20
Kurier kulturalny
20 grudnia 201916 stycznia 2020 nr 2324 (339340) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Ukraińskie dziedzictwo UNESCO z polskimi korzeniami
Oto caly świat uslyszal o twórczym zakątku Pokucia. Mieszkańcy Kosowa pękają z dumy. Mają się czym
pochwalić. Charakterystyczna zielono-żólto-brązowa ceramika zostala wpisana na listę niematerialnego
dziedzictwa UNESCO. Wieloletnie starania twórców kosowskiej ceramiki zostaly uwieńczone sukcesem.
Delegacja reprezentowana przez prezes Fundacji Autentyczna Huculszczyzna Mariję Hryniuk i sekretarza
kosowskiej rady miejskiej Romana Pecziżaka na 14. sesji Międzynarodowego Komitetu UNESCO w Ko-
lumbii z dumą podnosila ukraińską flagę. Radosne wieści lotem blyskawicy obiegly calą Ukrainę.
Ów Bachmiński zwany jest przez
Monastersko, Moskalówka oraz w
NATALIA TARKOWSKA
Ukraińców Oleksą Bachmetiukiem.
pobliskiej wsi Pistyń. Garncarze byli
Choć sam podpisywal się na kaflach
zarówno Polakami, jak i Rusinami,
Ceramiczny zakątek
jako Bachmicki lub Bachmiński, w
lecz Polacy zdecydowanie przeważa-
W wąskiej dolinie rzeki Rybni-
istocie figurowal w rzymsko-katolic-
li w tym fachu. Przedwojenni badacze
cy, u stóp zwisającej nad miastem
kich księgach parafialnych pod na-
uważali, że ruscy garncarze owszem
Miejskiej Góry, w zielonych sadach,
zwiskiem Bachmatnik, dopiero zaś w
wyrabiali ceramiczne garnki, lecz nie
porozrzucane są niewielkie domki.
księdze zmarlych figuruje jako Bach-
znali tej techniki zdobniczej.
Niepozorne zabudowania skrywają
miński.
Najstarsze wiadome zabytki ce-
pracownie garncarskie. Zazwyczaj
Jednoznaczne rozstrzygnięcie
ramiki pokuckiej, zwanej przed wojną
mieszczą się one w dawnych po-
przynależności narodowej pokuckich
pokucką majoliką ludową, znajdowa-
mieszczeniach gospodarskich. Naj-
garncarzy od zawsze platalo figle ba-
ly się w Muzeum im. Dzieduszyckich
ważniejszymi elementami w tej prze-
daczom. Garncarze sami kompliko-
we Lwowie. Byly to dwa obrazy z
strzeni są piec i kolo garncarskie.
wali sprawę sygnując swoje wyroby
wizerunkiem Matki Bożej i św. Miko-
Zaś tajnikiem doskonalych wyrobów
Kafle z kolekcji kosowskiego muzeum
raz polskimi, a raz ruskimi podpisami
laja. Obydwa nosily podpis garnca-
oprócz talentu malarskiego jest naj-
w zależności od tego do jakiego klien-
tradycyjnymi i wspólczesnymi techni-
wie, córki i wnuki. Takich ukraińskich
rza ,,Mateusz Kowalski malarz" oraz
lepszej jakości glina. Każda barwa
ta mialy one trafić. Bywalo tak, że
kami wytwarzania ceramiki. Ponadto
rodzin jest wiele. Do najbardziej zna-
datę 1811 r. Zakupil je Wlodzimierz
ma swoje znaczenie. Zieleń symbo-
garncarz Piotr Koszak zdobil swoje
Instytut posiada muzeum ze zbiorami
nych należą rodziny Dileta-Kozaków,
Szuchiewicz z Bukowca, przysiolka
lizuje karpackie góry, brąz ziemię, a
wyroby ruskimi podpisami i tryzuba-
dawnych kafli i dekoracyjnych tale-
Trociów, czy Hrywińskich. Każda ro-
Jaworowa.
żólty slońce. Czasem dodawany jest
rzy. Mury tej placówki opuścilo wielu
dzina, a nawet każdy czlonek rodziny
także kolor niebieski.
utalentowanych ceramików. Jeden z
ma swój indywidualny styl zdobienia
nich zaproponowal, aby każdy dom
wyrobów. Oferują cale spektrum wy-
posiadal barwną, ceramiczną tablicz-
robów poczynając od pamiątkowych
kę z nazwą ulicy i numerem domu.
magnesów, przez dzbanki, talerzy-
Na razie tylko kilka budynków przy-
ki, a nawet ozdobne kolekcje kafli,
ozdobiono takimi tablicami, ale być
lampy i żyrandole. Ich udekorowane
może po sukcesie odniesionym w
domostwa i pracownie zachwycają
Bogocie każdy z mieszkańców ze-
feerią barw oraz motywów.
chce powiesić na swoim domu cera-
miczne oznakowanie.
Przeszlość
Umiejętność wyrabiania kosow-
Technika pobialkowania, czyli
skiej ceramiki nie moglaby trwać bez
pokrywania warstwą bialej gliny, ryto-
zakorzenienia w tradycjach rodzin-
wania i szkliwienia naczyń znana byla
nych. Wiedza o technice garncarskiej
na Pokuciu od dawna. Praktykowano
przekazywana jest tu z pokolenia na
ją w Kolomyi, Kutach, Kosowie wraz
pokolenie. Babcie, dziadkowie, syno-
z przysiólkami Smodna, Stary Kosów,
Aleksander Bachmiński. Ilu-
stracja z V serii ,,Wzorów
przemyslu domowego wlo-
ścian na Rusi", 1884
Aż trudno uwierzyć, że w samym
mieście i przyleglych wsiach dziala
ponad 50 twórców ceramiki. Są do-
brze zorganizowani. Mają swoje wiel-
kie święta ,,Malowany Dzban", a także
,,Ludyne-Fest" dwa barwne festiwale
poświęcone tradycyjnym rzemioslom.
Prowadzą male sklepiki, organizują
warsztaty dla dzieci i mlodzieży oraz
prezentują swoje wyroby na wysta-
wach krajowych i zagranicznych.
Piec w domu rodziny Troć
Mateusz Kowalski żyl wspól-
mi wlodzimiersko-halickimi, bo byly
cześnie z Piotrem Bachmatnikiem
robione na zamówienie Huculów, ale
kosowskim garncarzem, wykonu-
nazywal je polskimi wyrobami. Bywa-
jącym pospolite naczynia polewane.
lo też tak, że imię zapisywal po rusku,
Faksymilia podpisów garn-
Piotr ożeniony z Anną z Sitników
a nazwisko pismem lacińskim i na od-
carzy pokuckich z ,,Pokuc-
mial syna Aleksandra, urodzonego
wrót. Jednak przedwojenne badania
kiej majoliki ludowej" Tade-
w 1820 r. Aleksander zostal wysla-
wskazywaly, że większość garncarzy
usza Seweryna, 1929
ny na naukę do Michala Baranow-
w domu poslugiwala się językiem
Ogromne zaslugi w ożywianiu
skiego mieszkającego na Moska-
polskim i byla wyznania rzymskokato-
tej dlugiej tradycji ma Instytut Sztuki
lówce w Kosowie. Tak zrodzil się
lickiego. Dane zebrane w 1923 roku
Dekoracyjnej i Użytkowej będący
talent Bachmińskiego uznawanego
pokazują, że w Pistyniu pracowalo
kosowska filią lwowskiej Akademii
za twórcę pokuckiego zdobnictwa
22 garncarzy, spośród których tylko
Sztuk Pięknych. Funkcjonuje tam
ceramicznego. Jego twórczość
jeden byl Rusinem. Byly to rodziny:
Kolekcja kafli z muzeum Instytutu Sztuki Dekoracyj-
Katedra Ceramiki Artystycznej w ra-
zyskala uznanie samego cesarza
Sitarskich, Gruszczyńskich, Śniatyń-
nej i Użytkowej w Kosowie
mach której studenci zapoznają się z
Franciszka Józefa I.
skich, Markowskich, Romanowskich,
