40

Z pamiętnika podróżnika

20 grudnia 2019­16 stycznia 2020 nr 23­24 (339­340) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

iwachnowickie toltry ­ rajski zakątek,

gdzie przechadzala się Matka Boska i mieszkaly duchy

Każdy przynajmniej raz w życiu slyszal o Wielkiej Rafie, ciągnącej się wzdluż pólnocno-

wschodniego wybrzeża Australii. W Galicji i na Podolu można zobaczyć jej lądową wersję.

Ten grzbiet górski ciągnie się na dobre dwie setki kilometrów. Zaczyna się kolo wioski Pod-

kamień w obw. lwowskim, przebiega przez Tarnopolszczyznę w kierunku miejscowości Ska-

lat. Następnie zakręca w kierunku Satanowa i Czemeryniec, by kolo Kamieńca Podolskiego

wpaść do Dniestru. Za Dniestrem przechodzi już w Toltry Prut-Dniestrowskie i Murafskie.

niewielki dolmen. Trzeba zaznaczyć,

DMYTRO POLUCHOWYCZ

że w Centralnej i Wschodniej Euro-

tekst i zdjęcia

pie tego rodzaju zabytki są niezwykle

Toltry nie są górami w doslownym

rzadkie.

tego slowa znaczeniu. Te ostatnie po-

Tak wielka koncentracja staro-

wstają w wyniku procesów tektonicz-

dawnych zabytków jest prosta do

nych, pochodzenie natomiast Mio-

wyjaśnienia. Dowolny wytwór, który

doborów jest biologiczne. Powstaly

wyróżnial się z okolicznego pejzażu,

przez odkladanie się obumierających

miejscowi uważali automatycznie za

organizmów morskich, żyjących w

coś sakralnego ­ miejsce odwiedza-

Sarmackim Morzu, toczącym swe

ne przez duchy, bogów itp. Najlep-

fale na tych terenach przed 14­10,5

szym przykladem tego jest tzw. Ka-

milionami lat. Stąd posiadają specy-

mienna Mogila w obw. zaporoskim.

ficzną formę. Poludniowo-zachodnie

Jest to niewielki pagórek wznoszący

stoki Toltr-Miodoborów są przeważnie

się ponad stepem, skladający się z

o wiele bardziej strome ­ z tej strony

piaskowych skamienialości dna Mo-

znajdowaly się większe glębokości.

rza Sarmackiego.

Pólnocno-wschodnie, gdzie byly

Toltry-Miodobory znacznie różnią

przybrzeżne plycizny ­ są bardziej

się od otaczającej okolicy. Poglosy

plaskie.

dotyczące dawnej sakralizacji tych

Takiego górsko-rafowego pasma

wzgórz doszly do naszych dni. Pra-

Tymianek na skalach Wysokich Kamieni

nie ma więcej nigdzie na świecie.

wie w każdej miejscowości ludzie

rozmiary dosięgaly pól metra w śred-

górę otworzy się przed naszymi oczy-

do Iwachnowiec w dniu przesilenia

Unicum tej lądowej rafy polega jesz-

miejscowi mogą pokazać kamień,

nicy. Te twory są wynikiem dzialania

ma majestatyczna panorama morza.

zimowego, to można zobaczyć jak

cze na tym, że nie utworzyly jej odlo-

na którym odcisk stóp pozostawila

kolonii niższych wodorostów, przede

Iwachniowickie Toltry nie pozo-

slońce zachodzi dokladnie po środku

żenia koralowe, jak już wspomnianą

Matka Boska, wędrując do Pocza-

wszystkim niebiesko-zielonych.

stawiają obojętnym nawet najbardziej

kamiennej ,,bramy".

rafę, lecz cale kolonie bezkręgowców

jowa. Takich bryl z chimerycznymi

Miodobory są przeważnie zale-

wymagającego turystę. Szczególnie

Gdy wejdziemy na grzbiet skalny

gatunku mszywiolów, też skladające

zwietrzeniami w tych okolicach jest

sione, ale trafiają się też fragmenty

piękną jest góra Wysoki Kamień.

Wysokiego Kamienia, to naprzeciw,

się z twardego wapniowego pance-

wielkie mnóstwo i odnalezienie po-

bezdrzewne. Najbardziej urokliwy

Swoją nazwę zawdzięcza wysokim

za olbrzymią doliną zobaczymy dwie

rza w ksztalcie krzewów, drzewek

dobnego zaglębienia nie jest trudne.

odcinek ,,golych" Miodoborów leży w

skalom. Na wschód od nich, prawie

kolejne góry. Jedna z nich ­ stożko-

czy po prostu narośli.

Między innymi ­ mówi się, że na

u samego podnóża góry wpada w

wata nazywa się Jan. Dawniej na jej

Babie również jest taki ślad, ale bez

oczy olbrzymia biala bryla ze stojącą

szczycie wznosila się katolicka ka-

pomocy miejscowych przewodników

na niej figurą Matki Boskiej. Tutejsi

pliczka na cześć św. Jana Chrzcicie-

odnaleźć go nie sposób.

mieszkańcy są przekonani, że chi-

meryczne zwietrzenie na tej skale

nie jest przypadkowe, że jest to ślad

Matki Boskiej. Figurę kolo ,,śladu"

ustawiono przed kilkoma laty z fun-

duszy lokalnego biznesmena. Jest

również wersja, że bryla ze ,,śladem"

slużyla w czasach pogańskich jako

oltarz ofiarny.

Przy samych skalach można

zobaczyć jeszcze jeden zabytek sa-

kralny ­ starodawny dolmen. Dolme-

Kwiaty na górze Baba

nami nazwano najstarsze budowle

kamienne na planecie. Najprymityw-

Swój udzial w powstaniu Miodo-

okolicach miejscowości Iwachniow-

niejsze z nich tworzyla zazwyczaj

borów mialy też czerwone wodoro-

ce w rejonie Czemeryniec w obw.

pojedyncza pozioma bryla, oparta na

sty gatunku Lithothamnion. W mem-

chmielnickim. Ma się wrażenie, że

Dolmen na górze Baba

dwóch innych kamieniach. Powstala

branach ich komórek odkladaly się

jest się raptem gdzieś na Krymie, w

w taki sposób arka uważana byla za

la. To od niej wzięla się nazwa miej-

olbrzymie ilości wapienia przez co

okolicach Demerdżi lub Aj Petri. Są

Iwachnickie Toltry są piękne o

,,bramę" ze świata żywych do świata

scowości: Jan ­ Iwan ­ Iwachniowce

rośliny stawaly się twarde i mocne.

tu podobne ksztalty skal, kamienie

każdej porze roku. Na przelomie

zmarlych. Dolmeny zazwyczaj slu-

(czyli wioska pod kapliczką św. Jana).

Stąd wzięla się ich nazwa ­ kamien-

zdobią liszaje, poduszeczki szma-

kwietnia i maja wszystkie skaly i ka-

żyly też do obserwacji astronomicz-

Ten święty do dziś uważany jest za

ne wodorosty ­ ,,litho" po grecku

ragdowego mchu, różyczki molody-

mienie pokryte są tu zlocistym kwie-

nych i byly z nimi powiązane. Jeżeli

patrona miejscowości.

oznacza ,,kamień". Takie wodorosty

la, unosi się duszny aromat tymianku.

ciem smagliczki skalnej i gwiazdkami

będą mieli państwo szczęście i trafią

Do miejsca, gdzie stala kapliczka

również obecnie budują niektóre

Wydaje się czasem, że po wejściu na

innego kwiecia. Pod koniec maja i na

prowadzi polna droga. Niestety nie

utworzenia morskie. Na przyklad w

początku czerwca też jest tu pięknie.

pozostalo żadnych śladów po daw-

okolicach wysp Fiji na Pacyfiku.

Okolica pokrywa się aromatycznym

nej budowli. Jedynie niewielki plaski

W powstaniu rafy Toltrów swój

kilimem tymianku i rozchodnika. Te

placyk, który powstal po wyrównaniu

udzial mialy też inne żyjątka morskie

kwiaty w wielu przypadkach rosną

czubka góry. Niektórzy twierdzą, że

­ czerwononogie (gastropody) i po-

wspólnie na jednym kamieniu, two-

i tu byla pogańska świątynia.

dwójne. Do tych prac dolączyly też

rząc swego rodzaju barwne kobierce.

Sąsiadująca z Janem góra ma

morskie robaki ­ serpule. Przycze-

W czerwcu dojrzewają tu poziomki.

dwie nazwy: Dluga i Baba. Co do

pialy się do kamieni i tworzyly wokól

Jest ich tyle, że można zajadać się

pierwszej, sprawa jest jasna ­ góra

swego ciala twarde wapniakowe rur-

nimi do woli. Na górze Babie roz-

jest naprawdę dluga. Natomiast

ki, z których na zewnątrz wychylala

kwitają srebrne pierzyny ostnicy. Te

nazwa Baba ­ to pamiątka po ka-

się jedynie przednia część stworze-

okolice są największymi arealami tej

miennej babie ­ pogańskim bóstwie,

nia ze skrzelami. Niepoślednią role w

rośliny w obw. chmielnickim.

które kiedyś stalo na jej szczycie. Jak

powstaniu tej lądowej rafy odegraly

Nawet jesienią góry są piękne,

twierdzą miejscowi ­ bóstwo zniknę-

również stromatolity. Te skamieliny

gdy drzewa i krzewy odziewają się w

lo w latach 50. ubieglego wieku. Ale

podobne są do okrąglych wielo-

purpurowe szaty, a w dolinach snują

na Babie zachowal się jeszcze jeden

warstwowych ,,glówek kapusty". Ich

się mgly

Molodylo