img
9
www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 20 grudnia 2019­16 stycznia 2020 nr 23­24 (339­340)
gdyż jest to świadectwo i czasów nie-
migdalów gorzkich, 50 g mąki pszen-
zem. Żal tylko, że nie możemy jej
ce kulinarnej Monatowej znajdujemy
Żebyś Jezuniu kochany,
lekkich, i lwowskiego humoru.
nej, 15 żóltek, 9 bialek, 1 cytryna, 1
podziwiać teraz w kolorze. Każdy w
również wśród przepisów na potrawy
gdy będziesz na świat zeslany
,,30 dkg suchego chleba utrzeć
laska wanilii.
orszaku spieszącym oddać poklon
wigilijne i świąteczne kasztany, np.
dla radości ziemskich dzieci,
z 5 gotowanymi kartoflami i szklan-
Do przelożenia tortu: 200 g mig-
Dzieciątku niósl na tacy inny dar ­ ja-
krem śmietankowy z kasztanami, jar-
nie zmylil dróg wśród zamieci,
tartej marchwi, dodać sacharynę
dalów slodkich, 300 g cukru, 60 g
kieś slodkości od Zalewskich, każdy
muż z kasztanami, indyk nadziewany
lecz po mlecznej drodze na dól
do smaku i wypiec. Przed podaniem
rumu, 200 g pomady.
w innym opakowaniu ­ a to w bom-
kasztanami, albo samo puree z kasz-
lecąc na ten ziemski padól,
skropić herbatolem" ­ mama doczy-
Maslo należy utrzeć do bialo-
bonierze w ksztalcie wielkiego jablka,
tanów jako dodatek. W cukierniach
trafil wprost do tej fabryki,
tala do końca. Jadalnię wypelnila
ści wraz z cukrem pudrem, dodając
a to ozdobnej metalowej puszcze, lub
pieczono zaś albo torty albo strudle
gdzie tak świetne smakolyki,
uduchowiona cisza. W końcu ojciec
stopniowo żóltka. Wmieszać zmielo-
koszyczku sklejonym z kolorowych
z masą kasztanową.
tak ozdobne czekoladki
przelknąl ślinę i powiedzial odważnie:
ne orzechy i gorzkie migdaly, mąkę,
cukierków. W orszaku tym znalazl się
i cukierki i pomadki,
Wiadomo, że zwlaszcza
,,To może być nawet calkiem dobre..."
startą wanilię. Dodać sok z cytryny
i gość z Dalekiego Wschodu dzier-
aniolka chętka zbiera...
przed świętami wszystkie
­ Naturalnie! Cieszcie się dzieci! Bę-
i na koniec delikatnie wmieszać pia-
żący w rękach tacę z miniaturowymi
To fabryka Höflingera,
te lakocie musialy otrzymać
dzie tort na święta ­ entuzjazmowala
ubitą z bialek. Piec w tortownicy w
kuflami z pienistym napojem ­ lwow-
co z wyrobów swoich slynie
odpowiednią oprawę, atrak-
się drżącym altem ciocia. Tylko babcia
temp. 1800 C. Po upieczeniu przekro-
skim piwem, ale i one wykonane byly
w calej lechickiej krainie.
cyjne opakowanie...
usilowala powiedzieć coś niepedago-
ić na pól. Slodkie zmielone migdaly
z żelatyny, cukru i marcepanu. Także
Tak, święta to nie tylko określony
Tam się skieruj Boże Dziecię
gicznego, bo zaczęla: ­ Za moich
rozetrzeć z cukrem dodając rum.
wielkiemu aniolowi kazala Petry-
smak i zapach. Wbrew temu, co się
po najlepsze dary w świecie,
czasów... Ale mama stlumila bunt w
Rozciągnąć na dolnej części tortu
Przybylska nieść sporych rozmiarów
myśli a niektórzy nawet piszą, cu-
a kraina polska cala
zarodku: ­ ,,Żadnych świąt nie spra-
masę migdalową i przylożyć górną
bombonierę, tak jak i każdemu paste-
kiernicy nie robili sami opakowań na
będzie chwalę Ci śpiewala! (...)".
wiamy. Najwyżej barszcz z uszkami
częścią tortu. Tort oblać pomadą cze-
rzowi i pasterce. Kto chcial, ten mógl
swoje wyroby. Wszelkie ozdobne kar-
i pierogi, no i tych parę goląbków w
koladową. Udekorować wg uznania.
u siebie w domu stworzyć podobny
toniki firmowe, papier opakowaniowy
A do tego do sprzedawanych
sosie grzybowym, ryba z salatą i ku-
nastrój, ponieważ Przybylska, o czym
czy bomboniery obciągane niejedno-
przed świętami wyrobów dodawano
tia. Więc przynajmniej chcialam ten
malo kto wie, projektowala również
krotnie tkaniną jedwabną, byly zama-
u Höflingera książeczkę z przepisa-
Tort Sacher
tort... Wypróbowany przepis, jesz-
ozdoby świąteczne, w których powta-
wiane, często z nadrukami i wzorami
mi na ciasta ­ oczywiście wszystkie
Ludwika Zalewskiego
cze z tamtej wojny". Nasza pomoc
9 jaj, 160 g cukru, 120 g masla,
rzala te same motywy. Można więc
wg indywidualnie przygotowywanych
przepisy oparte byly na czekoladzie
domowa, Nastusia zaopatrzona w
190 g mąki pszennej, 40 g kakao w
bylo poslugując się gotowymi sza-
dla nich projektów. Slodycze pakowa-
marki ,,Jan Höflinger".
surowiec i slowa objaśnienia zaczęla
proszku, 30 g czekolady w bloku.
blonami z pokolorowanego kartonu
ne bywaly też w bomboniery porcela-
A zna Pani jakieś przepi-
wstępne zabiegi, lecz jej kulinarna du-
Przelożenie: 180 g migdalów
wykonać do zawieszenia na drzewko
nowe i fajansowe oraz szklane, naj-
sy dawnych lwowskich cu-
sza rychlo zaczęla wierzgać. ­ Każ-
slodkich, 20 g migdalów gorzkich,
figurki z orszaku Trzech Króli.
częściej sprowadzane z Wiednia czy
kierników?
da rzecz potrzebuje swego. Niech
300 g cukru, 200 g cukru na syrop,
A inne sklepy?
wielmożna pani da jaj i mąki. ­ Do
150 g czekolady do polukrowania, 60
Tak, również i restauratorzy i wla-
g rumu.
ściciele sklepów kolonialnych wymy-
Utrzeć maslo z cukrem doda-
ślali najróżniejsze ,,scenografie", by
jąc stopniowo jaja. Dodać kakao w
ściągnąć uwagę przyszlych klientów.
proszku, startą czekoladę i dalej mie-
W latach 20. zdarzyl się z tego powo-
szając mąkę. Piec w temp. 1800 C.
du dość zabawny incydent. Otóż, wla-
Z podanych skladników utrzeć masę
ścicielka takiego sklepu korzennego i
migdalową. Ciasto po upieczeniu
malej restauracji przy ul. Jagielloń-
przekroić na pól lub na trzy części.
skiej 11, Róża Fliesserowa, urządzila
Reklama prasowa Zygmun-
Przelożyć masą migdalową a na ko-
przed świętami Bożego Narodzenia
ta Litwińskiego z 1906 r.
niec oblać polewą czekoladową.
w witrynie swojego sklepu rodzaj
Marcepanowa ryba z pracowni L. Zalewskiego
tego przepisu nie trzeba ­ spokojnie
szopki czy też stajenki, w której usta-
wyjaśnila mama. ­ Zresztą musimy
Drezna lub z Czech, m.in. ze slynnej
Znam i z przyjemnością mogę się
wiono na tacach gęś pieczoną, różne
Tort Sacher, nowoczesny,
oszczędzać, wojna jest. ­ Mnie to
huty szkla Johann Lötz Witwe w Klo-
paroma podzielić. Przede wszystkim
ciasta, obok flaszkę z jakimś trunkiem
Höflingera
nie obchodzi. Ja slużę u państwa i
stermühle (Klášterský Mlýn).
miodownik Litwińskiego, bo jakże by
120 g czekolady Höflingera, 70
oraz figurkę psa trzymającego w zę-
z nikim się nie biję ­ ponuro zauwa-
Istnialy wyspecjalizowane firmy
go mialo zabraknąć na świątecznym
g masla deserowego, 60 g migda-
bach koszyk ze specjalami. Szybko
żyla slużąca i wyszla. Mama musiala
oferujące cukiernikom takie opako-
stole? I coś może z wytwornych ciast
lów rumienionych, 60 g bulki tartej,
przed sklepem zebral się tlumek, po-
przejąć paleczkę a gdy już masa byla
wania, np. dzialająca jeszcze przed
Ludwika Zalewskiego? Z pracow-
150 g cukru mialkiego, 6 jaj.
noć nawet liczący 100 osób i tarasu-
gotowa w donicy, ktoś zadzwonil do
I wojną światową firma Anny Krause
ni Zalewskiego slynne byly przede
Jaja cale ubić z cukrem w kociol-
jący ulicę. W tlumie tym znalazl się ja-
drzwi. Mama wyszla z kuchni. Wtem
przy ul. Murarskiej. W l. 70. XIX w.
wszystkim marcepany, więc z jego
ku na parze, aż do zupelnej gęstości
kiś policjant, zdaniem którego zebrani
­ plusk, plusk. To babcia chylkiem
Ferdynand Gross, wlaściciel cukierni
,,receptariusza" polecę dwa torty:
i bialości. Do tego dodać rumienione
poczuli się urażeni w swych uczu-
podrzucila do donicy 3 jajka i uciekla
i fabryki czekolady przy ul. Hetmań-
migdalowy a wlaściwie marcepanowy
i zmielone migdaly, bulkę tartą z deli-
ciach religijnych i niemal zabierali się
niezauważona przez nikogo. Po chwi-
skiej 6 a potem ul. Akademickiej 10,
i oblany czekoladą tzw. Sacher. Tort
katnej bulki, drobno usiekaną skórkę
do wybicia szyby, wezwal więc innych
li, rozglądając się w lewo i w prawo,
wspierając przemysl krajowy zaopa-
,,Sacher" Zalewskiego różnil się od
pomarańczową, skórkę cytrynową do
stróżów prawa i rozgonil gapowiczów
wychynęla ze swojego pokoju ciocia
trywal się w opakowania u lwowskie-
klasycznego, wiedeńskiego tym, że
smaku, a na koniec dodać czekola-
a kierownikowi restauracji pani Róży,
i... wsypala do ubożuchnego tortu pól
do przelożenia nie używal on konfitu-
go introligatora p. Karola Kossow-
rozgrzaną z maslem. Wymieszać
Ludwikowi Schafferowi, nakazano
funta bieluchnej mąki i proszek Oet-
skiego. W okresie międzywojennym
ry morelowej lecz... oczywiście masy
ostrożnie, wlać do tortownicy maslem
usunięcie dekoracji z witryny.
kera, po czym... znikla. Późniejsze
marcepanowej. A dla uwielbiających
wysmarowanej i piec w niezbyt gorą-
A jakże bez marcepa-
czekoladę ­ coś z przepisów znanej
nów?
lwowskiej fabryki cukrów i czekolad
Tak, marcepany królowaly wszę-
,,Jan Höflinger".
dzie.  Najczęściej sporządzano z
nich ryby, ulożone dekoracyjnie na
pólmiskach. Często stanowily one
Przepis na miodownik
śledztwo domowe nie zdolalo wyka-
cym piecu. Po wychlodzeniu przeciąć
centrum wystawowej dekoracji ­ tak
Z. Litwińskiego
zać, kto dodal cukru i masla. Faktem
15 g drożdży, 1 jajko, 50 g masla,
i przelożyć kremem i pomadkować.
jak pewnego roku w cukierni Aleksan-
jest, że tatuś dolal rumu i gdy mama
120 g miodu plynnego, 100 g cukru,
No i tu konieczna jest uwaga, co
dra Bienieckiego na rogu ulic Karola
wrócila, siedzial jakby nigdy nic,
250 g mąki pszennej, 1/2 lyżeczki
to jest ,,pomadkować". Otóż, pomad-
Ludwika i Sykstuskiej ­ gdzie obok
ucierając masę w donicy z zapalem.
sody, 2-3 pieprze angielskie utluczo-
wykonywano z czekolady i cukru
marcepanowych ryb poustawiano cu-
Reklama prasowa cukierni
Wreszcie tort zostal upieczony. Ze
ne/ zmielone, 3 godździki utluczone/
rozpuszczonych w gorącej slodkiej
krowe worki z czekoladowymi talara-
Fr. Staffa z 1887 r.
względu na znikome koszta użytych
zmielone, 2­3 lyżki pokrojonych
śmietance, lub rzadziej w mleku.
mi. Pudelka prezentowe z lakociami
produktów, rodzina przeforsowala,
orzechów wloskich.
Podczas gotowania masę należalo
firmy ,,L. Zalewski" wypelnione zaś
wiadomo, że Ludwik Zalewski zama-
by bodaj trochę lukru na wierzch
Utrzeć maslo z jajkiem i pokru-
nieustannie mieszać, by się nie przy-
byly  marcepanowo-czekoladowymi
wial je nie tylko zagranicą ale i w Za-
dać. Potem przyszli goście. Jedli tort
szonymi drożdżami, dodając stop-
palila. Gdy masa odpowiednio zgęst-
cudeńkami ­ a to raki ,,pieczone",
kladach Graficznych Straszewiczów
trzęsąc wręcz uszami. Mama promie-
niowo cukier. Do utartej na pulchno
niala, oblewalo się nią tort i odstawia-
marcepanowe wielkie orzechy owi-
w Warszawie.
niala: ,,Tak, proszę państwa, kartofle,
masy wlewać miód nadal ucierając.
lo go do chlodu, by stężal.
nięte zlotą folią, dzwoneczek marce-
Czekolady  też  pewnie
marchew, chleb. Co to znaczy staran-
Następnie wmieszać przesianą mąkę
panowy, zegarek w ,,zlotej" kopercie,
Pani Anno, te opisy daw-
nie moglo zabraknąć i to nie
na robota! Swoją drogą Teofil też ma
zmieszaną z sodą. Na koniec dodać
jakieś figurki, i nieodlączny kufelek
nego ,,slodkiego" Lwowa
tylko w postaci ozdób na
zaslugę, ucieral jak aniol!" Najgorsze,
drobno pokrojone i oprószone mąką
,,piwa".
pobudzają naszą wyobraź-
drzewko. Jaka najbardziej
że mamy już cztery zaproszenia na
orzechy. Piec w malej wąskiej forem-
nię i są bajkowe. Ale nastaly
Czy obok marcepanów
znana byla fabryka czeko-
herbatkę z tanim torcikiem wedle
ce, w temperaturze 1800 C przez ok.
też czasy trudne, kiedy, jak
i tortów marcepanowych,
lady?
przepisu z tamtej wojny..."
45 min.
Oczywiście. Kupowano je np. w
mówiono we Lwowie, prze-
używano niemal równie ja-
sklepach firmowych fabryki cukrów
Dziękuję za rozmowę i
staly ,,kwitnąć moreli na Cy-
dalnych kasztanów?
Gorące, pieczone kasztany, ina-
i czekolad ,,Jan Höflinger". Fabryka
wzruszające wspomnienia.
Przepisy z cukierni
tadeli".
Dziękuję również. A może ktoś z
Chcialabym przypomnieć ,,prze-
czej ­ marony, oferowali na placu Ha-
przed świętami bożonarodzeniowymi
Ludwika Zalewskiego.
Państwa będzie mial chęć upiec coś
Tort migdalowy (marcepanowy)
pis" na lwowski ,,tani tort", choć nie
lickim i Krakowskim Bojkowie. Piekli
reklamowala się wierszykiem, który
slodkiego z dawnych przepisów, któ-
pochodzi od żadnego z lwowskich
je na ulicy na blaszanych niewielkich
pozwolę sobie przytoczyć w więk-
Ludwika Zalewskiego
re podalam?
240 g masla, 200 g mączki czyli
mistrzów cukiernictwa. Tak po praw-
piecykach a do kupna zachęcali
szym fragmencie:
Życzę Państwu zdrowych, spo-
cukru pudru, 240 g orzechów turec-
dzie, nie jest to ani przepis ani wypiek
glośno nawolując: ,,Gorące marony,
,,Aż w tem brzmi anielski choral:
kojnych Świąt Bożego Narodzenia.
kich czyli orzechów laskowych, 40 g
tani, ale sami Państwo posluchajcie,
świeże, pieczone!" W slynnej książ-
­ wszak jedyny tutaj moral.