11

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 20 grudnia 2019­16 stycznia 2020 nr 23­24 (339­340)

Nieznani i zapomniani

danku, podpisane przez dyrektora

Oceniano prace doktorskie, ma-

ciel rodziny Brzezickich); Walentyna

Tomasza Kranza.

gisterskie i licencjackie. Wyróżnienia

Jusupowa (Studencki Klub Polski).

Tablica upamiętniająca Fran-

otrzymali: Julia Okuniowska, Olha

Byly to bardzo cenne wspomnie-

Zbliża się rok 2020, gdy obchodzić będziemy 100. rocznicę

ciszka Brzezickiego zostala odslo-

Pastuszok i Oleksij Sawczenko.

nia! Parę minut wspomnień każdego

walk z bolszewikami pod Lwowem. Zmagania te pociągnęly za

nięta przez konsula generalnego

Uroczystość uświetnila wystawa

zawarly w sobie dlugie lata życia, i te

RP w Winnicy Damiana Ciarcińskie-

prac Bogdany Dawydiuk ,,Ludzie Kul-

szczęśliwe i te tragiczne, Franciszka

sobą wiele ofiar. Niestety nie wszystkie pochówki bohaterów

go i przedstawiciela wladzy miasta

tury" (projekt zrealizowany w ramach

Brzezickiego.

są obecnie w należytym stanie, godnym tego jubileuszu.

Żytomierza Olgę Paszko. Poświęcil

stypendium Gaude Polonia, który w

Na uroczystości mieliśmy za-

tablicę ks. Waldemar Pawelec SAC.

bezpośredni sposób nawiązuje do

szczyt gościć czlonków Stowarzysze-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

Kolejna część sobotniej uro-

wspólpracy ukraińskich intelektuali-

nia Lagierników Żolnierzy Armii Kra-

tekst i zdjęcia

czystości odbyla się w Gnatyuk

stów z Jerzym Giedroyciem) oraz

jowej na czele z prezesem Arturem

Art. Center. ,,Wieczór pamięci pana

projekcja filmu w reż. Tomasza Labę-

Kondratem. W tym dniu, korzystając

Tak szczęśliwie się zlożylo, że w

Franciszka" rozpoczęla Weronika

dzia ,,Dom Kultury ­ o miejscu, zespo-

z okazji, Stowarzyszenie odznaczylo

okresie ZSRR nie zniszczono kurha-

Zdzięborska, laureatka I Międzyna-

le i znaczeniu".

weteranów WP Żytomierszczyzny

nu w Zadwórzu ­ sowieci uważali go

rodowego Festiwalu Pieśni Pamięci

odznaczeniem ,,Kresowym Krzyżem

Dziennik Kijowski

za pomnik swego zwycięstwa. Obec-

,,Walczącym o Niepodleglość", orga-

Pamięci" za postawę patriotyczną,

nie po naprawie i odnowieniu jest to

nizowanego już od 3 lat przez Sto-

pracę na rzecz podtrzymania historii,

W podziemiach kościola

miejsce corocznych uroczystości,

warzyszenie Lagierników Żolnierzy

kultury i tradycji na dawnych Kresach

w Lucku po raz pierwszy

upamiętniających ,,Polskie Termopi-

Armii Krajowej, śpiewając ulubioną

Wschodnich II RP. Byli to obecni na

od 75 lat odprawiono

le". 17 sierpnia 2013 w Horpinie kolo

pieśń pana Franciszka ­ ,,Czerwo-

sali szeregowy Baltazar Wercho-

Mszę świętą

Kamionki Buskiej dzięki staraniu Pol-

ne Maki na Monte Cassino". Obej-

­ Msza w podziemiach naszej

wiecki (ur. 1926) i plk Zygmunt We-

skiego Towarzystwa Opieki nad Gro-

rzeliśmy film o panu Franciszku,

świątyni nie byla odprawiana co naj-

nglowski (ur. 1925).

bami Wojskowymi udalo się odslonić

przypomnieliśmy sobie jak wyglądal,

mniej w ciągu ostatnich 75 lat. Dziś

Z calego serca dziękujemy dy-

pomnik w holdzie polskim żolnierzom,

Plyta nagrobna na cmenta-

posluchaliśmy jego wspomnień o tra-

będziemy się modlić w intencji na-

rekcji Stowarzyszenia za tę inicjaty-

którzy podczas wojny polsko-bolsze-

rzu w Żóltańcach

gicznych latach jego życia.

szych zmarlych oraz wszystkich, któ-

wę, za odznaczenie weteranów, za

wickiej w sierpniu 1920 r. zginęli w

,,Podjęta przez Państwa ini-

rzy zostali tu pochowani ­ powiedzial

docenienie ich wkladu w walkę o nie-

Kolejnym miejscem zapomnia-

walce z wojskami Pierwszej Konnej

cjatywa z pewnością przypomni w

ks. kanonik Pawel Chomiak, pro-

podleglość Polski. A naszym wetera-

nego pochówku jest cmentarz w

Armii Siemiona Budionnego. Podob-

spoleczeństwie ukraińskim i w sa-

boszcz katedry Świętych Apostolów

nom również dziękujemy za odwagę,

Nowym Jaryczowie. W górnej części

ne kwatery wojskowe można znaleźć

mym Żytomierzu postać Franciszka

Piotra i Pawla w Lucku. 12 grudnia

mądrość, i życzymy dlugich lat życia.

cmentarza znajduje się pokruszony

na cmentarzu w Busku, Brodach i in-

Brzezickiego. Pozwoli oddać należ-

odprawil on liturgię w dolnej części

Jak zaznaczyl Georgij Mokrycki,

obelisk betonowy z tablicą: ,,Grób

nych miejscowościach.

ny gold temu niezwykle odważnemu

kościola.

krajoznawca, dawny przyjaciel pana

Nieznanego Żolnierza". W trawie do-

Niestety nie wszyscy polegli

czlowiekowi, polskiemu patriocie,

­ Szczególnie modlimy się dziś

Franciszka:

szukać się można również betonowe-

bohaterowie tych walk są dziś na-

nieustannie pracującemu na rzecz

w intencji wszystkich dobroczyńców,

­ Dzisiaj odbylo się uroczyste

go obramienia tego grobu. Pierwotnie

leżycie upamiętnieni. Na ,,polskim"

spoleczności polskiej na Ukrainie,

którzy budowali tę świątynię, oraz

odslonięcie tablicy pamiątkowej na

obelisk byl wysoki i zwieńczony krzy-

cmentarzu w Żóltańcach ­ a raczej

zwlaszcza, że pozbawiony rodziców

tych, którzy dbają o nią dziś ­ zwró-

fasadzie budynku w którym mieszkal

przez bolszewickie wladze i do-

cil się ks. Pawel Chomiak do zgro-

pan Franciszek,. Tablica jest dość

świadczony okrucieństwem okupan-

madzonych na mszy.

oryginalna: jej twórcy odeszli od ,,tra-

ta niemieckiego i reżimu sowieckie-

Kościól jezuicki świętych Apo-

dycji cmentarnych" i wykonali ją bez

go, nie zdecydowal się na życie na

stolów Piotra i Pawla, zbudowany w

wykorzystania tradycyjnego granitu.

emigracji, choć mial taką możliwość.

latach 1616­1646 wg projektu wlo-

Na tablicy umieszczono kolorowy

Do końca pozostal czlowiekiem

skiego architekta Giacomo Briano,

portret Franciszka Brzezickiego, krót-

otwartym na ludzi. Takie postawy są

ma przestronne podziemia. W ciągu

ki tekst i QR-kody, dzięki którym moż-

godne uszanowania i upamiętnienia

400-letnich dziejów świątynia miala

na dowiedzieć się znacznie więcej o

w miejscu ich dzialalności dla przy-

wiele trudnych okresów, najgorsze

bohaterze tej tablicy. To pierwsza taka

szlych pokoleń"­ czytamy w liście

jednak dla niej byly czasy sowieckie.

tablica w Żytomierzu.

od przewodniczącego Komisji Spraw

W styczniu 1945 r. zostal aresztowa-

W imieniu organizatorów dzięku-

Emigracji i Lączności z Polakami za

ny ostatni przedwojenny biskup lucki

ję wszystkim, którzy wspierali nas, za

Granicą Kazimierza Michala Ujaz-

Adolf Piotr Szelążek i proboszcz ka-

pomoc i wsparcie, za wspólną modli-

dowskiego.

tedry ks. Wladyslaw Bukowiński, a

twę, za możliwość wspólnego usza-

,,Odslaniając tę tablicę ku czci tak

w 1946 r. ateistyczny reżim sowiecki

nowania pamięci Franciszka Brzezic-

wielkiego formatu czlowieka i Polaka

zabral kościól katolikom. Od tej pory

kiego, za dobrą pamięć o nim.

dajecie dowód, że dzisiaj chcecie

mieścily się tu różne instytucje, a pod-

Franciszek Brzezicki to czlo-

Franciszka Brzezickiego i jego czy-

ziemia zamieniono w magazyny, gdzie

wiek, który z pewnością zasluguje

Grób Nieznanego Żolnierza na cmentarzu w Nowym Jary-

ny zachować w pamięci, wyznawać

przechowywano m.in. warzywa.

na uczczenie i pamięć w sercach po-

czowie

te wartości, dla zachowania których

W 1991 r. kościól zostal zwróco-

tomnych. Jako niezwykly czlowiek,

jego smętnych resztkach ­ znaj-

żem. Obecnie zwaloną górną część

szedl on przez życie nie lękając się

ny katolikom. Niestety stan zarówno

Polak z Żytomierza, Obywatel z du-

duje się plyta z napisem: ,,Cześć

jakaś dobra ręka oparla o podstawę

cierpień, obozów i śmierci i przeka-

kościola, jak i podziemi byl oplakany.

żej litery, jest i zostaje przykladem dla

polskim bohaterom 1920". Plyta ta

postumentu tak, że widoczny jest na-

zać je swoim dzieciom i wnukom

Nieliczna lucka wspólnota katolicka

nas wszystkich.

leży wprost na ziemi i dzięki nieobo-

pis. Prawdopodobnie są tam jeszcze

oraz Polakom żyjącym na Żyto-

powoli doprowadzila kościól do po-

Inicjatorem i organizatorem przed-

jętnym mieszkańcom Lwowa, zostala

i inne pochówki wojskowe, bo obok

mierszczyźnie, na calej Ukrainie oraz

rządku, natomiast na sutereny nie

sięwzięcia jest obwodowa organizacja

oczyszczona z porastającej ją trawy.

tego grobu ciągnie się pusty pas zie-

w Polsce" ­ czytamy również w liście

miala już sil. Kustoszem kościelnych

spoleczna ,,Studencki Klub Polski" w

Obecnie jest miejscem odwiedzanym

mi. Dopiero po jakichś 4­5 metrach

Andrzeja Pająka, senatora Rzeczy-

podziemi, a faktycznie ich ratowni-

Żytomierzu. Wydarzenie wspierala, w

jedynie sporadycznie przez niektóre

są kolejne nagrobki z okresu przed-

pospolitej Polskiej, czlonka Senackiej

kiem byl śp. Oleh Wynohradow. W

ramach sprawowania opieki Senatu

wycieczki z Polski, jadące drogą do

wojennego. Czy nie pora uratować to,

Komisji Spraw Emigracji i Lączności

1987 r. ten milośnik historii i badacz

Rzeczypospolitej Polskiej nad Po-

Lucka. Nikt o tym pochówku nie pa-

co jeszcze pozostalo?

z Polakami za Granicą.

luckich podziemi, zalożyl klub dla mlo-

lonią i Polakami za granicą w 2019

mięta. Na tym cmentarzu są również

Do obchodów 100-lecia tych

Zaprosiliśmy do podzielenia się

dzieży ,,Entuzjasta". Pod jego opieką

roku, Fundacja ,,Pomoc Polakom

dwie mogily powstańców 1863 roku.

walk pozostalo już nie tak wiele cza-

swoimi wspomnieniami tych, którzy

wychowankowie klubu doprowadzali

na Wschodzie". Wspólorganizatora-

Na szczęście są w dość dobrym

su, ale nawet teraz można byloby

w różnym czasie wspólpracowali z

do porządku kolejne hale i korytarze

mi są: Stowarzyszenie Weteranów

stanie, chociaż zarośnięte. Nagrobki

uporządkować groby tych Niezna-

Franciszkiem Brzezickim, wspierali

kościelnych suteren zagraconych

Wojska Polskiego Żytomierszczy-

wykonano z trwalego granitu. Też nikt

nych i, niestety, Zapomnianych pol-

go. utrzymywali z nim kontakty rodzin-

śmieciami. Oleh Wynohradow zmarl

zny i Dom Polski w Żytomierzu.

o nie nie dba.

skich bohaterów.

ne. Opowiadali o nim Damian Ciarciń-

30 czerwca 2018 r.

ski (konsul generalny RP w Winnicy);

Po mszy ks. Pawel Chomiak po-

Walentyna Jusupowa

Georgij Mokrycki (krajoznawca, daw-

dziękowal za pomoc:

slowopolskie.org

ny przyjaciel p. Franciszka); Mirosla-

­ To wydarzenie zostanie oce-

wa Starowierow (prezes Związku Na-

nione przez kolejne pokolenia. Nam

XIII Konkurs

uczycieli Polskich Żytomierszczyzny);

się wydaje, że nie ma w tym nic nad-

im. Jerzego Giedroycia

plk Zygmunt Wenglowski (kombatant,

zwyczajnego, że nie robimy rzeczy

29 listopada w Ambasadzie

prezes Stowarzyszenia Kombatantów

wielkich. Ale tak naprawdę jest to

RP w Kijowie nastąpilo uroczyste

Księdzu biskupowi Edwardowi i o. Stanislawowi Kawie OFMConv

Wojska Polskiego Żytomierszczyzny);

wielkie wydarzenie, i to, co państwo

ogloszenie wyników XIII Konkursu

Eugeniusz Timiriajew (dawny przyja-

robią, jest bardzo ważnym wkladem

im. Jerzego Giedroycia. Ceremo-

oraz Najbliższej Rodzinie

ciel rodziny Brzezickich); Jaroslawa

w rozwój naszego miasta, w promo-

nię ogloszenia nazwisk laureatów

wyrazy najszczerszego wspólczucia z powodu śmierci Matki

Pawluk (znana poetka, tlumaczka,

wanie jego historii. Niech Bóg wam

i wręczenia nagród otworzyli: za-

nauczycielka języka polskiego, pre-

wynagrodzi i blogoslawi.

stępca ambasadora RP na Ukra-

śp. Kazimiery Kawy

zes Lubarskiego Oddzialu Stowarzy-

Proboszcz obiecal również, że w

inie Michal Giergoń, radca ds.

szenia Polaków Żytomierszczyzny

podziemiach katedry w Lucku będą

wspólpracy  naukowo-oświatowej

Konsul Generalny RP we Lwowie Eliza Dzwonkiewicz

,,Polonia"); Jan Boczkowski (kierow-

odbywać się kolejne msze św.

Ewa Matuszek-Zagata oraz prze-

wraz z pracownikami

nik znanego zespolu ,,Poleskie Soko-

wodnicząca jury konkursu prof.

Anatol Olich

ly"); Mikolaj Gryszko (dawny przyja-

Aleksandra Hnatiuk.

monitor-press.com