img
32
Kurier kulturalny
20 grudnia 2019­16 stycznia 2020 nr 23­24 (339­340) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Chlopak z gitarą, piosenki z tekstem ­
wywiad z jakubem Zuckermanem
Bacznie obserwuje świat i nie bez ironii go komentuje. Pisze teksty m.in. dla Piwnicy pod Baranami,
tlumaczy zagranicznych twórców, jeździ po kraju, zbierając nagrody i wyróżnienia za wlasne utwory
na niemalże wszystkich festiwalach poetyckich. Jakub Zuckerman ­ krakowski artysta o lwowskich
korzeniach, zwycięzca PAMIĄTEK Przemyslawa Gintrowskiego w Kolobrzegu ­ opowiada o swojej
relacji ze Lwowem, troskach mlodych artystów i wlasnym spojrzeniu na wspólczesną kulturę.
Piosenka autorska, po-
Czy masz poczucie, przy-
etycka, ma dać ludziom
jeżdżając do Lwowa, że przy-
wolność?
jeżdżasz ,,do siebie"?
Ma zadawać pytania, podważać,
Cóż, lwowskie korzenie, podob-
zmuszać do refleksji. ,,Potrząsać"
nie jak żydowskie, są częścią skla-
ludźmi. I w tym sensie ­ tak, bo ma
dową mojej tożsamości. To miasto
dawać przestrzeń do wlasnego zda-
jest częścią mnie, choć nie szukam
nia.Przelewanie na papier wlasnych
w sobie tej przynależności. Lubię
myśli to okazja do porozmawiania o
klimat Lwowa i gdy tam jestem, rze-
tych myślach z drugim czlowiekiem.
czywiście czuję, jakbym wracal do
Wykonywanie piosenek to rozmowa.
miejsca, gdzie narodzila się historia
Nie tylko z calą publicznością jedno-
części mojej rodziny i nazwiska, któ-
cześnie, ale także z każdym widzem
re noszę. A tę nie tak latwo odtwo-
z osobna.
rzyć.
Wiele osób przychodzi na
Wkladasz wiele wysilku w
taką rozmowę?
to, by odszukać informacje
W momencie, gdy nie ma żad-
o swoich lwowskich przod-
nej promocji gatunku, gdy passé jest
kach. Co udalo Ci się zna-
przyznać się do sluchania tego typu
leźć?
muzyki, ludzie się od niej oddala-
Wiedzę o pradziadkach mam
ją, a część w ogóle nie ma szansy
bardzo szczątkową. O lwowskich
jej poznać. Nie ma jej w telewizji,
korzeniach naszej rodziny opowia-
radio puszcza ją w szczątkowych
dal mi dziadek ­ Jan Zuckerman.
ilościach, a jeśli puszcza ­ to naj-
Mial siedem lat, gdy wybuchla woj-
Jakub Zuckerman zwycięzcą PAMIĄTEK Gintrowskiego
częściej w nocy. Na przyklad ,,Gitarą
na. Od niego dowiedzialem się, że
i piórem" ­ największa audycja o pol-
pradziadkowie mieli przed wojną we
kultury i wlaśnie dlatego staram się
jakby kartą z pamiętnika ­ historią
które caly czaslekceważone.Za-
skiej poezji śpiewanej ­ jest w środku
Lwowie swoją knajpę ­ mieścila się
pamiętać, że byla ona różnorodna.
o czlowieku, który zginąl męczeń-
krzykuje się ich wartości, tak jakby
tygodniao 23:00. Kto slucha radia o
przy dawnej ulicy Zimorowicza 18,
Jest mi przykro, że z polskiej tożsa-
ską śmiercią, przeciwstawiając się
nie mialy żadnego znaczenia. Czę-
tej porze? Ktoś musi specjalnie na-
dzisiaj Dudajewa, w niskim budynku
mości narodowej zniknęla tak zna-
systemowi. A potem ­ zupelnie nie
sto dzieje się tak tylko dlatego, że
stawić odbiornik albo trafia przypad-
na rogu, a naprzeciwko mieszkanie
cząca część.
potrafilem tego przewidzieć i nie
ich praca nie zostawia materialnego
kiem. Ludzie zwyczajnie nie wiedzą
zajmowali pradziadkowie.
podejrzewalem, że taka sytuacja
śladu. Ale nie wszyscy możemy być
Jak pochodzenie wply-
o wspólczesnej poezjiczy piosence
Szukalem informacji o mojej ro-
może się zdarzyć ­ w Polsce do-
mechanikami czy inżynierami. Najla-
wa na Twoją twórczość?
autorskiej.
dzinie w różnych archiwach. Na razie
Nie ma ono bezpośredniego
szlo do dwóch aktów samospale-
twiej jest powiedzieć: jeśli jest ci źle,
Prawda jest taka, że nasi slucha-
malo co znalazlem, ale dużym i waż-
wplywu na moją twórczość, ale pod-
nia. W takim momencie piosenka
to zostań informatykiem. Tyle że jeśli
czeczęsto starsi od nas. Trudno
nym odkryciem bylo odnalezienie np.
czas swoich recitali zdarza mi się
nabiera dla mnie zupelnie innego
pójdziemydrogą, trzeba będzie
walczyć o uwagę rówieśników.
metryki dziadka w elektronicznych
wykonywać piosenkę Romana Kola-
znaczenia. Myślę, że nie tylko dla
pozamykać muzea i pozwolić, żeby
zbiorach. Losy lwowskich Żydów
kowskiego ,,Pocztówka z Wroclawia",
mnie.
zbiory się kurzyly. A dzieci będą się
Z czego to wynika?
Być może jest to kwestia czasów,
diabelnie trudne do sprawdzenia, bo
która opowiada historię jego lwow-
uczyly w prywatnych szkolach do-
Piosenka autorska nadal
w których żyjemy: ważniejsze jest to,
dokumentacja zostala w ogromnym
skich korzeni. Mialem przyjemność
stępnych dla nielicznych. Albo po-
jest wyrazem buntu, sprze-
żeby pokazywać pewne rzeczy, niż
stopniu zniszczona, dlatego nie wia-
poznać Kolakowskiego osobiście, ale
ziom edukacji będzie spadal. Prze-
ciwu?
je przeżywać. Świadczą o tym choć-
domo, czy pradziadkowie przeżyli
żeby porozmawiać o naszych lwow-
by nieustannie trzymane w dloniach
wojnę ani gdzie czy kiedy zginęli. Dla
skich korzeniach zabraklo niestety
smartfony. Wydaje mi się, że to pla-
mojego dziadka przez caly życie byla
czasu. Dlatego wlaśnie, wykonując
ga, którą przeżywają m.in. wycieczki
to ogromna trauma i nigdy nie chcial
ten utwór, wspominam zarówno jego,
objazdowe. Biegnie się, by zobaczyć
o tym rozmawiać, nie szukal też zagi-
jak również Lwów.
jak najwięcej, a to nie pozwala tak
nionej rodziny.
Co zatem staje się inspi-
naprawdę być. Bycie nie jest takie
Czy czujesz przynależ-
racją do pisania piosenek?
widowiskowe. Jest procesem.
Życie. W piosenkach opowiadam
ność do kultury żydow-
historie: te prawdziwe lub zaslysza-
Czujesz potrzebę ,,zatrzy-
skiej?
Jest ona częścią dawnej trady-
ne. Czasami mają one sluchacza
mywania" ludzi tu i teraz?
Przede wszystkim sam chcial-
cji mojej rodziny, ale także częścią
rozbawić, innym razem wzruszyć,
bym uniknąć tego pędu i spróbować
kultury polskiej i jako taka jest mi
a jeszcze innym sklonić do refleksji.
odpowiedzieć sobie na nurtujące
szczególnie bliska. Wraz z ludobój-
Opowiadam je jednak zawsze przez
pytania. A potemsię tymi odpowie-
stwem tak ogromnej części polskie-
pryzmat swoich odczuć. To nie jest
dziami dzielić.
go spoleczeństwa, jaką byli Żydzi,
tak, że autorzy piosenek widzą
zginęla też część polskości, część
świat szerzej albo poruszają jakieś
Który moment jest dla
kultury. Lwów jest tego szczególnie
nowe tematy. Nie. Nowych tematów
Ciebie bardziej intymny: pi-
Podczas Festiwalu Piosenki Autorskiej i Poetyckiej im.
jaskrawym przykladem, bo lwow-
już nie będzie. Mówimy o rzeczach
sania tekstu czy jego wyko-
Jacka Kaczmarskiego ,,Metamorfozy Sentymentalne"
ski humor przedwojenny chodzil
uniwersalnych, ale przykladamy je
nywania?
To są dwa zupelnie różne mo-
W moich piosenkach pojawia
kazywanie wartości kulturowych,
pod rękę ze szmoncesem, a wielu
do wspólczesności, do wrażliwości
menty. Pisanie wymaga skupienia
się sprzeciw wobec sytuacji wspól-
spadku kulturowego ­ to jeden z
przedstawicieli kultury i nauki bylo
czlowieka w XXI wieku. Konfrontu-
oraz pracy warsztatowej przy po-
czesnej kultury jako takiej.
obowiązków państwa, a mam wra-
Żydami.
jemy widza z naszym spojrzeniem
prawkach, szlifowaniu formy. Warsz-
żenie, że jest bardzo zaniedbywany.
Gdyby wyrugować żydowską
na daną sprawę. I, co trudniejsze,
To znaczy?
tat jest niezbędny, by opowieść, myśl
Jeśli nie ma aparatu wsparcia
To, że media publicznecoraz bardziej
część polskiej kultury, to dwudzie-
konfrontujemy widza z jego wlasną
przetworzoną przez siebie, zawrzeć
dla kultury, której jest najciężej, to
schlebiają gustom nie najwyższych
stolecie zmieniloby się diametralnie.
wrażliwością.
w formie piosenki, która będzie zro-
ona się będzie dewaluowala. Tak
lotów, jest dla mnie przykre.
Często nawet nie zdajemy sobie
Inspiracją staje się też hi-
zumiala dla widza.
jest w przypadku opery, filharmonii.
Nie ma też we mnie zgody na
sprawy z tego, jak wiele gwiazd
storia.
Sama prezentacja jest nato-
Ci muzycywynagradzani poniżej
sterowanie spoleczeństwem, ograni-
tamtego czasu mialo żydowskie
Tak, ciekawym tego przykla-
miast skonfrontowaniem tej myśli,
swoich umiejętności. Tak samo jak
czanie wolnej woli. Chcialbym, żeby
pochodzenie. Jak wiele tradycyjnie
dem jest piosenka o samospaleniu
sprawdzeniem, czy sluchacze myślą
miarą wolności byla mnogość opinii
konserwatorzy sztuki, ludzie pra-
polskich piosenek zostalo napisa-
Wincentego Badylaka na krakow-
podobnie, czy to, o czym mówię, ma
cujący w muzeach i bibliotekach.
i tolerancja dla odmiennego świato-
nych albo zaśpiewanych przez Ży-
skim rynku. Gdy nad nią pracowa-
dla nich jakieś znaczenie. Obnażam
Nauczyciele. To są ogromne grupy,
poglądu.
dów. Uważam się za piewcę polskiej
lem, temat byl tylko wspomnieniem,