piękne.

ksztaltu: z zaokrąglonymi ramionami,